Episodes
-
Dit is de laatste aflevering waarin we de balans opmaken. Wat is de échte essentie van kwaliteit van leven? Hiervoor gaan we te rade bij Martin Luther King, die het relationele denken – de inhoudelijke kern die in elke aflevering terugkomt – wist te koppelen aan een concrete levensvisie. Bovendien heeft hij deze levensvisie niet alleen uitgedacht, maar ook in de praktijk gebracht, soms tegen de klippen op.
We behandelen zowel de inhoudelijke achtergronden van de levensvisie van King als zijn levensverhaal en belangrijke gebeurtenissen en uitspraken die zijn levensvisie illustreren en onderstrepen. We zullen ontdekken dat wie de visie van King in de praktijk wil brengen weerstanden zal moeten overwinnen, maar dat deze manier van leven ook een verrassende, positieve keerzijde heeft die een voldoening geeft die niet in woorden uit te drukken is.
:: Algemene informatie over de podcastserie
:: De kernvraag van de serie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze serie verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De afleveringen uit deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op Youtube.
:: Auteur: Paul Schenderling -
In deze aflevering behandelen we een aantal overkoepelende vragen. Vanwaar de relevantie van zuiver kwalitatieve aspecten van het leven? Waarmee staan ze in contrast en wat is er nou zo revolutionair aan? Wat is de onderliggende relatie tussen de kwalitatieve aspecten van het leven? En: wat is het praktische nut van de nieuwe invalshoeken?
De relevantie, revolutie en onderliggende relatie van de kwalitatieve aspecten van het leven laten zich vatten in één woord: geestkracht. Verlangen, verbondenheid en wilskracht zijn alle drie uitingen van geestkracht en brengen een permanente revolutie teweeg: ze doorbreken telkens onze automatismen en maken ons gevoelig voor betere vormen van (samen)leven.
:: Relevantie
Het is in het verleden mogelijk gebleken om op grote schaal ethisch verlangen, onderlinge verbondenheid en wilskracht aan te wakkeren en levend te houden. Dan moet het óók op kleine schaal kunnen, in ons eigen leven en in onze omgeving. De moeilijkheid is dat veel mensen het gevoel hebben dat we in de ijzeren greep van de wet van oorzaak en gevolg leven. Bijvoorbeeld omdat we denken dat uiteindelijk alles herleidbaar is tot stofjes en wetmatigheden.
Het is dus nuttig, relevant en nodig om wetmatigheden ter discussie te stellen. En is er een wereld te winnen als we de zuiver kwalitatieve aspecten van het leven zouden herontdekken en herwaarderen, in ons leven en in beleid.
:: Revolutionaire gevolgen
Daarom gaan we in de eerste helft van deze podcast nog eens héél goed na wanneer en hoe we geestkracht vinden in ons leven. We doen dit aan de hand van concrete beelden. In de kern is het antwoord op deze vraag: we vinden geestkracht op doorleefde momenten, als we de aandacht afwenden van de uitingsvorm van ons handelen en richten op de betekenis ervan.
Hierbij zullen we ingaan op de ontdekking van de natuurkundige Niels Bohr dat complementariteit een fundamenteel kenmerk van de natuur blijkt te zijn. Vervolgens zullen we ontdekken dat er een opvallende parallel bestaat met de werking van de psyche, zoals beschreven door de psycholoog William James. En dan duikt er nota bene nóg een frappante parallel op, en wel in de kenschets van een écht gewilde handeling van de filosoof Ludwig Wittgenstein. Op grond van deze parallellen leren we begrijpen dat het niet overdreven is om te stellen dat wat Bohr, James en Wittgenstein proberen te tonen, ronduit revolutionair is.
:: Toepassing in de praktijk
Complementariteit van geestelijk begrijpen en cognitief begrijpen is een essentieel kenmerk van de natuur en van de psyche, maar nog niet van onze levenswijsheid en van ons onderzoek en beleid. In de tweede helft behandelen we daarom een aantal praktijkvoorbeelden over de toepassing van een complementaire aanpak met kwantitatieve én kwalitatieve methoden in onderzoek en beleid.
:: Algemene informatie over de podcastserie
:: De kernvraag van de serie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze serie verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De afleveringen uit deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op Youtube.
:: Auteur: Paul Schenderling -
Episodes manquant?
-
In deze aflevering contrasteren we twee manieren van leven. De eerste manier is gerichtheid op het zeker stellen van je behoeften. De tweede manier is gerichtheid op ontmoeting. Veel mensen hunkeren naar ontmoeting, maar in de praktijk zijn we meestal bezig met zeker stellen. Waarom is dat toch?
Misschien hebben we wel de juiste intuïtie, maar missen we de handvatten om te handelen naar onze intuïtie. In deze podcast nemen we daarom vijf ingrediënten van de gerichtheid op ontmoeting onder de loep. Hierbij zullen we ontdekken dat er in de gerichtheid op ontmoeting een bijzonder geheim verborgen zit. Dit is het geheim van de aandacht.
:: De eerste vier ingrediënten
De eerste vier ingrediënten van aandachtig leven zijn vooral lessen om bepaalde houdingen niet aan te nemen, om bepaalde verleidingen te weerstaan. Denk niet te snel dat je een ander begrijpt; probeer niet onafhankelijk in het leven te staan maar juist geworteld en kwetsbaar; wees niet ontevreden en denk niet dat je je eigen behoeften kent. Dit brengt ons bij de vraag: kunnen we ook ergens uit afleiden wat een gerichtheid op ontmoeting in positieve zin oplevert? Jazeker! Het kortst mogelijke antwoord is: aandacht brengt bloei!
:: Het vijfde ingrediënt: de werkzaamheid van relaties
In een koude, cognitieve filosofie zijn relaties slechts een gedachtenstreepje tussen op zichzelf staande wezens. Dit koude wereldbeeld klopt niet met onze ervaringen. We ervaren de wereld als een levend verband, waarin relaties bepalen wie we zijn en niet andersom. In een warm, relationeel wereldbeeld zijn relaties werkzaam. We weten dit, omdat het geven van aandacht iets dóet met mensen en andere levende wezens: ze bloeien ervan op.
:: Tot slot
Aandacht is dus geen cognitief gebeuren, het is een ethisch gebeuren. Dat maakt de aandacht misschien cognitief gezien ongrijpbaar, maar niet minder reëel. Aandacht het mooiste geschenk dat je aan je omgeving kunt geven. En het is ook een enorme impuls voor kwaliteit van leven, zowel voor degene die aandacht geeft als degene die aandacht ontvangt.
Je zou aandacht ook wel de drager kunnen noemen van de andere aspecten van kwaliteit van leven die we in eerdere afleveringen op het spoor zijn gekomen: ze is behulpzaam bij het ervaren van betekenis, bij het concretiseren van het ethische verlangen en bij het nemen van wilsbesluiten. Op zeldzame momenten brengt de gerichtheid op ontmoeting alle facetten van het leven bij elkaar. We sluiten de aflevering af met een voorbeeld daarvan.
:: Algemene informatie over de podcastserie
:: De kernvraag van de serie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze serie verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De afleveringen uit deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op Youtube.
:: Auteur: Paul Schenderling -
In deze aflevering komen we een een derde aspect van het leven op het spoor dat zuiver kwalitatief is: het persoonlijk wilsbesluit. Ook ontdekken we dat het persoonlijk wilsbesluit op drie verschillende manieren verweven is met onze kwaliteit van leven.
Volgens de psycholoog William James is het persoonlijk wilsbesluit van groot belang voor onze kwaliteit van leven. Echter, de voornaamste sneer die vandaag de dag wordt uitgedeeld aan de wil is dat het onwetenschappelijk zou zijn. Hierbij wordt vaak verwezen naar het experiment van de psycholoog Benjamin Libet uit 1985 als hét bewijs tegen de vrije wil. Het ironische is dat dit experiment zeer nauwkeurig bewijst wat William James een eeuw eerder beweerd heeft over de aard en implicaties van wilsbesluiten. In deze podcast passeren de voornaamste conclusies van James de revue en relateren we deze aan recente inzichten, zoals het Libetexperiment.
:: De eerste vraag: de wil en actuele intenties
De stelling van psycholoog William James is dat het persoonlijk wilsbesluit de instemming of afwijzing van onze actuele intenties is. De actuele intentie is de intentie die we op het ene, actuele moment hebben.
Actuele intenties zijn als het ware de potentie die we voelen. Die potentie herbergt een wereld aan mogelijkheden. De stelling van James is dat alle potentie die we voelen slechts potentie blijft, totdat we een wilsbesluit nemen. Het wilsbesluit, of het nu bewust of onbewust is, is onze instemming voor de verwerkelijking – het waar maken – van één van deze mogelijkheden. Pas dán worden wij een persoon, een eigen oorzaak in de wereld. Vandaar de term persoonlijk wilsbesluit.
:: De tweede vraag: de wil en onze persoonlijkheid
Een actuele intentie kan bewust of onbewust tot stand komen en het wilsbesluit ook. Als het wilsbesluit onbewust is, dan regeren in feite onze gewoonten, die onderdeel zijn van onze persoonlijkheid. Goede gewoonten zijn daarom van essentieel belang voor kwaliteitsbeleving. James besteedt in zijn werk dan ook veel aandacht aan persoonlijkheid en gewoonten. Zijn ideeën hierover geven veel inzicht in de psyche en zijn tegelijkertijd verbluffend praktisch en toepasbaar.
:: De derde vraag: de wisselwerking tussen wil en gewoonte
Onze wilsbesluiten beïnvloeden de levensovertuigingen die verankerd raken in onze persoonlijkheid, en vice versa. Dit betekent dat wilsbesluiten van groot belang zijn voor onze kwaliteit van leven op de lange termijn. We kunnen alleen voldoening blijven ervaren als we blijven werken aan ons karakter. Daarom gaat Podcast #5 over aandacht: de kunst om in de drukte van het bestaan bezig te zijn met wat er werkelijk toe doet. En daarom sluiten we deze podcast af met vier waardevolle tips van James over karaktervorming.
:: Algemene informatie over de podcastserie
:: De kernvraag van de serie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze serie verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De afleveringen uit deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op Youtube.
:: Auteur: Paul Schenderling -
De vraag die centraal staat in deze derde podcast is: hoe kan het dat latere momenten verbonden zijn met eerdere levensgebeurtenissen? Het concept verbonden moment, zoals belicht in werk van de psycholoog William James, geeft antwoord op deze vraag. Hierbij zullen we ontdekken dat de kwaliteit van het doorleefde moment beïnvloed wordt door een web van relaties dat hele brede wortels heeft.
Volgens James is de stroom van onze ervaringen op twee manieren onderling verbonden. Ten eerste zijn ervaringen op elk tijdstip met elkaar verbonden: breedte van de stroom. Ten tweede zijn ervaringen door de tijd heen met elkaar verbonden: de voortgang of lengte van de stroom.
:: De breedtedimensie: de zoom van betekenis
De conclusie van het eerste deel van deze podcast is dat relaties niet alleen intrinsiek zijn in alles wat er in de psyche gebeurt, maar ook in de rest van de natuur. Waarom is deze conclusie zo belangrijk? Omdat relaties zorgen voor betekenis. Een gebeurtenis heeft namelijk alleen betekenis als deze gerelateerd is aan andere gebeurtenissen. Dus als relaties intrinsiek zijn aan de psyche en de natuur, dan is betekenis dat ook.
Om het belang hiervan voor kwaliteit van leven te duiden heeft James een verhelderend concept aangereikt: de zoom van betekenis. Dit houdt in dat de gedachte of het gevoel waar op zeker moment je aandacht ligt altijd omgeven wordt door een ring van gerelateerde gebeurtenissen. Elke gerelateerde gebeurtenis is op haar beurt uiteraard ook weer gerelateerd aan andere gebeurtenissen, waardoor de betekeniszoom in principe oneindig is.
:: De lengtedimensie: verleden & toekomst
Wat de verbindingen tussen momenten betreft, de lengte van de stroom, heeft James het begrip de ‘specious present’ geïntroduceerd. Dit betekent dat elk ervaren moment teruggrijpt op het recente verleden en vooruitgrijpt naar de nabije toekomst. Het besef van het recente verleden stelt ons in staat om de tendens van de situatie en onze rol daarin in te schatten.
De ervaren relaties, in de lengte en in de breedte van het moment, vormen een enorme verrijking van onze kwaliteitsbeleving. De verrijking is des te groter bij het samenspel van beide relaties. Dit zijn onze herinneringen en verwachtingen.
:: Tot slot
Dit brengt ons terug bij het leven in de spanning van het verleden en het verlangen. Ondanks het feit dat lang niet op elk moment levend verlangen aanwezig is, kan de verbondenheid van elk moment je wel helpen om te handelen vanuit een bepaald verlangen. En zo kan een levensgebeurtenis uitgroeien tot een ethische horizon die je leven richting geeft. En dat kan dan weer zorgen voor meer kwaliteit van leven.
In Podcast #4 onderzoeken we een bijzondere mogelijkheid die het verbonden moment ons biedt en die in deze aflevering al is aangestipt: de mogelijkheid om onze duidingen en reacties bij te sturen. De mogelijkheid tot het nemen van wilsbesluiten geven de toch al rijke ervaringsstroom nóg een extra dimensie, een dieptedimensie wel te verstaan.
:: Algemene informatie over de podcastserie
:: De kernvraag van de serie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze serie verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De afleveringen uit deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op Youtube.
:: Auteur: Paul Schenderling -
In deze aflevering komen we een een derde aspect van het leven op het spoor dat zuiver kwalitatief is: het persoonlijk wilsbesluit. Ook ontdekken we dat het persoonlijk wilsbesluit op drie verschillende manieren verweven is met onze kwaliteit van leven.
Volgens de psycholoog William James is het persoonlijk wilsbesluit van groot belang voor onze kwaliteit van leven. Echter, de voornaamste sneer die vandaag de dag wordt uitgedeeld aan de wil is dat het onwetenschappelijk zou zijn. Hierbij wordt vaak verwezen naar het experiment van de psycholoog Benjamin Libet uit 1985 als hét bewijs tegen de vrije wil. Het ironische is dat dit experiment zeer nauwkeurig bewijst wat William James een eeuw eerder beweerd heeft over de aard en implicaties van wilsbesluiten. In deze podcast passeren de voornaamste conclusies van James de revue en relateren we deze aan recente inzichten, zoals het Libetexperiment.
:: De eerste vraag: de wil en actuele intenties
De stelling van psycholoog William James is dat het persoonlijk wilsbesluit de instemming of afwijzing van onze actuele intenties is. De actuele intentie is de intentie die we op het ene, actuele moment hebben.
Actuele intenties zijn als het ware de potentie die we voelen. Die potentie herbergt een wereld aan mogelijkheden. De stelling van James is dat alle potentie die we voelen slechts potentie blijft, totdat we een wilsbesluit nemen. Het wilsbesluit, of het nu bewust of onbewust is, is onze instemming voor de verwerkelijking – het waar maken – van één van deze mogelijkheden. Pas dán worden wij een persoon, een eigen oorzaak in de wereld. Vandaar de term persoonlijk wilsbesluit.
:: De tweede vraag: de wil en onze persoonlijkheid
Een actuele intentie kan bewust of onbewust tot stand komen en het wilsbesluit ook. Als het wilsbesluit onbewust is, dan regeren in feite onze gewoonten, die onderdeel zijn van onze persoonlijkheid. Goede gewoonten zijn daarom van essentieel belang voor kwaliteitsbeleving. James besteedt in zijn werk dan ook veel aandacht aan persoonlijkheid en gewoonten. Zijn ideeën hierover geven veel inzicht in de psyche en zijn tegelijkertijd verbluffend praktisch en toepasbaar.
:: De derde vraag: de wisselwerking tussen wil en gewoonte
Onze wilsbesluiten beïnvloeden de levensovertuigingen die verankerd raken in onze persoonlijkheid, en vice versa. Dit betekent dat wilsbesluiten van groot belang zijn voor onze kwaliteit van leven op de lange termijn. We kunnen alleen voldoening blijven ervaren als we blijven werken aan ons karakter. Daarom gaat Podcast #5 over aandacht: de kunst om in de drukte van het bestaan bezig te zijn met wat er werkelijk toe doet. En daarom sluiten we deze podcast af met vier waardevolle tips van James over karaktervorming.
:: Algemene informatie over de podcastserie
:: De kernvraag van de serie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze serie verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De afleveringen uit deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Dit een audiogram van Podcast #4.
:: Podcast #4 verschijnt in maart 2020.
:: Auteur: Paul Schenderling -
De vraag die centraal staat in deze derde podcast is: hoe kan het dat latere momenten verbonden zijn met eerdere levensgebeurtenissen? Het concept verbonden moment, zoals belicht in werk van de psycholoog William James, geeft antwoord op deze vraag. Hierbij zullen we ontdekken dat de kwaliteit van het doorleefde moment beïnvloed wordt door een web van relaties dat hele brede wortels heeft.
Volgens James is de stroom van onze ervaringen op twee manieren onderling verbonden. Ten eerste zijn ervaringen op elk tijdstip met elkaar verbonden: breedte van de stroom. Ten tweede zijn ervaringen door de tijd heen met elkaar verbonden: de voortgang of lengte van de stroom.
:: De breedtedimensie: de zoom van betekenis
De conclusie van het eerste deel van deze podcast is dat relaties niet alleen intrinsiek zijn in alles wat er in de psyche gebeurt, maar ook in de rest van de natuur. Waarom is deze conclusie zo belangrijk? Omdat relaties zorgen voor betekenis. Een gebeurtenis heeft namelijk alleen betekenis als deze gerelateerd is aan andere gebeurtenissen. Dus als relaties intrinsiek zijn aan de psyche en de natuur, dan is betekenis dat ook.
Om het belang hiervan voor kwaliteit van leven te duiden heeft James een verhelderend concept aangereikt: de zoom van betekenis. Dit houdt in dat de gedachte of het gevoel waar op zeker moment je aandacht ligt altijd omgeven wordt door een ring van gerelateerde gebeurtenissen. Elke gerelateerde gebeurtenis is op haar beurt uiteraard ook weer gerelateerd aan andere gebeurtenissen, waardoor de betekeniszoom in principe oneindig is.
:: De lengtedimensie: verleden & toekomst
Wat de verbindingen tussen momenten betreft, de lengte van de stroom, heeft James het begrip de ‘specious present’ geïntroduceerd. Dit betekent dat elk ervaren moment teruggrijpt op het recente verleden en vooruitgrijpt naar de nabije toekomst. Het besef van het recente verleden stelt ons in staat om de tendens van de situatie en onze rol daarin in te schatten.
De ervaren relaties, in de lengte en in de breedte van het moment, vormen een enorme verrijking van onze kwaliteitsbeleving. De verrijking is des te groter bij het samenspel van beide relaties. Dit zijn onze herinneringen en verwachtingen.
:: Tot slot
Dit brengt ons terug bij het leven in de spanning van het verleden en het verlangen. Ondanks het feit dat lang niet op elk moment levend verlangen aanwezig is, kan de verbondenheid van elk moment je wel helpen om te handelen vanuit een bepaald verlangen. En zo kan een levensgebeurtenis uitgroeien tot een ethische horizon die je leven richting geeft. En dat kan dan weer zorgen voor meer kwaliteit van leven.
In Podcast #4 onderzoeken we een bijzondere mogelijkheid die het verbonden moment ons biedt en die in deze aflevering al is aangestipt: de mogelijkheid om onze duidingen en reacties bij te sturen. De mogelijkheid tot het nemen van wilsbesluiten geven de toch al rijke ervaringsstroom nóg een extra dimensie, een dieptedimensie wel te verstaan.
:: Algemene informatie over de podcastserie
:: De kernvraag van de serie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze serie verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De afleveringen uit deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Dit een audiogram van Podcast #3.
:: Podcast #3 verschijnt in februari 2020.
:: Auteur: Paul Schenderling -
In de samenleving heerst scepsis ten opzichte van alles wat niet zichtbaar en kwantificeerbaar is. De enige manier om de scepsis te doorbreken is door een goede en zorgvuldige beschrijving van kwaliteitsbeleving, maar de kern daarvan ontglipt ons telkens. We lijken dus klem te zitten, tussen scepsis aan de ene kant en onzegbaarheid aan de andere kant. Het doel van deze tweede podcast is om uit deze klem te raken.
We doen dit op twee manieren. De eerste manier is om van binnenuit af te bakenen waar de grenzen liggen van onze beschrijvingen van kwaliteit van leven. Dit is de methode die de filosoof Ludwig Wittgenstein geïntroduceerd heeft. De tweede manier is om te bestuderen hoe het leven van mensen beïnvloed wordt door een of meerdere keerpunten in het leven. Dit is de methode die de schrijver Leo Tolstoj toegepast heeft.
:: De methode-Wittgenstein
Volgens Ludwig Wittgenstein is een gelukkig leven in een bepaalde zin harmonieuzer te zijn dan een ongelukkig leven. Hoe iemand leeft en wat iemand écht wil lijkt bij een gelukkig mens samen te vallen. Het lijkt echter onmogelijk om het ‘gewilde’ aspect te onderscheiden van leven zelf.
Ook moeten we niet denken dat iedere handeling een écht gewilde handeling is. Dat maakt écht willen banaal en vatbaar voor manipulatie. Wittgenstein heeft daarom de rest van zijn leven aan de hand van concrete psychologische casussen afgebakend wat de gewilde handeling onderscheidt van andere handelingen. In de podcast trekken we hieruit de belangrijkste lessen.
:: De methode-Tolstoj
Wittgenstein heeft duidelijk te kennen gegeven dat het onzegbare, waarover men niet kan spreken, getoond kan worden, bijvoorbeeld in de werken van kunstenaars zoals Tolstoj, Dostojevski en Beethoven. De methode van Leo Tolstoj is om te bestuderen hoe het leven van mensen beïnvloed wordt door een of meerdere keerpunten in het leven.
De keerpuntenbenadering van Tolstoj is een goede aanvulling op de methode-Wittgenstein. Op de keerpunten van het leven is het effect van het onzegbare namelijk sterk uitvergroot, waardoor de enorme kracht ervan impliciet duidelijk wordt. In tegenstelling tot de grensafbakening van binnenuit geven de keerpunten tegenlicht van buitenaf. Door ze te combineren, krijgen we zicht op de contouren van kwaliteitsbeleving.
:: Tot slot
Er zijn dus twee invloeden die de kwaliteitsbeleving vormen. Ons leven wordt enerzijds bepaald door het verleden, de wereld van oorzaak en gevolg, anderzijds door het verlangen, het appèl van de toekomst. Het is opvallend dat het appèl van de toekomst zich voordoet op individuele momenten, maar dat die momenten een veel langere periode, soms zelfs een heel mensenleven, in een totaal ander daglicht kan stellen. In de moderne psychologie noemen we dit ‘life events’, levensgebeurtenissen.
De vraag is: hoe is dat mogelijk? Hoe kan het dat latere momenten verbonden blijven met eerdere levensgebeurtenissen? Om dit te begrijpen, verdiepen we ons in Podcast #3 in een concept dat in de eerste podcast kort geïntroduceerd is, namelijk het verbonden moment. Dit betekent dat elk moment intrinsiek en onlosmakelijk verbonden is met andere momenten en andere gebeurtenissen.
:: Algemene informatie over de podcastserie
:: De kernvraag van de podcastserie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze podcast verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De podcasts in deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op Youtube.
:: Auteur: Paul Schenderling -
:: De kernvraag van de podcastserie is: hoe ervaren mensen kwaliteit van leven? Hoe kunnen we onze ervaring van kwaliteit van leven het beste omschrijven, zodat we ervan kunnen leren? Je hoort vaak de claim dat je kwaliteit van leven kunt meten. Is dat wel zo?
:: Deze podcast verkent nieuwe ideeën over kwaliteit van leven die méér recht doen aan onze ervaringen. Focus op kwaliteitsbeleving laat ons anders kijken en kiezen. In ons leven én in beleid.
:: De podcasts in deze serie zijn ook onafhankelijk van elkaar te beluisteren.
:: Een versie van deze podcast met verhelderende slides is te vinden op Youtube.
:: Hieronder staat een korte inleiding op de serie, tevens het onderwerp van Podcast #1.
:: Introductie
Kwaliteitsbeleving gaat over de manier waarop we kwaliteit van leven ervaren. Om meer te weten te komen over kwaliteitsbeleving moet een aantal vragen beantwoord worden. Want wat is ‘kwaliteit’ eigenlijk? Is kwaliteit het tegenovergestelde van kwantiteit? Zo ja, wat is er dan niet kwantificeerbaar? Alles is uiteindelijk toch kwantificeerbaar, hoe complex het ook is? Wat blijft er dan over van het begrip kwaliteit van leven?
We voelen allemaal aan dat het antwoord op deze vraag heel belangrijk is, voor ieder van ons persoonlijk en voor de samenleving als geheel. Als er daadwerkelijk een kwaliteit van leven bestaat voorbij de zichtbare en kwantificeerbare feiten van het leven, dan zouden we immers heel graag willen weten wat het is en het nastreven. En dan zou ons leven en de samenleving er waarschijnlijk heel anders uitzien dan nu. Als er immers íets in de mode is vandaag de dag, dan is het om te twijfelen aan alles wat niet zichtbaar en kwantificeerbaar is.
:: Complementariteit
Eén van de centrale boodschappen uit deze podcastserie is dat het tot de essentie van kwaliteit van leven behoort dat de kwaliteitsbeleving nauwelijks onder woorden te brengen is. En dat deze onzegbaarheid geen zwaktebod is, integendeel! Deze eerste centrale boodschap in deze serie is dan ook de boodschap van complementariteit.
Toegepast op kwaliteit van leven betekent complementariteit dat kwaliteit van leven onlosmakelijk verbonden is met het doorleefde moment en dat alle pogingen om kwaliteit van leven buiten het doorleefde moment vast te leggen, gedoemd is te mislukken. De kernvraag van kwaliteit van leven, van de hele podcastserie, is daarom het volgende raadsel:
Wat is het, dat ons continu in beweging zet, dat niet vast te leggen is en dat ook nooit af is, maar dat wel voor voldoening zorgt als het er is?
In Podcast #2 ontdekken we dat we bij de beantwoording van deze vraag veel kunnen leren van de filosoof Ludwig Wittgenstein.
:: Het verbonden moment
De tweede centrale boodschap in deze serie is een verdieping van het doorleefde moment. De tweede boodschap is dat we het doorleefde moment moeten opvatten als een verbonden moment, oftewel een moment opgevat als knooppunt in de tijd. We hebben allemaal wel eens gehoord dat kwaliteit van leven van ons vraagt om te ‘leven ín het moment’. Leven op verbonden momenten is vrijwel het tegenovergestelde van leven in het moment.
Leven ín het moment isoleert het moment en scheidt het ene moment van alle andere momenten. Leven op verbonden momenten betekent juist dat elk moment intrinsiek en onlosmakelijk verbonden is met andere momenten en met andere gebeurtenissen.
De filosoof en psycholoog die een groot deel van zijn mentale arbeid aan dit concept gewijd heeft, is William James. Zijn analyse komt terug in Podcast #3 en Podcast #4.
:: Tot slot
Het is, zeker in deze tijd waarin de scepsis overheerst, een essentiële eerste stap dat we ons blikveld opengooien voor de mogelijkheid van het niet-kwantificeerbare, de mogelijkheid van complementariteit en de mogelijkheid van het intrinsiek verbonden moment.
Bovendien zijn er methoden waarmee we de scepsis kunnen doorbreken en de contouren van een antwoord kunnen schetsen. Dit is het onderwerp van Podcast #2.
:: Auteur: Paul Schenderling
