Episodes
-
In deze voorlopig laatste aflevering van âMet de Stroom meeâ spreken Xander en Martine met Jeroen Koijen van de Gemeente Breda en met Peter Hermans, oud CTO van Stedin, om met hen te reflecteren op eerdere gesprekken in deze serie en tot conclusies te komen: gaat het ons lukken om een digitaliserend energiesysteem eerlijk, inclusief en democratisch bestuurbaar te houden? Of gaat het in het energiedomein net zo hard mis als in andere maatschappelijke domeinen, waar digitale platforms hun intrede deden?
Jeroen werkt bij de Gemeente Breda aan de energietransitie en ziet dat slimme, lokale, digitale oplossingen nodig zijn om bedrijventerreinen en woonwijken op tijd te kunnen laten verduurzamen, groeien en vernieuwen. Hij blijkt daarbij nog weinig houvast te hebben om borging van publieke waarden te kunnen afdwingen, maar zijn team groeit en ze zijn steeds beter in staat om de juiste vragen te stellen aan partijen die met slimme digitale oplossingen komen.
Peter startte zijn werkzame leven bij KPN en maakte daar de transitie mee van analoog naar digitaal. Vervolgens werd hij CTO bij een netbeheerder, waar hij zag dat het spelletje in Europa bepaald werd. Na zijn pensionering vroeg hij zich af hoe de energietransitie in zijn eigen woonplaats eigenlijk verloopt en werd hij lid van een lokale energiecoöperatie. Op dat schaalniveau kon hij niet genoeg voor elkaar boksen, dus werd hij ook actief in de koepelorganisatie van energiecoöperaties âEnergie Samenâ. En ook van daaruit trekt hij weer naar Europa. Hij blijkt meer hoop te putten uit het regelgevend kader dat in Europa wordt ontwikkeld en uit de intelligentie in de coöperatieve wereld, dan uit het regelgevend kader op nationale schaal. En waarschuwt dat we nu pas op windkracht 7 zitten en de energietransitie op weg is naar windkracht 12.
Xander en Martine zijn in deze aflevering vooral nieuwsgierig naar de publieke context voor de digitale energieoplossingen waar ze eerder kennis mee maakten: BeNext, dat focust op het meten van energieprestaties van een woning, Watthub, dat het slim laden van groot materieel faciliteert en E.On Ectogrid, dat bedrijventerreinen helpt verduurzamen door vraag/aanbod op het gebied van warmte-koude en elektriciteit collectief te organiseren en af te stemmen.
Weet de overheid dit soort oplossingen effectief te reguleren en te controleren? En pakt de overheid waar nodig de rol van ontwikkelaar van platforms die maatschappelijk van belang zijn? Helaas lukt dit nog niet. Maar al lerend vooruit struikelen lukt wel. De ontwerpprincipes die zijn ontwikkeld door de Club van Wageningen helpen hier gelukkig goed bij.
-
In deze aflevering gaan Xander en Martine met Mirjam Davidson in gesprek van Essent om onder de motorkap te kunnen kijken van de digitale oplossingen die Essent aan het ontwikkelen is voor bedrijventerreinen. De naam die Essent heeft gegeven aan haar digitale oplossing voor bedrijventerreinen, is E.On Ectogrid. De belangrijkste zoektocht in het gesprek: waar verdient Essent nu precies haar geld aan?
Mirjam heeft het over âoudeâ en ânieuwe manierenâ van geld verdienen. Niet meer geld verdienen met de verkoop van zoveel mogelijk kilowatturen, of het digitale equivalent âdataâ, maar geld verdienen met de diensten die nodig zijn om op een betrouwbare wijze toegang te hebben tot energie â die volgens haar steeds goedkoper zal worden â en om onderling te kunnen uitwisselen zonder gedoe. Net als KPN eerst per tik verdiende en nu aan de service van je pakket (mobiel, tv, internet).
Het gesprek verrast Martine. Ze had niet verwacht dat Essent agnostisch zou zijn in de organisatie van haar dienstverlening; via een marktmodel of coöperatief. Dat is Essent om het even. En Xander is nog iets geruster na dit gesprek; de energiemarkt kent dusdanige waarborgen dat Siliconvalley de markt niet zomaar overneemt.
-
Missing episodes?
-
Gerlach Velthoven is initiatiefnemer en projectleider van Watthub. Een slim laadplein voor aannemers met groot materieel, dat nu al operationeel is. Het laadplein zelf is zo ingericht dat iedereen er de hele tijd slimmer van wordt. De overheid is een fijne partner om mee te werken, maar zou dit soort laadpleinen nooit met dezelfde kennis van zaken kunnen opzetten. Indrukwekkend. Toch houdt Martine een klein stemmetje in haar hoofd dat zich zorgen maakt: zijn er nog honderd Gerlachs, die dit net zo integer gaan doen op andere plekken?
-
Xander kent Edwin van Kessel, oprichter van BeNext, al langer dan vandaag. Toch leert ook hij nieuwe dingen, door een voor een de keuzes van Edwin te bevragen, per platformmechanisme. Zo doet Edwin stapsgewijs uit de doeken welke keuzes hij maakt als ondernemer in het ontwerp van zijn dienst die energieprestaties meet voor nul-op-de-meter woningen. En vertelt hij ook welke kansen hij bewust laat liggen en waarom.
-
Xander en Martine blikken terug op de eerste serie. Waarom was het daarmee nog niet klaar en voelden ze het belang om onder de motorkap te kijken van ondernemers die digitale platforms ontwikkelen in het energiedomein? Gaan die ondernemers dit wil durven? En wat waren die mechanismen nou ook alweer precies, die hoogleraar Jose van Dijck beschreef in haar boek over de platformsamenleving? Al stoeiend met voorbeelden uit de mediawereld snapt ook Xander weer wat met dataficatie, commodificatie en selectie wordt bedoeld en is hij klaar om op pad te gaan.
-
In aflevering 6a vertelt JosĂ© van Dijck over een platform ecosysteem op basis van publieke waarden. In deze aflevering 6b luister je naar de paneldiscussie die hierop volgde met Martine, Xander, JosĂ©, Pallas Achterberg en Rinie van Est. Het publiek mocht mee discussiĂ«ren. Ze hebben het over de mogelijkheid om een âEuropese Boomâ te creĂ«ren gebaseerd op publieke waarden. âals je het nu doet is het vrij simpel, als je het straks doet is het te laatâ.
Luister ook aflevering 6a
-
Martine en Xander nodigen JosĂ© van Dijk uit op de najaarsbijeenkomst van de Club van Wageningen. Als platformdeskundige weet Jose als geen ander hoe groot de invloed is van de platforms die nu âregerenâ maar ook hoe we dit anders kunnen inrichten. Ze vertelt over publieke waarden en hoe we een alternatief ecosysteem creĂ«ren.
-
In aflevering 5 spreken Xander en Martine met drie helden achter de schermen. Deze helden werken aan de afspraken, standaarden en andere randvoorwaarden om het onderling uitwisselen van energie digitaal mogelijk te maken. Dit doen ze op een manier waarop we zelf zeggenschap houden en allemaal mee mogen blijven doen. Samen blikken ze terug op de vorige afleveringen van âMet de stroom meeâ en blikken ze vooruit op de vraag: hoe dan? Hoe komen we tot een eerlijk, inclusief en democratisch energiesysteem?
-
In deze aflevering gaan Martine en Xander naar Helmond, waar juist de gemeente lijkt te weten wat ze wil als het gaat om digitale oplossingen voor de energietransitie. In de wijk Warande legde de gemeente zelf glasvezel aan, waardoor energiedelen tussen bewoners ineens veel makkelijker werd. En studenten van TU Eindhoven bouwen aan de slimste wijk van Nederland, verrassend genoeg met liever minder dan meer data om hun wijk energetisch slimmer te maken.
-
Om te duiden wat er in Helmond â en andere gemeenten in Nederland - gebeurt spreken Xander en Martine met Rinie van Est van het Rathenau Instituut. Rinie sprak met lokale bestuurders in heel het land over hoe zij vanuit publiek perspectief mee kunnen doen aan het digitale technologiespel. Moeten we bang zijn voor digitale technologie en de bedrijven die daarachter zitten, of gaat het vooral over de governance en spelregels die we scheppen rond die technologie? En lukt het gemeenten dan om hun rug recht te houden?
-
Martine neemt Xander mee naar de ecologische woonwijk Aardehuizen Olst, die - seizoensgebonden - energie overvloed kent. Overvloed die onderling en met het grotere Olst gedeeld kan worden. Maar misschien kan vraag en aanbod wel gelijktijdiger, door slimme digitale oplossingen. Aardehuisbewoners Ferdi Hummelink en Estella Franssen werken met Richard van Leeuwen, lector duurzame energiesystemen aan de Hogeschool Saxion, aan unieke digitale oplossingen om te komen tot beter inzicht en sturing. Doordat de âenergiebewusteâ Aardehuizen gemeenschap gewend is aan gezamenlijke besluitvorming, lijkt hen dat makkelijk af te gaan. Ziet Maarten de Vries, programmamanager van TKI Urban Energy, ook dat juist dit soort gemeenschappen innovatiepotentieel hebben als het gaat om zoiets als âeerlijk en inclusieve besluiten nemenâ? En wat valt er eigenlijk van de Aardehuizen te leren, als je in een flat zou wonen? Of ben je dan gedoemd tot dataleverancier voor de verdienmodellen van Silicon Valley?
-
In deze aflevering zoekt Martine Xander op in zijn woonplaats Scheveningen. Ze gaan langs bij strandtent The Shore. Eigenaar Hans van de Broek maakte zijn strandtent zo goed als zelfvoorzienend en heeft daardoor de smaakt te pakken. Nu zou hij graag met andere strandtenthouders energie opwekken en onderling delen. Digitaal zo opgelost zou je zeggen. Toch moet de gemeente fors zijn nek uitsteken en roept deze stap allerlei vragen op. Is deze oplossing wel zo eerlijk voor mensen die geen eigenaar zijn van een strandtent, zelf geen dak hebben of domweg geen geld voor eigen panelen? Of is daar digitaal een mouw aan te passen? Yvo Hunink van Gemeente Den Haag, Job Swens, jurist voor Spectral en Edwin Edelenbos van Netbeheer Nederland zoeken mee naar antwoorden.
-
Pallas Agterberg is change officer bij Alliander. In 2018 sprak Pallas tijdens een bijeenkomst van de Club van Wageningen. Haar verhaal maakte grote indruk op de aanwezigen. Volgens Pallas gaat de energietransistie niet alleen om energie, maar is het een maatschappijtransitie. Die is onontkoombaar, dus je kunt maar beter gewoon beginnen met het vormgeven van de toekomst, dan ben je beter voorbereid. Om de essentie van haar verhaal van toen goed te kunnen weergeven, hebben we Pallas gevraagd om het voor deze podcast zélf nog een keer toe te lichten. Luister hier het complete gesprek.
-
In deze eerste aflevering gaan we terug naar het begin, naar de bron. Martine Verweij heeft Xander Smit uitgenodigd bij haar thuis om haar zorgen en hoop te delen over de groeiende rol die digitale oplossingen spelen in de energietransitie. Samen bellen ze met Pallas Agterberg (Challenge Officer bij Alliander) die de zorgen doet toenemen, omdat ze een âdistopischâ toekomstscenario zo scherp heeft. Gelukkig heeft Pallas ook hoop, en moedigt ze Xander en Martine vooral aan om op pad te gaan, op zoek naar antwoorden.
Deze podcast vloeit voort uit de Club van Wageningen, een initiatief van MVI-E van de Topsector Energie.
De Club van Wageningen is een van invloedrijke voortrekkers van energiebedrijven, netbeheerders, de wetenschap, prosumers, de overheid en (digitale energie) startups. Samen streven zij naar behoud van een eerlijke, inclusieve en democratisch bestuurbare energiemarkt, naarmate deze verder digitaliseert.
Het programma Maatschappelijk Verantwoord Innoveren (MVI-E) van de Topsector Energie bevordert een integrale kijk op innovatie, met een breed palet publieke waarden als uitgangspunt. Het programma prikkelt, inspireert en werkt samen met alle Meerjarige Missiegedreven Innovatieprogrammaâs.
