Episoder
-
Het interview met Mina Marinusse door Anke de Pagter is onderdeel van een oral history project van het Zeeuws Documentatiecentrum, dat eind jaren '80 verdwijnende tradities en dialecten in Zeeland in kaart liet brengen. De opnames worden nu beheerd door de Geluidsbank ZB Bibliotheek van Zeeland: www.dezb.nl/zeeland/geluidbank-zeeland.
Publicatie met toestemming van de familie Marinusse.
Linkerfoto op de tegel door Jan Simonse, Beeldbank ZB Bibliotheek van Zeeland, recordnr. 125068 -
Na Grootmama’s dood leefde Mina nog 18 jaar door. De families Marinusse en Van Lynden bezochten Mina trouw in die jaren, maar tijdens haar uitvaart zaten ze elk aan een andere kant van het gangpad in de kerk.
Vijf jaar na het begin van haar onderzoek lanceert Maartje haar podcast tijdens een première op Ter Hooge. Het verhaal heeft veel teweeggebracht bij de twee families. Hoe werken de ideeën uit de tijd van Mina & Mevrouw nu nog bij hen door? En hoe keek Mina zelf terug op haar leven? Net als Maartje denkt dat ze dit omvangrijke project kan afronden, dient zich een gouden vondst aan. -
Manglende episoder?
-
Slijtage aan Mina’s knieën maakte een scheiding van de twee vrouwen onvermijdelijk. Maar ook in de Middelburgse serviceflat die Mevrouw betrok, bleef de zogenaamd gepensioneerde Mina voor haar zorgen. Ze braadde haar fazanten, poetste haar zilver, nam haar angst over het laatste oordeel weg. Op het eind nam Mina zelfs haar stem in het dagboek over.
Het brengt Maartje terug bij wat zij aan het begin van haar onderzoek de ‘mythe van Mina’ noemde. En bij de vraag: kan er liefde zijn, als er zo’n grote ongelijkheid is? -
De jaren ‘60 en ‘70 luidden verandering in. Voor Mevrouw, die haar man verloor en daarmee een deel van haar sociale status. Voor Mina, die de beschikking kreeg over een stofzuiger en een wasmachine. En voor Nederland, waar socialisme en feminisme oude verhoudingen deden wankelen.Aan Berkenbosch gingen deze maatschappelijke ontwikkelingen grotendeels voorbij. Toch werden zelfs bij de brave Christelijke Vrouwen Bond de eerste scheurtjes in het patriarchaat zichtbaar. En voor Maartje’s overgrootmoeder bood het weduwschap ook vrijheid. In hoeverre kon Mina daarvan meegenieten?
-
Op Berkenbosch koesterde Mina een innige vriendschap met de tuindersvrouw van een landgoed verderop. Of was het meer dan dat? De suggestie zorgt voor consternatie bij de families Marinusse en Van Lynden. Een gesprek met de zoon van de tuindersvrouw maakt veel duidelijk over de aard van hun relatie.
Maartje onderzoekt het thema homoseksualiteit in haar familiegeschiedenis en die van Mina. Hoeveel ruimte was er in het Zeeland van de jaren ‘50 en ‘60 om te ontdekken wat je voelde, wie je was? En welke invloed had dat op de generaties na Mina en Mevrouw? -
Warme armen en een luisterend oor: Mina stond voor iedereen klaar. Maartje’s moeder, ooms en tantes koesteren dierbare herinneringen aan hun logeerpartijen op landgoed Berkenbosch in Oostkapelle, waar de Van Lyndens na de oorlog met Mina gingen wonen. Maar de familie Marinusse en de dagboeken vertellen ook een ander verhaal over die periode: van ziekte en depressie. Het lijkt erop dat Mina het zware fysieke huishoudelijk werk niet meer aankon. Of was er iets anders aan de hand?
-
De oorlog betekende het einde van een tijdperk. Terwijl de bommen om het kasteel suisden, toonden Mina en Mevrouw zich daadkrachtiger dan ooit. Mevrouw runde het huishouden als een bedrijf. Mina verwierf de positie van aangenomen dochter. Een drama in beide families bond de twee vrouwen.
Met dagboekexpert Arianne Baggerman buigt Maartje zich over de historische waarde van haar overgrootmoeders dagboek. Het biedt een uniek vrouwelijk perspectief op het dagelijks leven tijdens de oorlog op Walcheren. Maar vertelt het ook het verhaal van Mina? -
Toen Mina in 1937 bij Mevrouw in dienst trad, waren de verhoudingen op kasteel Ter Hooge overzichtelijk. ‘Upstairs’ organiseerde Mevrouw diners en schaatspartijen op de vijver. ‘Downstairs’ zwoegde Mina in het washok en aan het kolenfornuis. Ondertussen wierp de oorlog zijn schaduw vooruit.
Maartje probeert het feodale systeem waarin beide vrouwen leefden te begrijpen, maar stuit op de grenzen van haar inlevingsvermogen. Drie generatiegenoten werpen verrassend nieuw licht op de zaak: de zoon van de oude pachtboer en twee achternichtjes van Mina. -
Maartje verdiept zich in de jeugd van Mina & Mevrouw en in de standenmaatschappij van begin 20e eeuw. De jonge Marietje Calkoen leerde op kostschool hoe ze zich als nette freule moest gedragen. Ook voor Mina golden in het gereformeerde Koudekerke strikte regels. Beide meisjes zochten bewegingsvrijheid, wat in de dagboeken van Maartje’s overgrootmoeder de vorm aannam van een geheimschrift.
Eenmaal ingesnoerd in het korset van het huwelijk, ontpopte Mevrouw zich tot een weinig invoelende werkgeefster. Maar ze vertrouwt haar dagboek ook intieme zieleroerselen toe. Mag Maartje deze uiterst persoonlijke bron wel openbaar maken? -
Een halve eeuw waren de levens van ‘Mina en Mevrouw’ innig met elkaar verstrengeld. Mevrouw was Marietje van Lynden - Calkoen, een gravin op een kasteel, Mina Marinusse haar inwonende dienstbode. Door de Van Lyndens, Maartje’s familie, wordt hun verhouding herinnerd als een liefdevolle vriendschap. Maar kan er wel liefde zijn, als er zo’n grote ongelijkheid is?
Op zoek naar antwoorden legt Maartje contact met de familie Marinusse. En ze stuit op een ongelofelijke bron: haar overgrootmoeders dagboeken, die bijna de hele twintigste eeuw beslaan. Maartje vraagt haar familie om ze te helpen transcriberen. -
Een halve eeuw waren de levens van Mina en Mevrouw innig met elkaar verstrengeld. Mevrouw een gravin op een kasteel bij Middelburg, Mina haar inwonende dienstbode. Als achterkleindochter van Mevrouw voelt Maartje Duin al een leven lang ongemak over hun verhouding, die in haar familie wordt voorgesteld als een liefdevolle vriendschap. Kan er liefde zijn, als er zo’n grote ongelijkheid is?
Na 'De plantage van onze voorouders' duikt journalist Maartje Duin opnieuw in haar familiegeschiedenis. Haar nieuwe negendelige documentaire podcast ‘Mina & Mevrouw’ is een epische Zeeuwse vertelling over de voor vrouwen revolutionaire twintigste eeuw.
Een productie van Maartje Duin, Prospektor en OVT (VPRO) voor NPO Radio 1. Mede mogelijk gemaakt door het NPO Fonds, het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, Cultuurfonds Zeeland en een heleboel andere fondsen, zie vpro.nl/mina.
