Episoder
-
Wonden likken. Het gebeurt na de recente Provinciale-Statenverkiezingen massaal, want bijna elke partij verloor. Het is zowel een ritueel als een kunst en een manier om na een nederlaag de draad weer op te pikken, ook in nieuwe politieke verhoudingen.
Maar hoe doe je dat? Jaap Jansen en PG Kroeger kijken naar opmerkelijke voorbeelden in de afgelopen dagen en uit het politieke verleden.
Eigenlijk zijn er vier soorten van likken van electorale wonden. Vier kenmerkende reacties en gedragspatronen van leiders en hun omgeving na een nederlaag. En van elk van die vier zagen we na deze verkiezingen een fraai voorbeeld. Op één na. Maar ook dat moment kan nog komen.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
De eerste karakteristieke reactie is die van 'volstrekte ontkenning'. Wat voor de buitenwacht een pijnlijke klap is, blijkt voor een partij een soms bijna opbeurend signaal van een nieuw begin. Een loepzuivere versie daarvan werd ditmaal gehanteerd door Thierry Baudet (FvD).
Hij presenteerde het verlies van tien van de twaalf zetels uit 2019 als een prachtige opsteker, want het FvD-geluid zou immers in elke provincie blijven klinken. En omdat het volk traag van begrip is, biedt juist dit mooie kansen om het idee van een afzonderlijk 'Forumland' allengs te laten doordringen. Verlies? Het is een bevrijding!
In de politieke historie is de reactie van het CDA op de verkiezingsuitslag van 2006 hiervan ook een boeiend voorbeeld. Niet een van de politieke doelen van de campagne was gehaald, maar men vierde de 41 zetels die waren vastgehouden als een feestelijke triomf. De ontnuchtering moest nog komen.
Een tweede karakteristieke vorm van 'wonden likken' is die van het klein maken en weg verklaren van een nederlaag als een soort weinig verrassend natuurverschijnsel. Bij deze Statenverkiezingen gaven zowel Sigrid Kaag als Mark Rutte hiervan zeer fraaie versies ten beste. Van 'het was niet de winst die wij wilden' tot 'we hebben het best goed gedaan'.
Jaap en PG zetten daar enkele feitelijke gegevens naast en die vertellen toch een wat ander verhaal. Zo heeft de VVD sinds 1970 niet zo'n zwakke uitslag gekend. En in de politieke historie lieten de Statenverkiezingen van 1999 vrijwel allemaal juist deze versie van 'wonden likken' zien.
Een derde kenmerkend type 'wonden likken' is die van het meteen omhelzen van de allereerste indrukken en die als de geldige analyse brengen. Dat zagen we ditmaal heel duidelijk bij het CDA. Daar namen ze direct het 'frame' van de winnende BBB over. Dat leidde er dan ook toe dat CDA-leider Wopke Hoekstra vervolgens 'koerswijziging op grote dossiers' verlangde zonder zelf te definiëren welke koerswijzigingen dan aan de orde zouden moeten zijn. Hierin leek het CDA opvallend op de VVD van 2002. De liberalen hebben nog jaren last gehad van die eerste reactie op hun toenmalige nederlaag.
De vierde variant van het 'wonden likken' is de ‘bijltjesdag'. Het ritueel waarmee zondebokken en verliezende leiders geofferd worden. Die hebben we bij deze Statenverkiezingen (nog) niet gezien. Jaap en PG noteren niettemin een reeks van partijleiders die zeer zware klappen moesten erkennen en zien te verantwoorden. Het is dus afwachten of zich met enige vertraging alsnog zo'n bloederig einde voordoet.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder luisteren
334 - Provinciale-Statenverkiezingen 2023: zware klappen in een verdeeld land
332 - De lange kleurrijke traditie van 'Boerenpartijen'
325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte
323 - Paul Frissen en het gevaarlijke verlangen naar de integrale oplossing
288 - Wachten op Remkes. Welke crisis ligt op de loer bij Rutte IV?
277 - De VVD als risicofactor: wat is er aan de hand met Mark Rutte?
212 - Het CDA zoekt zichzelf, Richard van Zwol en Pieter Jan Dijkman wijzen de weg
176 – De verkiezingscampagne van 2021: onverwachte winnaars en verliezers
170 - Waarom linkse samenwerking altijd weer mislukt
141 – Hans Vijlbrief: een nieuwe relatie overheid-burger in de strijd tegen het populisme
89 - Voorzitter Jan Anthonie Bruijn over zijn onmisbare Eerste Kamer
28 - Eerste-Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol waarschuwt
30 - De Uil van Minerva
26 - Fatale Statenverkiezingen in de geschiedenis
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:46:32 – Deel 2
01:19:14 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De Statenverkiezingen van 15 maart 2023 lieten grote verschuivingen zien in het politieke landschap. Alle reden voor Jaap Jansen en PG Kroeger om de feiten en de cijfers achter de cijfers onder de loep te nemen.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Want als de Boer Burger Beweging zestien Eerste Kamerzetels verovert, dan gaan er nog altijd 59 naar anderen. En als de grootste nieuwe partij van 2019 nu bijna verdwijnt en ingeruild wordt voor een andere 'grootste nieuwe partij' is er eens te meer reden om zowel die cijfers als de campagne zelf te analyseren.
Uit onderzoek van de Rabobank blijkt dat negen op de tien mensen het gevoel heeft 'dat het in ons land niet de goede kant op gaat'. Dit leeft dus heel breed, met het zwaartepunt van dat negatieve gevoel in regio's aan de randen van het land gelegen - van Zeeland tot in Noordoost-Groningen. Zelfs in gebieden waar burgers best wel content zijn over hun welvaart, is dat negativisme manifest. Tegen die achtergrond moet je de uitslag van deze verkiezingen begrijpen.
De cijfers laten daarbij enkele opvallende dingen zien. Jaap en PG signaleren dat op rechts de pro-Poetinpartijen zware klappen krijgen. Het CDA wist meer van de eigen kiezers van de Tweede-Kamerverkiezingen van 2021 vast te houden dan D66. Die laatste partij verloor ruim 20 procent van haar aanhang van toen aan PvdA en GroenLinks, die stevig overeind blijven in de Eerste Kamer. En de VVD wist niet te profiteren van de tweestrijd die Mark Rutte wilde creëren met die ‘linkse wolk’. Het forse verlies van het CDA blijkt ook nu weer gedomineerd door verlies aan het kerkhof en thuisblijvers.
Hoe zullen de partijen terugblikken op hun campagnes? De VVD zal moeten analyseren of de kunstmatige tweestrijd met ‘de erfenis van Joop den Uyl’, ongeloofwaardige beloften van Edith Schippers over lagere belastingen en joligheid van een premier bij talkshow Vandaag Inside (nota bene in oorlogstijd!) wel goed werkten. Ook het CDA moet de warrigheid van zijn boodschap - verschillende prominenten hielden heel verschillende betogen - tegen het licht houden. En alle partijen en veel media moeten zich afvragen waarom zij ‘die leuke Caroline van der Plas’ zo vaak zo makkelijk lieten wegkomen met loze beweringen.
Jaap en PG brengen het nieuwe politieke landschap in kaart. En dat is verrassend helder soms. In alle provincies zal BBB nu moeten leveren, als initiatiefnemer in de formaties. Hoe, met wie en welke zwaartepunten is direct een lakmoesproef. Vooraf niet-onderhandelbare eisen stellen over stikstof en gedwongen onteigening van boeren zal niet blijken te werken, gelet op de taak van de provincie als 'medebestuur'. En kan Van der Plas als eenpitter vanuit de Tweede Kamer al die enorm grote Statenfracties, eigen gedeputeerden en de fractie van zestien Eerste-Kamerleden politiek managen? Dit lukte Thierry Baudet noch Geert Wilders en dat leidde al snel tot versplintering.
Ook in de Senaat is het beeld helder. Alle vier de coalitiepartijen lieten veren, zodat onder hen vooral gedeelde smart heerst. Tegelijkertijd hebben zij met zowel de 'linkse wolk' als met BBB aan één partner genoeg voor - wellicht af en toe wisselende - meerderheden. VVD-leider Mark Rutte heeft als premier met een dergelijke situatie nu al dertien jaar ervaring.
De twee eerdere Statenverkiezingen die tot grote troebelen leidden kunnen hier leerzaam zijn. In 1966 duikelde het kabinet-Cals na grote winst van de Boerenpartij, maar toch vooral door interne perikelen van profilering tegen elkaar. In 1982 won juist de grootste regeringspartij - het CDA - terwijl de andere - de PvdA - zwaar gehavend was. Dit laatste is nu juist niet aan de orde. Wat betreft een 'Cals-effect' is het signaal van VVD-minister Micky Adriaansens Economische Zaken en Klimaat) een veeg teken dat kan leiden tot brandalarm. Zij stelde kort voor de verkiezingen plots het beleid van haar D66-collega Rob Jetten (op hetzelfde departement!) ter discussie. Is dit het begin van het einde voor Rutte IV?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
***
Verder luisteren
332 - De lange kleurrijke traditie van 'Boerenpartijen'
325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte
323 - Paul Frissen en het gevaarlijke verlangen naar de integrale oplossing
277 - De VVD als risicofactor: wat is er aan de hand met Mark Rutte?
212 - Het CDA zoekt zichzelf, Richard van Zwol en Pieter Jan Dijkman wijzen de weg
208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep
200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel
176 – De verkiezingscampagne van 2021: onverwachte winnaars en verliezers
170 - Waarom linkse samenwerking altijd weer mislukt
141 – Hans Vijlbrief: een nieuwe relatie overheid-burger in de strijd tegen het populisme
89 - Voorzitter Jan Anthonie Bruijn over zijn onmisbare Eerste Kamer
28 - Eerste-Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol waarschuwt
31 – Populisten tot mislukken gedoemd
30 - De Uil van Minerva
26 - Fatale Statenverkiezingen in de geschiedenis
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:31:40 – Deel 2
01:15:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Mangler du episoder?
-
De panelen schuiven wereldwijd en niet in het minst in Europa. Een van de meest opmerkelijke trends is die van de verkilling tussen Frankrijk en Duitsland waartegenover nu ineens een nieuwe passie tussen Parijs en Londen in bloei lijkt te komen. Hebben Vladimir Poetin en Olaf Scholz Emmanuel Macron en Rishi Sunak in elkaars armen gedreven? Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in deze onverwachte 'bromance' over het Kanaal heen.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Nu is de historie van de Frans-Britse betrekkingen natuurlijk een van de meest kleurrijke. De contrasten, de 'ups and downs', de 'amours fous' afgewisseld door explosies en oorlogen bepalen al duizend jaar deze politieke en culturele relatie. Dat loopt van het Tapijt van Bayeux over die ene succesvolle invasie van het Britse eiland tot het 'Non!' van Charles de Gaulle en van honderd jaar oorlog tot samen optrekken tegen Johan de Witt. En van Trafalgar en Waterloo tegen Napoleon tot samen op de Krim tegen tsaar Nicolaas I. In 'Yes Minister' formuleerde Sir Humphrey dan ook precies hoe een Brit daarover dacht.
Uit die kleurrijke historie zijn fundamentele principes gegroeid zoals de vanzelfsprekende culturele superioriteit van de Fransen en ‘het Perfide Albion’ der Britten. "Een volk met zo'n slechte keuken kun je niet vertrouwen," zei Jacques Chirac al eens. Deze twee naties zullen elkaar nooit echt begrijpen. Tegelijkertijd komen ze ook nimmer los van hun wederzijdse fascinatie. “Zij heeft de ogen van Caligula en de mond van Marilyn Monroe”, zei Francois Mitterrand over Margaret Thatcher.
Dat kleurt ook wat er nu ineens gebeurt. Sunak begrijpt wat Boris Johnson niet zag. 'Getting Brexit Done' lukt alleen nog als de EU daar nog iets in zou zien, in het eigen belang. En daarvoor heeft hij zowel Ursula von der Leyen als Emmanuel Macron nodig. De Franse president ziet daarbij een nieuwe kans voor zijn 'legacy' als vernieuwer van Europa. Bovendien zijn Fransen en Britten geopolitiek - ook tegenover Poetin en Xi Jinping - veel meer elkaars partners dan anderen binnen de EU ooit kunnen zijn.
Sunak heeft daarbij dringende binnenlandse redenen voor deze plotse 'bromance'. Slaagt hij erin de ellende van Brexit te verzachten, dan kan hij zowel de Ieren en Schotten als politieke concurrent Labour een machtig wapen uit handen slaan. Met Macron kan Londen zelfs een nieuwe alliantie binnen het brede Europa vormen - zeker nu de Frans-Duitse As zo hapert - en kunnen de Britten actief partner worden in de nieuwe vormen van Europese samenwerking die Macron al langere tijd propageert. Ook rond defensie.
En dus blijkt Sunak bereid heel veel geld aan de Fransen te geven om vluchtelingen ervan af te houden in kleine bootjes het Kanaal over te steken. En zelfs over schoolreisjes naar het Louvre wilde hij met Macron tot versoepelingen komen!
Bij grote thema's als energie en defensie wil Macron een brug slaan tussen de EU en 'les Anglosaxons'. Precies wat De Gaulle ook wilde! Hou ze erbuiten, maar koppel ze wel aan Europa via Parijs. Het is daarom geen toeval dat koning Charles III zeer binnenkort met zijn allereerste staatsbezoek zijn opwachting maakt bij de ‘collega-monarch’ in het Élysée. De zoete wraak van Macron op de vorige Britse premier Liz Truss, die zei dat ze nog niet wist of ze Macron vriend of vijand moest noemen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder luisteren
328 – Nieuwe rauwe wereld. Brexit, what Brexit?
303 - Bijzondere Britse premiers
302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke
284 - Quatorze Juillet: komt onder Macron een einde aan De Gaulles Vijfde Republiek?
283 - Zinkende schepen verlaten de rat: het pijnlijke afscheid van Boris Johnson
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV
231 - Geschiedenis als politiek wapen
204 - 14 juli 2021: Op weg naar de Franse presidentsverkiezingen
190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa
124 - 95 jaar Jacques Delors
107 - Jean Monnet, de vader van Europa
71 - Caroline de Gruyter: 'Brexit maakt Europa sterker' - De EU als het Habsburgse Rijk van onze tijd
69 - Britse verkiezingen! PG Kroeger over 'the mother of parliaments'
52 - Hoe Rutte David Cameron teleurstelde
45 – De liefdesbrieven van Francois Mitterrand
32- Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix Klos
30 - Delors en Thatcher
8 - Pim Waldeck over 'die gekke Britten' en Paul Rem over The Queen
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:46:55 – Deel 2
01:27:21 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het verrassende van Caroline van der Plas en haar BBB is niet hoe authentiek ze zijn, maar vooral hoezeer ze een kopie zijn van eerdere partijen en bewegingen die in ons parlement en daarbuiten opdoken. Veel van de ingrediënten van zulke clubs zijn herkenbaar in stijl en inhoud. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren het opmerkelijke gebrek aan originaliteit in waarden en patronen bij de ‘boerenpartijen’ in de historie en nu.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Met de komst van het algemeen kiesrecht ging de Nederlandse politiek door een periode van experimenten en versnippering. De dominantie van de negentiende-eeuwse liberale herenpartijen was voorbij. De jaren 1920 en ’30 waren de jaren van opkomst en neergang van allerlei partijen en groepen die zich richtten op de stem van de boerenstand, het platteland, de kleine neringdoenden en autoritair denkende burgers. Heel bekend werd de Plattelandersbond van Boer Braat met zijn strijd tegen stadse fratsen, ambtenarij en de zomertijd.
Na de bezetting, tijdens de wederopbouw en de verzuiling, was voor zulke partijen minder belangstelling. Niettemin waren er ook in de jaren ‘50 allerlei nieuwe pogingen, zoals de zeer rechtse Nederlandse Oppositie Unie. Toen die uiteenviel kwam Hendrik Koekoek met acties tegen het Landbouwschap en zijn eigen Boerenpartij, die al snel succes kreeg: in 1963 drie zetels in de Tweede Kamer en in 1966 bij de Provinciale-Statenverkiezingen de grote doorbraak.
Zijn mediamieke succes als 'man van het volk' en het 'nuchtere platteland' is herkenbaarder dan ooit. Hij had de lachers op zijn hand, juist als hij onzin debiteerde. Sterk was hij in streken waar eerder de NSB en later de PVV scoorden. Maar vooral zijn stevige aanhang in de grote steden was opvallend: een ‘provo’ avant la lettre.
Zijn succes werd meteen zijn ondergang. Gelukszoekers, afsplitsingen en extreemrechtse oprispingen beschadigden de Boerenpartij. Hierin wees deze vooruit naar latere partijen als die van de ouderen, de LPF, PVV en FvD.
In de BBB komen patronen, accenten en vaste waarden van meer dan een eeuw van zulke partijen voor boer, middenstand en platteland - soms letterlijk - opnieuw naar voren. Het anti-elitaire, de identificatie met een Nederland vol nijvere lieden met een zuiver hart, het beklag over gebrek aan een luisterend oor, argwaan naar wetenschap en feiten, een nadruk op volks entertainment en focus op één populair boegbeeld - het is allemaal ten volle aanwezig. Jaap en PG vragen zich af of de vaste patronen van personele ellende, scheuringen en verval zich ook nu zullen vertonen, na de Statenverkiezingen van 15 maart 2023.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
Caroine van der Plas - Gewoon gezond verstand (Prometheus)
***
Verder luisteren
296 - Doe effe normaal man! De macht der gewoonte in de Nederlandse politiek
288 - Wachten op Remkes. Welke crisis ligt op de loer bij Rutte IV?
249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer
232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?
169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders
168 – De zeven geheimen van een succesvolle verkiezingscampagne
166 - Verkiezingsdebatten: hoe je ze wint of verliest
165 - Verkiezingen 2021: succesvolle campagnestrategieën + tips voor lijsttrekkers
152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie
145 - Forum voor Democratie en de alleenheerschappij van Thierry Baudet
113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief
73 - Belangenverstrengeling en kleine krabbelaars in de politiek
66 - Carola Schouten, Landbouwminister tussen boze boeren
65 - 'Vroeger was alles beter', PG Kroeger: nostalgie als strategie en politiek wapen
48 - Wilders gewogen: Gerrit Voerman en Koen Vossen over de PVV
32 - Frits Bolkestein over Thierry Baudet en de VVD
31 – Populisten tot mislukken gedoemd
26 - Fatale Statenverkiezingen in de geschiedenis
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:33:46 – Deel 2
01:31:37 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Op 6 maart 1983 brak een nieuw tijdperk aan voor Duitsland en Europa. Bündnis 90/Die Grünen betrad voor het eerst het parlement in Bonn. Een nieuwe generatie met een eigen stijl en dynamiek ging haar stempel drukken. Nu, veertig jaar later, regeren De Groenen op veel plaatsen mee als constructieve hervormers. Ze geven Duitsland opvallend kleur en elan. Jaap Jansen en PG Kroeger verdiepen zich in de kleurrijke historie en de uitdagingen van toen en nu.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Het eerste optreden van De Groenen was een cultuurschok. Zó zag een beschaafd politicus er toch niet uit? En dat taalgebruik, die gympies in de plenaire zaal, de nachtenlange ideologische knokpartijen en heuse radencommunisten in de fractie! Media en klassieke politiek - voorop de nieuwe bondskanselier Helmut Kohl - moest er nogal aan wennen en lieten zich ook provoceren en overrompelen. En al direct viel daar de goedgebekte straatvechter uit Frankfurt op, de latere minister Joschka Fischer.
De nieuwe partij had veel te danken aan Ronald Reagan. Op hem konden antikapitalistisch links, anti-atoomgroepen, milieuactivisten en feministen hun vuur projecteren. Dat bond hen en dat was ook nodig, want de interne machtsstrijd tussen 'Fundis' en 'Realos' - extremen en pragmatici - wilde de partij nogal eens verlammen en verscheuren. Het ging vaak drastisch op en neer, wat te zien was in de verkiezingsuitslagen.
Toch overleefden ze zelfs een haast fatale nederlaag bij de Wiedervereinigung in 1990. Wat hielp was hun succes in het Europees Parlement en de kansen die zij pakten in de 'Länder' waar zij met Fischer in Hessen bewezen competent en daadkrachtig te kunnen zijn. Toen Angela Merkel cheffin werd van de CDU konden zij zelfs met die partij gaan regeren in regionale en stedelijke coalities. De als 'Melonenpartei' beschimpte Groenen - vanbuiten groen, vanbinnen rood - werden serieuze partner in het midden.
In de regeringen van SPD-bondskanselier Gerhard Schröder bewezen ze Duitsland nieuw elan te kunnen geven en onder Merkel bleven ze overeind. Zij wilde in 2017 een coalitie met hen, maar de FPD zag er uiteindelijk niets in. Tot in 2021, toen ze met Robert Habeck als vicekanselier en superminister van Economie en Klimaat en Annalena Baerbock op Buitenlandse Zaken gingen regeren met SPD en FDP onder Olaf Scholz.
Dankzij Vladimir Poetin maken De Groenen zelfs indruk maken met hun daadkracht. Tegelijk valt op hoe hun kernthema's actueel blijven en gemoderniseerd worden. Na de Europese Verkiezingen van 2024 zouden De Groenen in Brussel wel eens kunnen zorgen voor een verrassing waar Ursula von der Leyen niet blij mee is!
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
En we bedanken onze adverteerders, zoals Bamigo, het kledingmerk van de toekomst. Ga naar Bamigo.com en krijg 20 procent kennismakingskorting met code Bron20
En de Staatsloterij, die bij de trekking van 10 maart 2023 bovenop het prijzenpakket een extra geldprijs uitdeelt: tien jaar lang 100.000 euro per jaar!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder kijken
Die Grünen - Von der Ökosekte zur Regierungspartei (1)
Die Grünen - Farbbeutel und Sachzwänge (2)
Die Grünen und die Macht | Dokumentation deutsch HD [2020]
Robert Habeck im Gespräch mit Joschka Fischer: 40 Jahre Die Grünen
***
Verder lezen
Jaap schreef in 1983 al over De Groenen
Pfarrer, Grafen und Bauern mit (Sonnen-)Blume
***
Verder luisteren
290 - Bondskanselier Olaf Scholz en de razendsnelle ontwikkeling van de EU
279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU
276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug
260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'
248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland
233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering
218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann
205 – Bondsdagverkiezingen 2021: invloedrijke liberaal Otto Fricke blikt vooruit
189 - Volt in het Europees Parlement en de Tweede Kamer: het eerste dubbelinterview met Laurens Dassen en oprichter Damian Boeselager
178 - De opvolging van bondskanselier Merkel: vijf kanshebbers
156 – 2020: een historisch jaar voor Europa en EU-voorzitter Angela Merkel
122 - De EU in de tweede helft van 2020: Voorzitten op z'n Duits
24 - Spitzenkandidat Manfred Weber (Europees Parlement, CSU) haalt uit naar premier Mark Rutte
20 - Peter Altmaier (Duitse minister van Economie en Energie, CDU) over Nederland in Europa, Brexit en de opvolging van Angela Merkel
***
Tijdlijn
00:00:00 – Intro
00:04:29 – Advertentie Staatsloterij
00:06:54 – Deel 1
00:40:47 – Advertentie Bamigo + Deel 2
01:03:16 – Deel 3
01:36:40 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Tweede-Kamervoorzitter Vera Bergkamp kreeg een stevige analyse met aanbevelingen over hoe toekomstige kabinetsformaties niet zo ‘onprofessioneel’, ‘vreselijk’ en ‘chaotisch’ zouden moeten verlopen als die van Rutte IV. Een groep kenners onder aanvoering van emeritus-hoogleraar Carla van Baalen was er goed voor gaan zitten en kwam met een stevig en onthullend stuk. Het rapport-Van Baalen houdt alle betrokkenen een spiegel voor en daagt ze uit allereerst ook over hun eigen rol goed na te denken. Jaap Jansen en PG Kroeger gaan na of dit advies nu echt helpt en wat we nog meer kunnen leren uit de onthullende passages en terugblikken van alle deelnemers in die zo lange formatie van 2021.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
De formatie van 2021 vertoont allerlei paradoxen die een zelfkritische benadering verdienen. De Tweede Kamer ging zo haastig en onvoorbereid aan de slag, dat meteen een reeks welhaast fatale fouten werd gemaakt. En die leidden tot zeer moeizame toestanden, wantrouwen en ernstige vertraging in het hele proces. Het ging al meteen mis in de nacht na de verkiezingsuitslag met een telefonische deal tussen Mark Rutte en Sigrid Kaag.
Pijnlijk duidelijk is dat veel Kamerleden geen idee hebben wat zij bedoelen als men zegt 'de regie' te hebben genomen. Sophie Hermans noteert zelfs dat er tijdens een formatie eigenlijk sprake is van twee Tweede Kamers. Er is ook tien jaar na het uit de formatie halen van de koning nog steeds verwarring over wat diens rol was. En er blijkt niettemin behoefte aan bovenpartijdige procesbegeleiding. De opmerkingen daarover in Betrouwbare Bronnen 210 van Herman Tjeenk Willink blijken nog altijd zeer actueel.
In het rapport-Van Baalen breken alle oud-informateurs de staf over hoe de Kamer bij hun verslagen over de inhoud van hun werk juist geen regie pleegde. Hier sluit het rapport direct aan bij de opmerkingen van Mariëtte Hamer Betrouwbare Bronnen 224. Van Baalen komt met een eenvoudige maar fundamentele aanbeveling: laat in het Kamerdebat de informateur zelf als eerste zijn conclusies toelichten.
Hoe zou een kabinetsformatie helderder en doeltreffender kunnen? Kunnen bijvoorbeeld strakke tussentijdse deadlines helpen? En waarom is de boeiende poging met het inhoudelijke akkoord op hoofdlijnen van Sophie Hermans en Rob Jetten zo achteloos weggemoffeld? Wat maakt een verkenner succesvol en waarom had Mark Rutte in het beruchte '1 april debat' op een cruciaal punt helemaal gelijk? En wat bezielt Van Baalen bij haar betoog tegen hoorzittingen van de Kamer met kandidaat-bewindslieden?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
En we bedanken ook onze adverteerders, zoals Het Nationale Theater, met Shakespeares Coriolanus op tournee t/m 7 april 2023. Met 20 procent Betrouwbare Bronnen-korting kun jij hier ook bij zijn!
En de Staatsloterij, die bij de trekking van 10 maart 2023 bovenop het prijzenpakket een extra geldprijs uitdeelt: tien jaar lang 100.000 euro per jaar!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
Kamervoorzitter ontvangt evaluatie formatie 2021 (23 februari 2023)
***
Verder luisteren
Sven op 1 met parlementair historicus Carla van Baalen (WNL, Radio 1, 23 februari 2023)
En eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen:
271 - Hoe Sigrid Kaag welbewust grote risico's neemt
261 - Mariëtte Hamer en de kunst van het voorzitten - een masterclass
243 - Regeringsverklaring Rutte IV: alles moet veranderen opdat alles hetzelfde blijft
238 - Kabinetsformatie 2021: Een opmerkelijk coalitieakkoord en de Kamer op zoek naar haar rol
237 - Kabinetsformatie 2021: do's en don'ts voor nieuwe bewindslieden
234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers
233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering
232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?
224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer
219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment
217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde
209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol
193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap
192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie
191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!
187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer
184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's
182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink
180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd
179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren
177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen
222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie
162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht
160 - De val van het kabinet Rutte III
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:03:30 – Spotje: Het Nationale Theater – Shakespeares Coriolanus (tournee t/m 7 april 2023)
00:37:49 – Spotje: Staatsloterij (trekking 10 maart 2023)
00:47:15 – Deel 2
01:10:47 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Na forse bezuinigingen in het kabinet Rutte I en verschraling in de coronaperiode krijgt de cultuursector er van Rutte IV structureel 170 miljoen euro bij. Maar met de plannen die staatssecretaris Gunay Uslu (D66, Cultuur & Media) heeft is dat extra geld zo weer op. En als er plots weer bezuinigd moet worden, dan roepen veel Nederlanders: pak eerst maar die cultuurbegroting. Zal ze dat accepteren?
Jaap Jansen praat met Gunay Uslu. Ze heeft geen politiek verleden, al wilde ze als meisje - toen ze op tv over de toekomst van ons land alleen maar mannen zag debatteren - minister-president worden. Ze doceerde cultuurwetenschappen en richtte voor Corendon hotels en resorts in. De snelheid van het bedrijfsleven mist ze in de politiek: “Een ondernemende geest zoekt altijd de grenzen op. Het zijn stroperige processen. Ik vind de Tweede Kamer nog steeds onwennig.”
Ze zegt dat de cultuursector misschien wel fors moet veranderen. Om te beginnen wil ze stevig investeren in de makers, want bijvoorbeeld veel popmuzikanten en acteurs verdienen veel te weinig.
Over de omroepen zegt ze: "Zijn die nog wel van deze tijd?" En ze moet niets hebben van een strijd tegen ‘wokisme’: “Laten we alsjeblieft niet de hele tijd framen.”
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
Gunay Uslu - Huizingalezing 2023. Cultuur geeft leven aan onze levens. Hoe Nederland cultuur waardeert. Van cultureel nationalisme tot corona en daarna (1872-2022 en verder)
Melle Daamen - Grazen boven het kunstgras. Het falende Nederlandse kunstbeleid (Prometheus, 2022)
***
Verder kijken
Sarah Vos - White Balls on Walls. Confronterende zoektocht naar meer diversiteit in het Stedelijk Museum
***
Verder luisteren
317 - Extra winteraflevering: PG tipt boeken!
315 - Vrouw, leven, vrijheid: oorzaken en achtergronden van het straatprotest in Iran. En: de rijke Perzische cultuur
305 - Andrea Wulf, Hoe rebelse genieën twee eeuwen later nog ons denken, cultuur en politiek beïnvloeden
291 – De dubbele jaren van staatssecretaris Marnix van Rij
274 - Thorbecke, denker en doener
271 - Hoe Sigrid Kaag welbewust grote risico's neemt
270 - Hoe Sigrid Kaag de hoogste Nederlander werd bij de Verenigde Naties
249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer
88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade
27 - Rob Jetten wil muren slopen
13 - Liberalen, volkscultuur en Stalin
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:36:54 – Deel 2
01:01:40 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Sinds de Russische inval in Oekraïne staat heel Europa op z'n kop. Niets is meer zoals het was. Dat geldt ook voor het radicale afscheid dat het Verenigd Koninkrijk wilde nemen van de Europese Unie: de Brexit. Want alles wat tijdens de pro-Brexit campagne werd verondersteld en verwacht, blijkt inmiddels een fata morgana. Vol bitterheid is hét modewoord bij de Britten nu ‘Bregret’.
Jaap Jansen en PG Kroeger verdiepen zich in de verwachtingen, angstvisioenen en tactische manoeuvres rond het referendum in 2016 en wat zich daarna - en vooral ook nu - in de politieke realiteit voltrok. Brexit bleek geen voorbode van een reeks triomfantelijke 'exits', integendeel. De EU werd alleen maar steviger en eensgezinder, de eurozone breidde uit met ambitieuze nieuwe deelnemers, er kwamen innovatieve vormen van Europese samenwerking rond cruciale thema's als energie, klimaat, cyber en defensie. Zelfs bij ons duiken de vurigste Nexit-bepleiters weg voor hun eigen verhalen van destijds.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Brexit kostte in Downing Street 10 vier premiers op rij de kop. Niet een van hen kon de pretenties en beloften concreet realiseren. De 'oven ready deal' waarin het VK alle lusten maar niet langer de lasten van de EU zou bewaren, veranderde in een nachtmerrie. De ‘bevrijdende handelsverdragen buiten Brussel om’ verdampten bijna onmiddellijk. Economie en financiën kregen zulke klappen, dat onder Liz Truss de Britse pensioenfondsen bankroet dreigden te gaan. Take back control? Dat had er toch wat anders uit moeten zien!
De EU kon na Brexit niet erg schelen wat de Britten bleven eisen en agenderen. Michel Barnier onderhandelde virtuoos en hield de 27 lidstaten op één lijn, vooral ook als steun in de rug voor Ierland. En zo staat Londen nu met lege handen en in de greep van heel veel nieuwe bureaucratie. Brexit is een kolossale fout, zegt oud-premier John Major. Zelfs Margaret Thatcher zou zich ervoor schamen, zegt haar oud-minister Michael Heseltine. Iconen van de 'Remain' campagne van destijds nemen nu wraak op de aanhang van Boris Johnson. Diens vader is zelfs Fransman geworden.
De nieuwe premier Rishi Sunak beseft dat hij een politieke ruïne heeft overgenomen. Jaap en PG duiden de opmerkelijke signalen die hij afgeeft van een soort herstartvan de relatie met de EU om de grootste schade te herstellen. Allerlei geheim overleg - zowel met Brussel als met Labour - moet een doorbraak opleveren. Maar vertrouwt zijn eigen partij Sunak hier wel? En gunt Labour hem een succes of eist Keir Starmer een hoge prijs?
Gelet op de krachtige rol van de Britten bij de steun aan Oekraïne en vanwege de vrees dat men in de nieuwe, rauwe wereld alleen komt te staan naast de grote blokken VS, EU en China, zou de relatie tussen Londen en Brussel wel eens een verrassende renaissance kunnen ondergaan. Liz Truss wilde al een prominente rol in de nieuwe Europese Politieke Gemeenschap en op grote terreinen als defensie zien beiden pluspunten bij intensieve afstemming. Het zou ons niet verbazen als de Europese verkiezingen van 2024 opeens zullen gaan over het omgekeerde van Brexit, Nexit, Frexit, Grexit en Hungrexit. Over een sterke EU en intensieve allianties met de landen om de EU heen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder luisteren
303 - Bijzondere Britse premiers
283 - Zinkende schepen verlaten de rat: het pijnlijke afscheid van Boris Johnson
124 - 95 jaar Jacques Delors
81 - Ambassador Peter Wilson: 'No race to the bottom after Brexit'
71 - Caroline de Gruyter: 'Brexit maakt Europa sterker' - De EU als het Habsburgse Rijk van onze tijd
Episode 69 - Britse verkiezingen! PG Kroeger over 'the mother of parliaments' (in Dutch)
Episode 52 - Hoe premier Mark Rutte premier David Cameron teleurstelde
Episode 32 - Churchill on Europe - biographers Andrew Roberts and Felix Klos (in English)
Episode 30 - PG Kroeger over Delors en Thatcher (in Dutch)
20 - Peter Altmaier (Duitse minister van Economie en Energie) over Nederland in Europa, Brexit en opvolging Merkel
Episode 8 - Pim Waldeck over 'die gekke Britten' en Paul Rem over de Queen (in Dutch)
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:53:37 – Deel 2
01:22:44 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Wie half februari 2022 had verteld dat Volodymyr Zelensky als held zou worden ontvangen op een top van Europese regeringsleiders, het Europees Parlement en het Amerikaanse congres was uitgelachen. In die dagen zaten Emmanuel Macron en Olaf Scholz in het Kremlin aan een heel lange tafel te soebatten met Vladimir Poetin en wisten de 'realisten' onder de experts en commentatoren heel zeker dat Poetin zou doen wat zij van hem verwachtten: oorlog zou er nooit komen.
Nu de Russische inval precies een jaar geleden plaatsvond, doen Jaap Jansen en PG Kroeger een eerste poging tot een bestandopname sinds die zwarte dag in de Europese geschiedenis, 24 februari 2022. Ook omdat we inmiddels veel meer weten van wat die eerste 48 uur nu écht gebeurde. "Ik weet niet of wij elkaar ooit zo nog een keer zullen spreken”, zei de Oekraïense president uit zijn bunker via het scherm tegen de Europese leiders die met spoed bijeenkwamen.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
In deze aflevering komt PG in gesprek met Jaap met tien observaties en lessen zoals die nu rondgaan onder kenners en politieke leiders.
1] Poetins 'speciale militaire operatie' was en is een door en door ideologische oorlog
2] Het in de historie vaak niet zo succesvolle Russische leger zorgde opnieuw voor een fiasco van planning, logistiek, operaties en afwezige exit-strategie
3] Europa is aaneengesmeed in plaats van uiteengejaagd en het 'levert'
4] Niet alleen overleeft Oekraïne, heeft zijn positie - met Moldavië! - feitelijk zeer versterkt
5] De onder president Donald Trump ‘hersendode NAVO’ (dixit Macron) is springlevend en geopolitiek herrezen
6] Poetin voert zijn oorlog op tot een cultuurstrijd met heel 'het Westen' tot schrik van andere grote machten
7] Wat een Blitzkrieg moest zijn werd ‘Verdun 1916’
8] Rusland leunt hierbij op irreguliere bendes en maffiose geweldsstructuren, ook buiten Europa
9] Het Westen levert Kyiv stap-voor-stap materiële ondersteuning, nooit meer dan nét genoeg
10] Robert Serry had gelijk in Betrouwbare Bronnen 287: 'Poetin beëindigde resoluut elke twijfel aan identiteit en nationale cohesie van Oekraïne.'
Daarom zijn voor de periode die nu voor ons ligt in jaar 2 van deze oorlog drie scenario's te voorzien.
1] Rusland wint
De 'Verdun-strategie' en tijdrekken daarmee tot de presidentsverkiezingen in Amerika eind 2024 zou Oekraïne kunnen uitputten en reduceren tot een vazalstaat. Moldavië is dan eveneens verloren. En hun toekomstige lidmaatschap van EU en NAVO helemaal. Een Trump-achtige president zal dan een deal sluiten met het Kremlin.
2] Oekraïne houdt stand en herwint initiatief
Zelensky weet hoe hij winnen wil. En dat hij daarmee EU en NAVO voor zich wint, zodat Kyiv sterke veilgheidsgaranties krijgt. Die gelden dan meteen ook voor Moldavië. Onzeker blijft of 'het Westen' een militaire winst aandurft die tot een Kremlincollaps zou leiden.
3] Verdun wordt Panmunjeom
Een patstelling aan de fronten - zoals in de Eerste Wereldoorlog - kan een bevroren conflict opleveren dat zeer negatief uitpakt voor Europa en Kyiv. Amerika ziet dan liefst Oekraïne als een stekelvarken dat Rusland voorgoed afschrikt. Een soort Zuid-Korea. Zo'n uitkomst zou zelfs gunstig kunnen uitpakken voor een herverkiezing van Joe Biden
Jaap en PG wijzen op de meest recente, sterk symbolische speech van Poetin die zo’n conflict als de opmaat naar een soort 'Minsk 3 Akkoord' en ‘n overwinning op het Westen schetst. Die hield hij in het voormalige Stalingrad bij de viering van de tachtigste verjaardag van de capitulatie van Hitlers zesde Leger. Dit betoog is net zo veelzeggend als zijn roemruchte tv-rede van 23 februari 2022, die we analyseerden in Betrouwbare Bronnen 253.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
Zelensky's vredesplan
Hubert Smeets - Eén jaar oorlog: de realistische school moet eens in de spiegel kijken
***
Verder kijken
Poetin - Toespraak tot de Münchenconferentie in 2007
Poetin - Toespraak: tachtig jaar na Stalingrad
***
Verder luisteren
313 - Zweden, land met een roemruchte geschiedenis, wordt op 1 januari EU-voorzitter
279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU
276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
267 - Hoe je tijdens de oorlog de Oekraïense economie overeind houdt - een gesprek met Caspar Veldkamp
265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland
260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder
257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'
254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken
253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft
252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was
248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland
244 - Frans Timmermans over onder meer Rusland en Oekraïne
236 – Václav Havel, de dissident die president werd
211 - De ondergang van de Sovjet-Unie: de Coup tegen Gorbatsjov
200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel
188 - De ondergang van de Sovjet-Unie: 1991, het jaar waarin Gorbatsjov in de afgrond staart en Poetin gemeenteambtenaar wordt
21 - Poetins rolmodel Tsaar Nicolaas I
19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:39:57 – Deel 2
01:20:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
"Een van de begaafdste politici van na de oorlog", noemde Dries van Agt hem. Hij is ook een van de meest tragische. Het leven van Willem Aantjes van 1923 tot 2015 was ook het verhaal van Nederland in de 20e eeuw, met zijn hoogtepunten en dieptepunten. En met toekomstvisioenen en doem uit het verleden. Honderd jaar na zijn geboorte duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in Aantjes' leven en werk en veel verrassende, weinig bekende aspecten ervan.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Willem Aantjes groeide op in een streng-calvinistisch milieu in jaren van voorspoed waaraan met de crisis van de jaren ‘30 en de Tweede Wereldoorlog en de bezetting een ruw einde kwam. De jonge Aantjes werd in Duitsland tewerkgesteld en stapelde fout op fout om maar terug naar huis te kunnen. Hij zou zijn weinig heldhaftige acties jarenlang verhullen.
De wederopbouwjaren waren ook bij Aantjes jaren van ontplooiing en ambitie. Hij maakte flink carrière in 'de polder' (hij werd secretaris van de bouwwerkgevers) en kwam in 1959 de Tweede Kamer in voor de ARP. Die nog lang zeer conservatieve calvinistische partij kon wel wat fris jong talent gebruiken. Een heftig conflict - zowel met het kabinet als binnen zijn partij - bood hem ineens politieke kansen. Het kleurrijke verhaal van die 'jenevercrisis' bleek ook het begin van een nieuwe fase van dynamiek en grote veranderingen in de jaren zestig.
De conservatief Aantjes werd in die periode gegrepen door de nieuwe tijdgeest. Omwentelingen in de kerken en toenemende Europese samenwerking hadden diepgaande invloed op de 'confessionelen' in ons land. Aantjes werd nu veel meer dan alleen de deskundige van het beleid ter bestrijding van de nijpende woningnood. Nieuwe kansen en rollen leidden ertoe dat hij een plaats kreeg in de top aan het Binnenhof. En daarmee kreeg Aantjes een sleutelrol bij zowel de komst van het kabinet-Den Uyl als in de partijvernieuwing die leidde tot de komst van het CDA.
Het beeld van de rol van Willem Aantjes in die jaren zit vol misverstanden. Jaap en PG pellen die een voor een af.
Zo was hij beslist vóór dat nieuwe CDA, maar merkte te laat dat hij de greep op het proces verloor. Zo ging zijn fameuze 'Bergrede' helemaal niet over dat deel van het Evangelie van Mattheüs. En hij was niet tegen een katholiek als CDA-leider, maar stimuleerde zelfs dat Ruud Lubbers de eerste lijsttrekker zou worden. Bij al die politieke acties was Aantjes' scherpe inzicht en machtsinstinct steeds een cruciale factor.
Dat bleek ook toen hij na de verkiezingen van 1977 als eerste zag welke kansen en dreigingen nu opdoemden. De PvdA gooide de eigen glazen in en Aantjes kwam terecht op de machtige plek van chef van de grootste regeringsfractie, het CDA. Ook daarover bestaan veel misverstanden. Hij was in die rol allerminst een soort linkse activist, maar bleek een zeer gedegen aanvoerder en opnieuw een politiek dier.
Hoe het oorlogsverleden hem op 6 november 1978 inhaalde en hoe hij ondanks de foutief gebleken beschuldigingen door directeur Loe de Jong van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (het huidige NIOD) geen weg meer terug vond, maakt Aantjes een tragisch mens. Zijn politieke leerling Ruud Lubbers nam het over en daarmee startte een nieuw politiek leiderschap wat hem al snel zou doen vergeten.
PG vertelt hierbij uit eigen belevenis hoe Aantjes enkele jaren later met het CDA op bezoek in Berlijn nog altijd geplaagd werd door vele onverwerkte emoties en herinneringen. En ook daarin was zijn leven er echt een van iemand in ons land van zijn generatie.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
PG Kroeger en Jaap Stam - De rogge staat er dun bij. Macht en verval van het CDA 1974 - 1998
Jan Dirk Snel - Willem Aantjes en Zes Werken der Bramhartigheid
***
Verder kijken
6 november 1978: De zaak-Aantjes
Buitenhof: Dries van Agt en Willem Aantjes (1999)
Netwerk: gesprek met Willem Aantjes (2003)
Recht van spreken: Elles de Bruin praat met Willem Aantjes (2013)
***
Verder luisteren
325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte
307 - Tien wetten waaraan een succesvolle fractievoorzitter moet voldoen
261 - Mariëtte Hamer en de kunst van het voorzitten - een masterclass
212 - Het CDA zoekt zichzelf, Richard van Zwol en Pieter Jan Dijkman wijzen de weg
195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder?
153- Het CDA en de tand des tijds
164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger
BB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popster
149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsman
BB 127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers
BB 119 - Elke machtsoverdracht in het CDA is een drama
113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief
110 - Overleggen in crisistijd: Hans de Boer en Han Busker, voorzitters van de Stichting van de Arbeid
105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland
BB 64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop
Afl. 55 – PG: de geboorte van het Poldermodel
43 - Liberaal denker Witteveen
34 - 140 jaar Anti-Revolutionaire Partij
01 - D66 moet linkser, vindt oud-partijleider Jan Terlouw
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:46:52 – Deel 2
01:47:41 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Even was Mark Rutte - die geen partijleider van de VVD wil heten - de chef woordvoering der liberalen. Hij opende de campagne voor Provinciale Staten 2023 met een dringende waarschuwing tegen een groot gevaar. De kiezer moest beducht zijn voor de wederkomst van Joop den Uyl!
Nu stierf deze - veel te vroeg – al in 1987. Wat bedoelt Rutte? Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de diepere roerselen van Ruttes schijnbare paniek. Over beeldvorming, mythologie en nuchtere feiten.
Duidelijk is dat Rutte een weloverwogen zet doet met deze waanvoorstelling. Sterker nog, het is een gouwe ouwe! Al in 2012 voerde hij op precies dezelfde wijze campagne. Het is een kopie van Hans Wiegel in 1972 en die plagieerde op zijn beurt weer VVD-oprichter Pieter Oud uit de campagne van 1959.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst met verwijzingen vind je altijd hier
***
Duidelijk is dat de VVD poogt net als in 2012 hiermee haar positie als grootste partij vast te houden, zodat Rutte aan alle andere partijen een desillusie uitdeelt en zijn handen nog meer vrij maakt om te 'dealen'. Ook over zijn eigen politieke toekomst!
Daarbij schat hij in dat zo’n Uyliaanse hersenschim hem geen windeieren zal leggen. De VVD schetst een duistere dreiging van linkse hobby’s van ‘wokisme’, klimaatdrammerij en belastingverhoging voor ‘de hardwerkende Nederlander’ door een logge verkwistende overheid, geleid door potverteerders.
Hoe zat het werkelijk met Joop den Uyl en zijn tijd. Hoe erg was Nederland eraan toe onder het bewind van deze legendarische politicus?
Vreselijk links?
Nou nee. Uit zijn plannen voor een redesign voor een economisch bloeiend Amsterdam tot zijn liefde voor poëzie en van zijn gereformeerde herkomst tot zijn door Nixon zeer gewaardeerde geheime hulp aan Israël en oog voor stevige defensie-uitgaven komt een ander beeld naar voren. Radicaal-links schold Den Uyl zelfs uit voor 'Joop Atoom'! En het Huis van Oranje blijft hem eeuwig dankbaar.
Een verkwistende potverteerder?
Nou nee. Hoe 'Ome Joop' de energiecrisis opving staat in verbluffend contrast met hoe Rutte recent aan de slag ging. En tegen geen kabinet en beleid is door de vakbonden zo heftig gestaakt als tegen dat van Den Uyl. En in de VVD-kabinetten voor en na Den Uyl steeg de staatsschuld veel hoger!
Een drammerige wokist dan?
Wie? Joop Den Uyl? De man die feminisme maar lastig vond, sigaren rookte, ouderwets dacht over onderwijs en opvoeding en voor Rutte een voorbeeld werd hoe op te treden als staatsman in crisistijd.
En trouwens, als de liberale premier in zijn schaarse vrije tijd ergens van kan genieten, dan zijn het wel de oude opnamen van het vuur en vernuft waarmee Den Uyl in debatten te werk ging. Hij kan ze niet vaak genoeg zien!
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
Rutte kraakt ’linkse wolk’: ’Dat zou slecht nieuws zijn voor de hardwerkende Nederlander’
Peter Kanne – Fusie! Als PvdA en GroenLinks hun idealen serieus nemen
Anet Bleich - Joop den Uyl 1919-1987, dromer en doordouwer
Dik Verkuil – De gedrevene, Joop den Uyl 1919-1987
Pieter Sijpersma – Hans Wiegel, de biografie
***
Verder kijken
Den Uyl en Wiegel in debat in Groningen (1972)
***
Verder luisteren
310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar
217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap
180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd
195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder?
170 - Waarom linkse samenwerking altijd weer mislukt
123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme
88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade
87 - PG Kroeger: Het tragische laatste jaar van kabinetten
70 - 'Voorzitter, het is Kafka!' - PG Kroeger over leven en werk van Franz Kafka
Afl. 64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop
Afl. 09 - Special: leven en werk van Wim Kok
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:58:57 – Deel 2
01:44:28 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Joe Biden investeert in de VS $120 miljard alleen al in het basisonderwijs. Ursula von der Leyen komt voor de Europese Unie met een groot pakket in ‘Jaar van de vaardigheden’. De tekorten aan talenten voor de arbeidsmarkt zijn niet alleen in Nederland nijpend en oplossen kan ook niemand dat in zijn eentje. Een stevige sessie van het Platform Talent voor Technologie met experts en beslissers uit bedrijfsleven, onderwijs en bestuur verdiepten zich in De Loods in Rijswijk in de beste aanpak. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met een aantal van hen.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Beatrice Boots vertelt hoe zij met haar Platform Talent voor Technologie fors inzet op meer technisch talent, meer opleiding en het bijspijkeren daarvan met sterke combinaties van scholen en bedrijven in de regio. Daarin wordt ook het Nationaal Groeifonds actief aangesproken, zowel voor innovatief beroepsonderwijs als nu voor extra inzet in het basis- en voortgezet onderwijs voor alle leerlingen. Bovendien komt minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) binnenkort met een groot pakket voor opleidingen gericht op duurzaamheid en de energietransitie: het Actieplan Groene en Digitale Banen.
Vanuit ASML, waar ze megamachines maken om microchips mee te kunnen fabriceren, vertelt Paul Simmeren hoe dit bedrijf in Brainportregio Eindhoven en zelfs internationaal zich inzet om leerlingen en docenten voor de nieuwste ontwikkelingen in technologie te enthousiasmeren. Want hij benadrukt dat aandacht en aantrekkingskracht daarvan meteen aan de basis moet beginnen.
TU Delft student Meinke van Oenen bewijst dat. Hoe zij onverwacht door de technische vonk werd aangeraakt en dat nu met collega-studenten als Jonge Bruggenbouwers wil bewerkstelligen bij anderen - ook en juist naar beleidsmakers - is fascinerend. Docent Ben Snoeijs (Associate Degrees Academie Roosendaal) wordt daar als 'techniekmaker' die minder geijkte manieren inzet om jongeren en ouders te enthousiasmeren blij van. Hij ziet dat grote groepen jongeren niet bereikt worden met de kansen die techniekkennis en -banen in ruime mate bieden. Voor meisjes, vrouwen en mensen met een migratie-achtergrond ligt in techniek en technologie nog een wereld te wachten.
Jaap en PG diepen de verhalen van Paul Simmeren, Menke van Oenen en Ben Snoeijs verder uit met met Eppo Bruins, voorziter van de Adviesraad voor Wetenschap, Technologie en Innovatie. Voor hem is het essentieel is dat mensen naast noodzakelijke 'algemene vaardigheden' ook de waarde van een echt 'vak' ontdekken en zich in de vaardigheden die daarbij horen bekwamen en blijven ontplooien. Ongebruikelijk scherp hekelt hij de verlamming in 'Den Haag' bij het maken en duidelijk overbrengen van grote maatschappelijke en politieke keuzes. Want een krachtige ambitie voor ons land is nu nodig om iedereen uit te dagen daar met haar en zijn talent echt aan bij te dragen.
Marjolein ten Hoonte van Randstadgroep publiceerde onlangs juist daarover een boek (Kunnen we het even over werk hebben?) en zij gaat met Bruins in discussie. Zij wijst erop dat veel van de nu bij jongeren populaire banen en functies door nieuwe technologische ontwikkelingen zullen verdwijnen. Bruins noemt een aantal grote studierichtingen in HBO en WO daarom weinig zinvol voor de arbeidsmarkt: psychologie, bestuurskunde en heel wat algemene economische opleidingen. Maar het debat hierover durft de politiek nog niet aan, zegt hij.
Pieter Moerman van Platform talent voor Technologie (en oprichter van Katapult) kijk intussen ook naar Europa, want het tekort aan talent kan alleen met krachtenbundeling aangepakt worden. In dit Europees Jaar van de Vaardigheden vindt op 26 en 27 september in Nederland een Europese conferentie plaats waarin 'maximaal leren van elkaar' centraal staat.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Platform Talent voor Technologie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder luisteren
In september 2021 besteedde Betrouwbare Bronnen voor het eerst een hele aflevering aan het tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten: 216 - Crisis op komst: Nederlandse economie loopt vast door tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten
En deze afleveringen hebben ook een link met wat we nu bespreken:
310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar
278 - Frans Leijnse over de belabberde staat van ons onderwijs en hoe je dit oplost
201 - Het geheim van het hbo-succes
199 - Kabinetsformatie 2021: Olof van der Gaag en de snelle overgang naar duurzame energie
192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie
183 - Samen slimmer worden: het Leidse kennisecosysteem als aanjager van duurzame groei
130 - Joost Korte, een Nederlander aan de top van 'Het sociaal Europa'
88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade
79 - 'Nederland is nog steeds ziek': Hans Borstlap over zijn ingrijpende plannen voor de arbeidsmarkt
78 - Roberto Viola: Shaping Europe's Digital Future
59 - Ank Bijleveld, minister in een onveilige wereld met te weinig geld voor Defensie
31 - Jamie Shea on NATO and cyber warfare
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1 (Introductie en Beatrice Boots)
00:18:42 – Deel 2 (Paul Simmeren, Ben Snoeijs en Meinke van Oenen)
01:00:00 – Deel 3 (Eppo Bruins en Marjolein ten Hoonte)
01:36:12 – Deel 4 (Pieter Moerman)
01:43:50 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
“Als de mensheid bestond uit engelen was er geen staat nodig.” Die wijsheid van founding father van de Verenigde Staten van Amerika, James Madison, houdt emeritus hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen regelmatig zijn studenten voor. De decaan van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) diept dit uit in zijn nieuwe boek De integrale staat. Kritiek van de samenhang en praat erover met Jaap Jansen en PG Kroeger. Want als mensen geen engelen zijn, kan de overheid evenmin onfeilbaar zijn.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Toch willen burgers dat die overheid vervuld is van nobele, oprechte en eerlijke activiteiten, geen fouten maakt en zowel kleurenblind is als gericht op de zorgen en belangen van eenieder individueel. De gedachte dat de overheid bij grote vraagstukken een 'integraal beleid' en ‘een sluitende aanpak’ moet hebben is dan ook niet zo vreemd. Het valt Frissen op hoe alles waar begrippen als 'integraliteit', 'samenhang' en 'coherentie' aan verbonden worden als vanzelf een positieve klankkleur krijgt.
Beleidsplannen moeten alle mogelijke factoren, risico's en oorzaken van problemen onder de loep nemen en in hun samenhang aanpakken en oplossen. Frissen stelt dat die pretentie te hoog gegrepen is. Daarom leidt dit bij burgers steeds weer tot teleurstelling en argwaan.
Van het 'Potvis-protocol' en de evaluatie daarvan die tot verdere detaillering en verfijning moest leiden tot de strijd tegen 'Bulgarenfraude' die de basis legde voor de toeslagenellende. Frissen ziet deze wijze van denken overal in politiek en bestuur opdoemen. Goede bedoelingen zijn in het openbaar bestuur veel vaker een oorzaak van problemen dan kwade wil en opzet.
Daar komt nog bij dat van de overheid wordt verwacht dat zij zowel ruimte biedt aan diversiteit in de samenleving als zorgt voor inclusiviteit en gelijke behandeling. Frissen betoogt met tal van voorbeelden dat die ambities elkaar vaak in de weg zitten of uitsluiten. “Wie moeite heeft met de weigering van de aanvoerder van Feyenoord Orkun Kökçü om een regenboogband te dragen, toont juist voor die uiting van diversiteit geen respect en is weinig inclusief”, zegt Frissen. Als je maatwerk wilt, moet je niet klagen als er een grote variëteit ontstaat in de wijze waarop overheden met burgers omgaan.
Uitdagend laat Frissen zien hoe bij dit streven naar samenhang en inclusiviteit de Nederlandse verzuiling burgers veel te bieden had. Hij had als PvdA'er daarbij zelfs veel sympathie voor de relativering die Dries van Agt liet klinken over de 'de goede bedoelingen in de politiek'. Het leidde nog net niet tot zijn PvdA-royement, zegt hij ironisch. “Je moet altijd beseffen dat we onvolmaakt zijn; zondig. Van Agt begreep dit. Joop den Uyl vond dat verschrikkelijk, want de wereld moest heel worden gemaakt.”
Frissen wijst erop dat 'absolute waarheden' bij de omgang met macht aan de basis liggen van de ergste regimes. Hij roemt daarom 'de schoonheid van het compromis' omdat dit effectief handelen in een rechtsstaat mogelijk maakt zonder dat burgers hun opvatting of principes hoeven te verloochenen. De uitoefening van macht is in zo'n samenleving per definitie tijdelijk van aard. Zodat ook compromisoplossingen regelmatig kunnen worden vervangen door nieuwere.
Politiek moet echte strijd durven zijn. Strijd over beginselen en ideeën en niet louter een technische afweging over wat de meest optimale mechanismen zijn. Frissen is dan ook weinig gelukkig met de neiging maatschappelijke vraagstukken te 'depolitiseren' tot technocratische oplossingen. “Populisten begrijpen beter dan traditionele politici dat politiek een symbolisch discours is; geen beleidsmachine.”
Technocratische oplossingen ontkennen bovendien dat het leven 'tragisch' kan zijn - onvolmaakt en nooit onfeilbaar. En die neigen er toch een beetje naar engelen te willen fabriceren.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend van de show kun je meedingen naar een exemplaar van het boek van Paul Frissen.
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje aan: [email protected]
***
Verder lezen
Paul Frissen. De integrale staat. Kritiek van de samenhang (Boom) (zie hier ook zijn boeken De staat van verschil, De fatale staat, Het geheim van de laatste staat en Staat en taboe)
Paul Frissen - Afscheidsrede, Tilburg University (november 2022)
***
Kijktip van Frissen
The Young Pope (Netflix) (2016)
The New Pope (HBO Max) (2020)
VPRO Tegenlicht: Kloofdichters (2023)
***
Verder luisteren
320 – Politieke onmacht in het digitale tijdperk
226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur
222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie
210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde
208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep
200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel
191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!
167 - Lilian Marijnissen: 'Alleen met een grote SP verandert er echt wat'
162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht
147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving
120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan
68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde
57 - Alexis de Tocqueville
41 - Klaas Dijkhoff over de VVD
27 - Rob Jetten wil muren slopen
12 - Uri Rosenthal
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:48:51 – Deel 2
01:34:42 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
In de geschiedenis van Duitsland en de wereld was 30 januari 1933 een fatale dag. Negentig jaar later beseffen we dat eens te meer. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken daarom in aanloop, nasleep en mythen van de dag dat Adolf Hitler rijkskanselier werd.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
De leider van de NSDAP was door de president van de Duitse Republiek, Paul von Hindenburg, al twee keer eerder gevetood voor de post van kanselier. De oude generaal keek neer op deze Weense bohémien en wenste hem geen moment ernstig te nemen. PG wijst op de dubbele ironie van de benoeming van 30 januari: die kon er alleen komen doordat de NSDAP koos voor een 'legaliteits-tactiek' binnen de republikeinse democratie en dankzij een onverwachte nederlaag van deze partij.
Zo zijn er meer opmerkelijke feiten en misverstanden over die weken, nu negentig jaar geleden. Van een door de nazi’s zelf achteraf vooral gestileerde 'Machtergreifung' was helemaal geen sprake. Die kwam feitelijk pas maanden later. De NSDAP was zelfs in de weken kort voor Hitlers benoeming bijna uit elkaar gevallen. Ook gingen de coalitiepartners van Hitler en de coterie rond de oude president ervan uit dat men hem in enkele maanden politiek gekraakt zou hebben, ‘totdat hij piept’.
Wat je ook zelden hoort, is dat Hitler de grondwet van de Weimarrepubliek net zo benutte als zijn voorgangers als kanselier dit deden. Allemaal keurig volgens de regels. Sterker nog, het Derde Rijk was de facto gegrondvest op de zeer democratische 'Verfassung' van Weimar uit 1919. Deze bleef formeel geldig tot het einde van het naziregime in 1945. Het regime hield ook 12 jaar lang de belangrijkste minister die men erfde uit de Weimar tijd op zijn post: die van Financiën. Zijn kleindochter is nu opnieuw een sleutelfiguur in de Duitse politiek en opnieuw op extreemrechts.
Door de sterke focus in de geschiedschrijving en vele documentaires over de nazi's en hun Führer ziet men veelal de belangrijkste figuur in deze fase over het hoofd en ook diens zeer doordachte strategie. Dat was de hoogbejaarde generaal Paul von Hindenburg. Als rijkspresident hield hij alle touwtjes in handen, want de opeenvolgende kabinetten hadden steeds geen parlementaire meerderheid, ook dat van Hitler niet. Zijn zoon Oskar, enkele reactionaire adellijke lieden en militairen in zijn milieu werden door hem ingezet achter de schermen en probeerden hem te manipuleren.
Een opmerkelijk aspect in dit verhaal is de rol van de 'Reichswehr', het leger van de republiek. Dit was vooral loyaal aan Hindenburg en wachtte eigenlijk diens sein af om via een coup de macht te grijpen. Het verhaal van de hoogste generaal Kurt von Hammerstein en zijn hippe dochter is daarbij wel heel avontuurlijk. Hoe kwam Stalin alles te weten wat er in het diepste geheim gebeurde?
De paniek rond een vermeende communistische opstand na de brandaanslag op de Reichstag van eind februari gaf Hitler de middelen om zijn tegenstanders van centrumlinks en centrumrechts te intimideren en politiek uit te schakelen. De rol van de latere staatsman van de Bondsrepubliek, Konrad Adenauer, is daarbij opmerkelijk. Ook hier weer ironie: zijn politieke lef en nederlaag in 1933 maakten hem jaren later tot het icoon van een nieuw, vrij en democratisch Duitsland.
Een bijzondere rol speelde in die dagen de fractieleider van de SPD, Otto Wels. Hij hield in het laatste vrije debat in de rijksdag de redevoering van zijn leven. Die ging als eerste en laatste saluut aan de vervolgden en als bewijs van moed de geschiedenis in. "Vrijheid en leven kunt u ons ontnemen, onze eer niet!"
Januari 1933 heeft ons veel te leren, ook negentig jaar later. President Richard von Weizsäcker zei het later zo: "De Duitse democratie ging niet ten onder doordat er te veel extremisten waren, maar te weinig democraten."
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
Patrick Dassen - De Weimarrepubliek
Volker Ullrich - Adolf Hitler, opkomst en ondergang
Wolfram Pyta - Hindenburg, Herrschaft zwischen Hohenzollern und Hitler
Wolfram Pyta - Hitler, der Künstler als Politiker und Feldherr. Eine Herrschaftsanalyse
Hans Magnus Enzensberger - De eigenzinnigheid van Hammerstein
***
Verder luisteren
314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland
286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! (Hitlers heldin, de zus van Nietzsche)
248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland
239 - 2022: het jaar van Oranje, Wannsee en de opkomst in Europa van jonge, nieuwe leiders
208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep
152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie
135 - 30 jaar Duitse eenheid: Carlo Trojan, de Nederlander die meeonderhandelde
113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief
105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland
Afl. 101- 75 jaar bevrijding: De laatste dagen van Franklin D. Roosevelt
Afl. 65 - 'Vroeger was alles beter', nostalgie als strategie en politiek wapen (de rede van Richard von Weiszäcker)
BB 53 - De viering van 40 jaar Deutsche Demokratische Republik
47 - Adenauer, de 1e Kanzler
BB 42 – Merkels vertrouweling Elmar Brok: 40 jaar Europese geschiedenis
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:50:02 – Deel 2
01:29:37 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
In de Sorbonne en het Palais Bourbon huldigden op 22 januari 2023 de Franse en Duitse regering met een plechtige verklaring het vriendschapsverdrag dat hun staatslieden Charles de Gaulle en Konrad Adenauer precies zestig jaar eerder sloten. Alles was geprobeerd om een narrige sfeer, botsingen en wederzijds onbegrip te voorkomen. Maar de scherpe tegenstellingen en verzuurde verhoudingen tussen president Emmanuel Macron en bondskanselier Olaf Scholz konden maar moeizaam toegedekt worden. Waarom dit zo is en wat dit betekent voor Nederland, Europa en de oorlog op ons continent verdient dan ook een diepgaande analyse.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Er is openlijk sprake van vervreemding tussen de leidende figuren van beide landen. Jaap Jansen en PG Kroeger noteren welke reeks misverstanden en storingen daartoe hebben geleid. In Betrouwbare Bronnen aflevering 302 (oktober 2022) gaf Bondsdaglid Otto Fricke (FDP) al onomwonden toe dat er ernstige fricties waren. Dat is sindsdien niet veel beter geworden. De Duitse regeringspartners Groenen en FDP vragen zich af wat er in de bondskanselier en zijn SPD is gevaren.
Bij pogingen de sfeer op te klaren en tot positieve initiatieven te komen speelt een hier weinig bekende Franse bewindspersoon een cruciale rol. Laurence Boone, de onderminister van Europese Zaken in Parijs, ging direct na de eerste openlijke ruzie op pad en wist de Duitse Groenen-toppers Robert Habeck en Annalena Baerbock voor haar inzet te winnen. Deze lieten allebei ook blijken weinig waardering te hebben voor de aanpak van Olaf Scholz. Ze konden de 'vervreemding' bij Macron wel begrijpen. Ook minister van Economie en Financiën Bruno Le Maire probeert de vriendschap te redden.
Terwijl langs deze weg toch nog beweging in de verstoorde verhoudingen kwam, doemden nieuwe conflicten op. Zowel rond het Europese gasprijsplafond als rond de bewapening van Oekraïne botsten Scholz en Macron en stond de bondskanselier uiteindelijk weer alleen. De ondergang van zijn Defensieminister Christine Lambrecht verergerde de toestand extra. Pogingen van de Amerikaanse president Joe Biden om de Duitsers te helpen en nog wat tijd te gunnen leidden tot nog meer gedoe. In Parijs werd tijdens de festiviteiten rond het Élysée Verdrag duidelijk dat Scholz zelfs in zijn eigen coalitie bijna alleen staat.
Historisch gezien is deze situatie buitengewoon, onderstreept PG. De traditionele Franse en Duitse rollen lijken ineens omgedraaid nu de oorlog in Oekraïne de landen dwingt positie te kiezen, zowel binnen de Europese Unie als op het wereldtoneel. Scholz lijkt nu warempel meer op De Gaulle en Macron is de Atlanticus. Was tijdens het bewind van Angela Merkel nog duidelijk dat zij in de EU de nummer 1 was -- ook voor Poetin, Xi en Obama - nu is 'het telefoonnummer van Europa' dat van een andere Duitse vrouw: Ursula von der Leyen. Juist zij stemt het beleid zeer nauw af met zowel Macron als Biden. Ook hier lijkt Scholz geïsoleerd.
Het bezoek, eerder deze maand, van premier Mark Rutte aan Washington werd door deze ongekende ontwikkelingen medebepaald. Impliciet liet de premier blijken dat hij en zijn minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra op één lijn zitten met Macron. In het Witte Huis werd dit met concrete steunacties aan Kyiv extra onderstreept. Van de hechte band tussen Den Haag en Berlijn uit de jaren van 'Mark und Mutti' is geen sprake meer.
De situatie is dan ook een echt Nietzscheaanse 'Umwertung aller Werte' in de Europese politieke verhoudingen. Alles is in beweging. Het ontbreekt er nog aan dat Rutte en Macron de Britten weer teruglokken naar de EU, maar zelfs dat is denkbaar!
Worden de Europese verkiezingen in 2024 zo de eerste echt geopolitieke, strategische verkiezingsstrijd op ons continent? Parijs benadrukt ondertussen dat Macron als het om Duitsland gaat - anders dan bijvoorbeeld Helmut Kohl en Francois Mitterrand - niet spreekt ‘in categorieën van trouw en liefde enzo, het is geen romantische kwestie’. L'Amour is passé.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Vrienden konden in aflevering 320 meedingen naar het boek De Democratie Crasht van Kees Verhoeven. De vijf prijswinnaars worden in aflevering 321 bekendgemaakt.
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder luisteren
302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke
290 - Bondskanselier Olaf Scholz en de razendsnelle ontwikkeling van de EU
276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder
248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland
240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV
233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering
218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann
124 - 95 jaar Jacques Delors
109 - Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterk
107 - Jean Monnet, de vader van Europa
45 – De liefdesbrieven van Francois Mitterrand
35 - Charles De Gaulle
28 - De relatie Nederland-Frankrijk
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:37:13 – Deel 2
01:23:19 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het digitale tijdperk heeft ons veel gebracht, maar de economische giganten erachter zijn moeilijk te temmen. Ook de politieke cultuur zelf is door de digitalisering veranderd – en niet ten goede. Nog even en de democratie crasht, waarschuwt oud Tweede-Kamerlid Kees Verhoeven in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst met verwijzingen vind je altijd hier
***
De overheid krijgt geen grip op big tech-monopolies, datalekken en privacyschandalen. Intussen raakt de politiek oververhit, schrijft Kees Verhoeven in zijn nieuwe boek De democratie crasht, politieke onmacht in het digitale tijdperk. Naar aanleiding van dat boek praat Jaap Jansen met het oud D66-Kamerlid. Digitalisering en democratie gaan niet goed samen. Hoe komt dit en hoe lossen we het op?
Verhoeven praat uit eigen ervaring. Als politicus werkte hij aan wetgeving waar hij soms behoorlijk wat mee bereikte, maar soms ook niet. En sommige dingen doorzag hij pas later. Hij twitterde zich een ongeluk en was zeer aanwezig in media. Maar - zoals steeds meer Kameleden en bewindslieden overkomt - hij raakte overwerkt en besloot na elf jaar de politiek te verlaten.
Door te vertellen over zijn ervaringen wil hij zijn opvolgers – Kamerleden uit alle politieke stromingen – helpen de digitale wetten beter te doorgronden. En hij heeft een lijst met tips om de politieke cultuur afscheid te laten nemen van de giftige bijverschijnselen van digitalisering.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Als vriend kun je meedingen naar een exemplaar van het boek van Kees Verhoeven. Met dank aan uitgeverij Business Contact.
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
Het boek van Kees Verhoeven
***
Verder luisteren
Waarom je nerdfluisteraars nodig hebt bij de overheid - Volkskrant-podcast Stuurloos: Kustaw Bessems met Bert Hubert
297 - De kwestie-Arib en de Tweede Kamer als prettig gestoorde anarchie
255 - Gemeenteraadsverkiezingen 2022: hoe de Tweede Kamer kan leren van de lokale democratie
249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer
232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?
191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!
78 - Roberto Viola: Shaping Europe's Digital Future
36 - Commissioner Margrethe Vestager on Europe's future
31 - Jamie Shea on NATO and cyber warfare
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:47:38 – Deel 2
01:08:14 – Deel 3 (hoe je de politieke cultuur verandert)
01:34:19 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Hij was pas 64. 50 jaar geleden, op 22 januari 1973, stierf de meest tragische president in de Amerikaanse geschiedenis op zijn ranch in Texas. Lyndon Baines Johnson was een politiek genie, hervormer en emancipator, maar ook een schurk en manipulator van de buitencategorie.
Diezelfde dag werd in Parijs een vredesverdrag bereikt in de oorlog die hem politiek en menselijk ruïneerde, die in Vietnam. Jaap Jansen en PG Kroeger zoeken in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen naar de tragische diepten, epische prestaties, geheimen, mythes en diepe roerselen van deze man, zijn leven en werk. Dat doen zij samen met Jan Paternotte, D66-fractieleider in de Tweede Kamer, maar ook kenner en 'nerd' van de Amerikaanse politieke geschiedenis en bovenal van 'LBJ'.
***
Ook vanuit Texas is Den Haag niet ver weg. Paternotte kijkt daarom met Jaap en PG ook even terug naar zijn belevenissen met ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers die deze week afscheid neemt van de Tweede Kamer. Segers had een complexe verhouding met D66. Hij vertelt over diens tuinhuisje, Segers' droom van een loopbaan als gemeenteraadslid en over écht goed met elkaar praten, ook als je fundamenteel verschilt in je kijk op het leven.
Beluister hier Gert Jan Segers in Betrouwbare Bronnen:
174 - Regeren is een spijkerbed, zegt Gert-Jan Segers. De ChristenUnie wil opnieuw meedoen, maar de prijs gaat omhoog
21 - Gert-Jan Segers (ChristenUnie): 'Er gaat iets stuk in dit land'
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Toen president Johnson in januari 1969 het Witte Huis verliet was hij een gebroken man. Hij erkende tegen vrienden dat hij ‘miserable’ was. Met ontembare energie stortte hij zich op zijn 'LBJ Ranch' met de ambitie zijn kippen ‘the finest eggs in the country’ te laten produceren. Het was voor zijn jonge medewerkster Doris Kearns Goodwin vooral heel symbolisch en kenmerkend voor zijn karakter. Ten diepste werd merkbaar dat hij het leven zonder politiek, macht en missie eigenlijk moe was.
Als oud-president kreeg hij geen rol en geen respect meer. Hij voelde zich weggejaagd, ook door zijn eigen partij. Maar één keer ging hij nog eens voluit. Jan en PG vertellen over zijn campagne, vlak voor zijn dood, voor een andere iconisch geworden parlementariër, Barbara Jordan, de eerste zwarte vrouw gekozen in de Senaat van Texas, het eerste zwarte congreslid uit Texas en de eerste zwarte vrouw in het Huis van Afgevaardigden uit een zuidelijke staat. Haar triomf en haar kwaliteiten moesten LBJ's legacy zijn. In de laatste speech van zijn leven sprak LBJ dan ook over zijn burgerrechten-erfenis.
Geen president wellicht met zulke contrasten van licht en duister, van grootse visie en transformatie van de natie naast bloedvergieten en gewetenloze politieke daden. Jan vertelt over zijn haat tegen Bobby Kennedy en liefde voor zijn 'kids from Cotulla'. PG over zijn liefdesband met Lady Bird en meedogenloosheid naar vele anderen. "Hij ademde, at, dronk en snoof politiek, werd door velen gehaat en had geen hobby's behalve de macht. Tegelijkertijd was hij fascinerend, enorm genereus, kleurrijk en zelfs ook geliefd."
De tragiek van zijn dood werd extra navrant door dat moment van de finale vredesregeling in Vietnam. President Nixon liet de kans niet lopen de net gestorven LBJ voor zijn karretje te spannen in de tv-toespraak die de wapenstilstand aankondigde. En dat terwijl hij wist dat ook LBJ wist hoe gewetenloos hij diens eigen pogingen tot vrede had ondermijnd.
Betrouwbare Bronnen duikt natuurlijk ook in de worsteling van historici en van Amerika als natie met deze president. Zijn reputatie in de jaren na zijn dood dramatisch slecht. Maar de voorbije vijftien jaar is de renaissance van zijn faam onstuitbaar. Nu 50 jaar later zien we naast LBJ’s fouten en het Vietnamdrama ook hoe hij zijn land fundamenteler veranderde en meer mensen daarin bevrijdde dan weinigen voor en niemand na hem.
"De Republikeinen zijn nu al vijftig jaar bezig Johnsons 'Great Society' te ontmantelen en al die grote hervormingswetten af te breken," zegt Paternotte. "En dat lukt al decennia niet echt. Ze proberen het in dit Congress opnieuw" Voor elke politicus van nu en hier leert LBJ daarom wezenlijke lessen, die hij én Ronald Reagan beide van hun idool Franklin Delano Roosevelt leerden.
Dat is: visionair durven zijn met 'gamechangers' van beleid en dat met ijzeren discipline volhouden. En daarbij de burgers laten merken dat je kunt en moet willen geniéten van politiek en democratie. LBJ zei het zelf zo: "I have this awesome power and I'll let you into a secret. I intend to úse it!"
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder lezen
De boeken van Robert Caro
Doris Kearns Goodwin – Lyndon Johnson and the American Dream
***
Verder kijken
TV-speech waarin LBJ aankondigt dat hij niet opgaat voor een tweede termijn als president
LBJ's laatste interview, enkele dagen voor zijn dood, met Walter Cronkite
***
Verder luisteren
298 - De Cubacrisis, dertien dagen die de wereld schokten. En: de angst voor nucleaire catastrofe nu (LBJ kruipt in het brein van Nikita Chroesjtsjov)
281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies (op reis met Pirmin Olde Weghuis langs LBJ-pelgrimsoorden in Texas)
221 - Madam Speaker: de spijkerharde charme van Nancy Pelosi
207 - Zomer 2021: Boekentips van PG! ('Be like LBJ': boek van John Dickerson over 'the hardest job in the world')
202 - 4th of July: Joe Biden in het spoor van LBJ (met Jan Paternotte)
185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt
150 - De memoires van Barack Obama
142 - De smerigste verkiezingscampagnes in de Amerikaanse geschiedenis (De dirtiest of dirty tricks: Nixons 'Vietnam-verraad' in de campagne van 1968)
138 - In het voetspoor van Amerikaanse Presidenten in Nederland (met Jan Paternotte)
133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!
121 - 4th of July special: Zakenlui als president van Amerika
101 - 75 jaar bevrijding: De laatste dagen van Franklin D. Roosevelt
95 - Grote speeches in tijden van crisis (deel 2)
44 - PG over Franklin D. Roosevelt
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:43:57 - Deel 2
01:30:34 - Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Jaap en PG wensen de luisteraars van Betrouwbare Bronnen alle goeds en veel inspiratie en geluk in het nieuwe jaar. Om hier meteen een kleine bijdrage aan te geven duikt de eerste aflevering van 2023 in dát verleden dat nu juist dit jaar van bijzondere betekenis zal zijn. Voor de vijfde maal sinds de start van Betrouwbare Bronnen kijken we naar momenten en mensen die in het nu aangebroken jaar herdacht en herinnerd zullen worden.
2023 is het jaar waarin zowel twee van de grootste, meest charismatische en boeiendste veroveraars in de wereldgeschiedenis herdacht worden, als een van de ergste trauma's in de Europese historie en de échte start van wat wij nu 'Amerika' noemen. Jaap en PG behandelen de volgende mensen en momenten die nu al hun stempel op dit jaar zetten.
***
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
· 1948 – 75 jaar Koude Oorlog
In 1948 werd duidelijk dat de heerser in het Kremlin bereid was tot gewelddadige ingrepen om zijn macht te vergroten. Met de coup in Praag tegen de Tsjechische democratie en de 'Blokkade van Berlijn' begon de Koude Oorlog tussen Oost en West. De zeer doordachte psychologische tegenzet vanuit Washington DC van dat moment is een beetje vergeten.
· 1953 - 70 jaar Stalins dood en de opstand van 17 juni
De ‘vozhd’ sterft midden in een furieuze zuivering en campagne tegen 'kosmopolieten'. Het politburo executeert zijn voorziene opvolger en probeert een collectief bewind. De mensen in de DDR vatten moed en hopen op minder repressie en armoede. Het omgekeerde is hun lot. Hun massale opstand wordt in bloed gesmoord.
· 1523 - Baboer verovert india
'Tijger' was zijn bijnaam in het Perzisch. Deze afstammeling van Dzjengis Khan en Timoer Lenk had het bouwen van een imperium in zijn DNA zitten. Baboer grondvestte het reusachtige rijk van de Mogol vorsten, Juist nu in deze nieuwe 'eeuw van India' een grote inspiratiebron. Daarbij was hij zó literair begaafd, dat zijn liederen en ballades ook nu nog gezongen worden!
· 1923 - 100 jaar 'De Grote Inflatie’
164 miljard Reichsmark waren in november nog maar 16,4 pfennig waard. Heel de economie en het financiële stelsel van Duitsland stortte in. Burgers raakten al hun spaargeld kwijt en hun inkomen was niets meer waard. Frankrijk en België grepen met militaire machtsmiddelen in om herstelbetalingen uit te persen. Het is nog steeds een Duits trauma. De Weimar-republiek leek reddeloos verloren. Tot de Mario Draghi van zijn tijd opdook, Charles Dawes.
· 1963-1973 - 60 jaar omwenteling in Den Haag
De Tweede-Kamerverkiezingen van 1963 vertoonden een gebruikelijk, klassiek beeld. Nederland leek tevreden en optimistisch. Maar wie beter keek, zag de eerste haarscheurtjes. In de tien jaar die volgden brak een politieke revolutie uit: versplintering, nieuwe partijen, polarisatie. En toen, vijftig jaar geleden, trad Joop den Uyl aan als premier.
· 1773 - 250 jaar USA
Niet de ‘Declaration of Independence' begon de rebellie van de Britse kolonisten tegen het bewind vanuit Londen. Dat deed een groepje ludieke actievoerders in de haven van Boston, eind 1773. Hun Tea Party ging om zeer principiële vragen van democratie en soevereiniteit.
· 323 voor Christus - Alexander de Grote sterft
Na een feestelijk drinkgelag in Babylon stierf de jonge veroveraar en visionair heerser. Zijn erfenis is geopolitiek, cultureel en historisch over grote delen van de wereld verspreid. Zijn graf lijkt verdwenen, of ligt hij inmiddels opgebaard op een wel heel uitzonderlijke en onverwachte plek?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! In deze aflevering worden prijswinnaars bekend gemaakt: acht vrienden die het door hun gewenste boek kado krijgen!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder luisteren
316 - Geheelonthouders en andere epische drinkers in de politiek
315 - Vrouw, leven, vrijheid: oorzaken en achtergronden van het straatprotest in Iran. En: de rijke Perzische cultuur
314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland
298 - De Cubacrisis, dertien dagen die de wereld schokten. En: de angst voor nucleaire catastrofe nu
262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt
239 - 2022: het jaar van Oranje, Wannsee en de opkomst in Europa van jonge, nieuwe leiders
157 - 2021: het jaar van bijzondere verkiezingen, een partijcoup en een opmerkelijke dame van adel
113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief
75 - 2020: het jaar van grote kunstenaars, gruwelijke uitvindingen en bevrijding van tirannie
18 - Pieter Omtzigt strijdt tegen corruptie in de Raad van Europa ** PG blikt vooruit op herdenkingsjaar 2019
13 - Minister Sigrid Kaag over hulp, handel en haar toekomst in D66 * PG Kroeger over liberalen, volkscultuur en Stalin
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:49:25 – Deel 2
01:35:50 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Kerst komt en ook die magische dagen 'zwischen den Jahren', zoals onze oosterburen zo mooi zeggen. Alle reden voor Betrouwbare Bronnen om inspiratie te leveren voor lezen, reflecteren en inspireren met belangrijke nieuwe boeken. Jaap Jansen en PG Kroeger nemen je mee naar de krochten van het Kremlin, het Catshuis van Joop den Uyl en Dries van Agt, het China van Mao en Deng, het Amerika van Donald Trump en het Duitsland van filosofie, politiek en kunst de 19e eeuw.
***
Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst van de aflevering (en alle voorgaande episodes) vind je altijd hier
***
Het eerste wat we bespreken is volgens PG de ‘roman van het jaar’. 'Le Mage du Kremlin' van Giuliano da Empoli - nét vertaald bij ons als De Kremlinfluisteraar - is een tour de force van fictie en realiteit, vervlochten in een roman over de pr-adviseur van Poetin. Vadim Baranov, de maker van soaps en experimenteel, absurdistisch theater, en zijn chef, 'Le Tsar', zullen je lang bijblijven. "Die andere wereldleiders, ze behandelen me als een president van Finland. En wat erger is, ze beschouwen Finland tenminste als een geciviliseerde natie."
Ten tweede: Grote idealen, smalle marges, het nieuwste monumentale boek onder redactie van Carla van Baalen en Anne Bos van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis over de turbulente jaren 1971 - 1982. Van de nasleep van 'mei '68' en de decennia van de verzuiling tot de no-nonsense van Lubbers en het nieuwe CDA. Met kleurrijk personeel, controverses, incidenten, grote hervormingen en spanningen.
‘Ome’ Joop den Uyl. Dries van Agt. Hans van Mierlo. Hans Wiegel. Kruisraketten. Olieboycot. Abortus. Middenschool. Gijzelingen. Bestek ‘81. 50 jaar na dato kijken we anders, maar met empathie en nog steeds gefascineerd naar toen en de lessen voor nu over polarisatie, energieperikelen en angst voor het Kremlin.
Ten derde: China na Mao van Frank Dikötter. Het vierde en laatste deel van zijn indrukwekkende tetralogie over Mao Zedong, diens revoluties en chaos en de redding én herlancering van dat grote land door de hoogbejaarde Deng Xiaoping.
Dikötter dook in regionale archieven door heel China en kwam zo de werkelijkheid op het spoor, ver weg vaak van de pretenties en propaganda in Beijing. Met een verrassend portret van Oompje Deng als visonair én rode dictator.
Ten vierde: 'Confidence Man' én 'The Divider'. Beide portretten en analyses van Donald Trump zijn onmisbaar. Dat eerste van Maggie Haberman – in het Nederlands vertaald als Maskerade Man - om de sluiers die zij oplicht van de jonge, ruige vastgoedman die in New York een ster wil zijn. Ze overtuigt met de complexe vader-zoon verhouding met Fred Trump en helemaal met de ware mentor van 'the Donald', Roy Cohn.
Dat tweede van Peter Baker en Susan Glasser is een onthutsend portret van Trump in het witte Huis. Over generaal Mark Milley die koos voor Amerika, desnoods tegen zijn president. Over de zus van Kim. Over wappiegeneraal Michael Flynn. Over Trumps verliefdheid op Erdogan. En over de onversneden haat van Melania voor Ivanka.
Tot slot: Marx, Wagner, Nietzsche van Herfried Münkler. Deze drie hebben in de 19e eeuw revoluties in denken, kunst, economie en politiek aangewakkerd die nog vandaag en straks doorwerken. Münkler schetst hoe de contrasten daartussen de opmerkelijke overeenkomsten niet kunnen wegpoetsen. Elk van hen zocht een vorm van 'Totalkunstwerk' en een soort 'Kunst der Zukunft' voorbij de tradities van geloof, politiek en samenleving van hun tijd.
Marx mopperde over Wagner in de horeca. Nietzsche vereerde 'der Meister', maar brak radicaal met hem. Het waarom werkt ook nu nog door! En daarom tot slot het einde van Wagners 'Ring' dat hij componeerde toen Nietzsche hem zijn eerste boek kwam brengen en aan hem opdroeg.
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1: De Kremlinfluisteraar
00:17:33 – Deel 2: Grote idealen, smalle marges
00:34:45 – Deel 3: China na Mao
00:48:10 – Deel 4: Maskerademan en The Divider
01:10:01 – Deel 5: Marx, Wagner, Nietzsche
01:25:15 – Einde
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Nog meer boekentips
286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken!
269 - Vijf boeken die je moet lezen om Europa beter te begrijpen
259 - De omgevallen boekenkast: leestips van PG!
207 - Zomer 2021: Boekentips van PG!
133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!
99 - Tips voor thuis: de omgevallen boekenkast van PG!
***
Verder luisteren (onderwerpen waarnaar in deze aflevering wordt verwezen)
314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland
310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar
258 - De kille vriendschap tussen Rusland en China
253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft
245 - Oompje neemt de trein – de reis die China naar de 21e eeuw bracht
225 - Nixon in China: Henry Kissinger's geheime (en hilarische) trip naar Beijing
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago
170 - Waarom linkse samenwerking altijd weer mislukt
164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger
88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade
58 - PG over 70 jaar China, de Volksrepubliek van Mao, Deng en Xi
25 - Hoe China ondanks boycot toch zaken wilde doen met Nederland
24 - Ties Dams over Xi Jinping
19 - Anne Applebaum over Poetin en de destabilisering van het Westen
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Hoewel hij na een gevaarlijke verkeersmanoeuvre weigerde te blazen stelt FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren dat hij geheelonthouder is. Bij de FvD-fractie als geheel is daarvan geen sprake, hebben de schoonmakers en beveiligers van de Tweede Kamer vastgesteld.
Voor Jaap Jansen en PG Kroeger aanleiding om een aflevering van betrouwbare Bronnen te wijden aan ‘drank & politiek’ en eens diep in het glaasje te kijken. Niet al te diep natuurlijk!
Zo zorgden in ons land de christendemocraten voor een reeks fameuze en minder bekende innemers van allure. Geliefd en doortastend was Fons van der Stee, pikant was 'de thee-Van der Stee'. Een potje met bruin vocht en Pickwickzakje stond naast hem tijdens overleggen en debatten, maar in plaats van thee zat er Glenfiddich in. Berucht was ook hoe Defensieminister Roelof Kruisinga de mist in ging door zijn drankprobleem.
De linkerzijde liet zich evenmin onbetuigd. PG vertelt over de terreinknecht van sportclub VOC in Rotterdam en diens wekelijkse klusje voor PvdA-burgemeester en voetbalcrack Bram Peper. D66-leider Hans van Mierlo was net zo'n geheelonthouder als het FvD-Kamerlid, zo blijkt uit een observatie van Jaap en zijn liefde voor de wijn verbond zich met een van zijn vele amoureuze avonturen.
Maar ook buiten ons land zien we epische drinkers. Bijvoorbeeld de man die nog heel even chef was van de DDR, Egon Krenz. De aller kleurrijkste is een Waals socialist, Michel 'Papa' Daerden. Zijn rijk besprenkelde ministeriële speech - in perfect Nederlands - tot de Belgische Senaat over de aanpak van het pensioenvraagstuk is er een voor de eeuwigheid. Geen wonder dat hij bij de kiezers in Luik een stemmenkanon was. Geen wonder ook dat hij uiteindelijk toch roemloos ten onder ging.
Ook onder de groten der aarde waren stevige innemers. Winston Churchill natuurlijk! Een beetje sneu was president Richard Nixon. Hij kon zo slecht tegen alcohol dat je op de beruchte tapes van zijn avondlijke gesprekken in het Witte Huis goed hoort wanneer hij in de olie was. Het probleem was dat Nixon graag een man van de wereld wilde zijn, maar dat nimmer werd.
Echt episch consument van sterke drank was natuurlijk de eerste president van het democratische Rusland, Boris Jeltsin. De rij incidenten werd allengs langer. Van het vliegveld van Dublin tot een pizzakoerier in Washington DC. Niettemin zorgde hij wel voor een unieke persconferentie met president Bill Clinton. Geen Amerikaans staatshoofd viel ooit zo volledig uit zijn rol tegenover de verzamelde wereldpers.
De grootste tiran was ook een van de grootste drinkers. Josef Stalin belegde bacchanalen in het Kremlin die pas decennia later naar buiten kwamen. Die diners waren altijd ook hoogst politiek, want hij benutte ze om collega-politici te testen, te vernederen en uit te horen. En er moest natuurlijk gezongen worden! PG vertelt over de jonge tenor van de Bolsjoi Opera wiens ondergang dat werd en over Stalins lievelingsaria, 'Kuda, Kuda' uit Jevgeni Onegin.
Tot slot heeft ChristenUnie-voorman Gert-Jan Segers een stichtelijke boodschap voor FvD’s fractievoorzitter Thierry Baudet en al die andere politieke drinkebroers.
***
Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar [email protected]
***
Verder kijken
OFFENBACH - La Périchole : "Ah ! Quel dîner je viens de faire" (Valentine Lemercier)
***
Verder luisteren
244 - Frans Timmermans over Jeltsin
235 - De ondergang van de Sovjet-Unie: Gorbatsjov strijkt de rode vlag
197 - De ondergang van de Sovjet-Unie: Boris Jeltsin, een tragische held
164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger
161 - Hans van Mierlo, een politieke popster
13- PG over liberalen, volkscultuur en Stalin
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:48:49 – Deel 2
01:35:23 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
- Se mer
