Bölümler

  • Nu het kabinet echt is gaan regeren beginnen de politieke krachtsverhoudingen zich steeds helderder te manifesteren. Sinds de Algemene Politieke Beschouwingen ligt de vraag op tafel wie in de coalitie de agenda bepaalt, de koers uitzet en beslissingen finaliseert. Is dit premier Dick Schoof of de fractieleider en enig lid van de grootste coalitiepartij, Geert Wilders?     

    De aangebrande reactie van Schoof naar D66-aanvoerder Rob Jetten in dat debat deed vermoeden, dat hier een staatsrechtelijk hot issue én open zenuw was aangestipt. Nu de premier keer op keer op die vraag van Jetten terug blijft komen, is er reden hier ook historisch nader in te duiken.    

    Jaap Jansen en PG Kroeger bezien hoe Schoof op zijn plek terecht kwam en de ongebruikelijke aard daarvan. Ook kijken ze naar het leiderschap bij eerdere minsterpresidenten, van Joop den Uyl tot Mark Rutte.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Als Schoof - zoals in het AD - zegt dat ieder kind weet dat de premier 'de baas' is, botst hij direct op de reden waarom NSC überhaupt aan deze coalitie wilde beginnen. Pieter Omtzigt verkoos een grijzige ‘anti-Rutte' naar het Torentje te sturen. Daarom mocht Wilders geen premier worden en was Ronald Plasterk voor hem al snel onacceptabel. Precies hierom ontzegt Geert Wilders de duiding van 'de baas' aan Schoof.

    Op twee terreinen dwingt hij het kabinet dit te erkennen. Binnen de coalitie en op het internationale toneel. Een tweet van Wilders over een wenselijke moord op Ayatollah Khamenei volgde op Schoofs borstklopperij over de zware rol van ons land in de wereld, zoals 'de lijn met Iran' zou bewijzen. Enige kans op een diplomatieke rol was daarmee voorbij. Schoof en minister Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken) zwegen bedremmeld.     

    Dat gebeurt ook op het Europese vlak. Zowel de opt-out brief van minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie) aan de Zweedse Eurocommissaris, de intensieve relaties met Viktor Orbán als de ontmoeting met Volodymyr Zelensky in Como onderstrepen dat de PVV een eigen, ongecoördineerd buitenlands beleid opeist.    

    In New York bleek zelfs dat Schoof en minister Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) allerminst met één mond spraken rond het grote thema van de VN-duurzaamheidsdoelen.

    Premier Schoof merkt hoe Wilders' claim zélf de baas te zijn, zijn eigen rol en functioneren ondermijnt. PVV-bewindslieden mag of kan hij feitelijk niet corrigeren bij de ene na de andere faux pas. Hoe Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA) de ‘minder, minder’-strapatsen van staatssecretaris Chris Jansen (Infrastructuur) fileerde, toonde de onmacht van de premier in al zijn pijnlijkheid.     

    Dit verklaart de opmerkelijke gang van zaken rond samenkomsten van bewindslieden. De bijeenroepingsmacht en agendabepaling door de premier staan nu op het spel. De Ministerraad verplaatsen naar maandag na een EU-top is geen signaal van kracht, maar van verlies van greep. Schoof vertrouwt blijkbaar zijn eigen vicepremiers niet.     

    In de politieke geschiedenis is dit wantrouwen niet nieuw. Vraag de VVD maar naar de Lubbersjaren! Maar ook twijfel aan 'de regie' door een premier niet. Vraag maar aan Jan Peter Balkenende - hoewel juist hij beslist niet op Schoof lijkt.    

    Bij Wim Kok en Ruud Lubbers werd om heel verschillende reden nimmer getwijfeld aan de vraag wie 'de baas' was. Lubbers zou later schilderen welk inzicht hem als minister-president ertoe bracht regelmatig ‘buiten de lijntjes te kleuren’.

    Zou Schoof zijn soevereiniteit als premier willen markeren, kan hij de PVV-leider funest beschadigen. Hoe? Door af te treden. Wilders vindt dan wellicht niemand nog die premier wil zijn. En Omtzigt zal hem niet meer kunnen helpen.    

    ***

    Verder luisteren

    448 - Premier zonder kompas

    442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders

    438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen

    436 - Nieuwe bestuurscultuur: de Tweede Kamer is alvast begonnen

    433 - Op weg naar het bordes

    428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider

    383 - De merkwaardige campagne van 2023 en de machtspositie van de Nederlandse premier

    420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

    169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders

    127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers

    64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:41:04 – Deel 2

    00:59:05 – Deel 3

    01:21:25 – Einde

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • De Bondsrepubliek Duitsland bestaat nu 75 jaar als vrije, democratische republiek. 35 jaar geleden viel bovendien de Muur en dit maakte álle Duitsers vrije burgers. Die vrijheid, democratie en de veel geroemde Grundgesetz die daar het fundament voor legde, vieren de oosterburen op 3 oktober. Dat doen ze als altijd ingetogen en - zeker nu - niet zonder zorgen. 

    Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in die historie en haar verrassende actualiteit, ook voor Nederland trouwens, het buurland met de radicaal-rechtse PVV als grootste partij in de regering. Hun gast is de liberale Bondsdag-veteraan Otto Fricke.

    Even vurig als zelfkritisch zegt hij: "Trots ben ik op die oostduitse burgers van 1989, niet op ons Wessis. Zíj maakten toch maar die vreedzame revolutie, aan ons lag dat echt niet."  

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Als luisteraar van Betrouwbare Bronnen kun je meedingen naar het jubileumboek van de Vereniging Eigen Huis: De kracht van samen. Wil je hiervoor in aanmerking komen, stuur dan een mailtje aan betrouwbarebronnen[ad]dagennacht.nl met je naam en volledige postadres.

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    De komst van de democratie tussen Stunde Null van verwoesting en massale vlucht in 1945 en een broos begin in 1949 is een fascinerend verhaal. Men begon regionaal en er bleek toch nog veel democratisch besef en nieuw idealisme aanwezig dat de nazigruwelen had overleefd. De bezettingsmachten bouwden daar wat aarzelend op voort. Jaap en PG lichten bijzondere rollen uit van mensen die bij ons bijna niemand kent, maar voor de Duitse geschiedenis werden het iconen. 

    De econoom en socioloog Alfred Müller-Armack bijvoorbeeld. Deze CDU-denker muntte al in 1946 het begrip en de filosofie van die Sozale Marktwirtschaft. Nog dezer dagen onderstreepten Ursula von der Leyen en Mario Draghi hoezeer dit beginsel het fundament is van de interne markt en het Europese model van economie en samenleving. 

    Of denk aan Carlo Schmid. Een boeiende man. Geboren in Frankrijk, vooral een literator, vertaler van Baudelaire én Machiavelli. Hij werd voor de SPD een soort 'proto-premier' van het zuidelijke Württemberg. Van daaruit kon hij als creatief oliemannetje een brug bouwen naar Konrad Adenauer, diens CDU en de liberalen. Zijn vondsten bij de neteligste kwesties in de nieuwe grondwet schreven staatkundige geschiedenis.

    Zeker zo onbekend, maar cruciaal was de George Washington der Duitsers, hun eerste president. Dat werd Theodor Heuss, liberaal geestverwant van Otto Fricke, die dan ook kleurrijk over hem vertellen kan. Juist ook over de bittere lessen die hij uit het mislukken van 'Weimar' moest trekken, ook uit zijn eigen fouten.  

    Heuss was joviaal, stond dicht bij de mensen en was intellectueel bepaald niet de mindere van machtsmens Adenauer. Samen moesten zij ontdekken hoe die nieuwe democratie evenwichtig, permanent en vitaal kon worden. "We zochten zeker in die beginjaren naar just leaders, leiders die zich de juiste man op het juiste moment konden tonen. Adenauer was dat natuurlijk helemaal en voor Heuss gold dat in zijn veel subtielere politieke rol net zo. Het fundament dat zij legden, de trias politica, is stevig en tegelijk staat het steeds weer op het spel. Nu ook weer. Kijk hoe de AfD in de eerste sessie in Thüringen van het nieuw gekozen parlement al bij het begin deze ging aantasten. Ik waarschuw meteen!" zegt Fricke. "Niet iedere AfD'er of elke AfD-kiezer is een nazi, maar ze bewezen direct dat hun methodes identiek zijn." 

    Fricke vertelt heel persoonlijk hoe zijn grootouders en ouders moesten leren wennen aan zo'n andere, vrije samenleving. Over "was damals war" zweeg men maar liever, men was bezig met overleven en daarna met genieten van das Wirtschaftswunder. Pijnlijke herinneringen en gesprekken kwamen na 1965 pas omhoog.  

    Zijn eigen liberale FDP onderging net zulke moeizame veranderingen. Ook zij moest ook de vrijheidsgedachte leren revitaliseren. Van nogal eenzijdig economisch naar een bredere visie, cultureler en socialer. Hoogtepunten noemt hij daarom de momenten dat de FDP het lef moest hebben de politieke tijdgeest te volgen én te helpen ontstaan. Zelfs met gevaar voor het eigen politieke leven, zowel in 1969 met Willy Brandt als in 1982 met Helmut Kohl. 

    De neiging tot cultuurpessimisme zit ook weer een beetje in de worstelingen met het 'vieren' van 75 jaar democratie. "Wij hebben daarmee geen traditie ontwikkeld. Jullie hebben Prinsjesdag, de Fransen 14 Juillet. Wij zitten daar altijd wat mee." Juist daarom hoopt Fricke op een nieuw soort viering in 2025 bij het herdenken van 80 jaar bevrijding.

    ***

    Verder luisteren

    444 - Het Oosten kiest, Duitsland siddert

    421 - Bewonderd en gevreesd. De memoires van Wolfgang Schäuble

    404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed

    399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke

    366 - De zieke man van Europa: hoe komt Duitsland uit de economische verlamming?

    350 - 100 jaar Henry Kissinger

    314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland

    322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld

    273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan

    208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep

    113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief

    61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse Muur

    47 - Konrad Adenauer, de eerste bondskanselier

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:36:09 – Deel 2

    00:56:38 – Deel 3

    02:02:09 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Eksik bölüm mü var?

    Akışı yenilemek için buraya tıklayın.

  • Het vergde een krachtenspel waarin politieke groepen, nationale belangen, frustraties en ijdelheden hun tol vroegen, maar daar is zij dan: de nieuwe Europese Commissie. Ursula von der Leyen kreeg haar team rond. Haar positie als aanvoerder van Europa is gevestigd.

    En nu? Wat gaan ze voor de Europese Unie doen? En voor welke EU? Wie zijn de nieuwe sleutelfiguren? Voor wie moet het kabinet-Schoof vrezen, waar schuilt het grootste gevaar? Jaap Jansen en PG Kroeger steken hun licht op aan het hof van Keizerin Ursula II!

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    De worstelingen sinds de uitslag van de Europese verkiezingen van begin juni 2024 waren niet gemakkelijk, maar Ursula von der Leyen begon met een voorsprong die zij niet meer losliet. Haar EVP-geestverwanten wonnen, de concurrenten in het midden verloren. Ultrarechts viel uit elkaar met messen in de rug. De Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz waren binnenslands verlamd en beschadigd. De nieuwe Poolse regering van Donald Tusk stond sterker dan ooit en was haar bondgenoot.

    In dit 'driedimensionaal schaakspel' sloot Von der Leyen een onverwachte alliantie met de sociaaldemocratische leiders van Zuid-Europa. Daarmee contenteerde zij zowel de zuidvleugel als de S&D-familie naast die van haar EVP-vrienden. De Spaanse minister Teresa Ribera werd eerste vice-president en Portugals oud-premier António Costa volgde de verfoeide liberaal Charles Michel op. Iedereen blij? Nou nee.

    De Italianen, de Benelux en de Groenen moesten genadebrood eten. De Oostelijke lidstaten kwamen op volle kracht aan de bak. Grote verrassing is de 44-jarige Roemeense vice-president Roxana Mînzatu, die heel de 'menselijk kapitaal agenda' uit het rapport van Mario Draghi gaat trekken. Minstens zo verrassend was de zware post op financieel terrein van de Pool Piotr Serafin.

    Jaap en PG vertellen hoe Ursula von der Leyen met de pionnen van de Benelux speelde, ten koste van de Belgen. Wopke Hoekstra bleef lange tijd in onzekerheid. Zijn post kon op de valreep weleens naar een vrouw gaan! België kreeg een junior-portefeuille toegeschoven. De jackpot won Luxemburg met de grote landbouw-portefeuille voor de 42-jarige EVP'er Christophe Hansen, een multilinguïst en Juncker-achtige alleskunner en charmeur. Heeft Ursula hier haar kroonprins hier in stelling gebracht?

    Het Europees Parlement scherpt nu de messen. Jaap telt een stuk of negen kandidaten – want dat zijn het nu nog – die op hun tellen moeten passen. Er zullen vast een paar niet door de keuring komen. De Hongaar heeft zelfs een portefeuille gekregen - Gezondheid en Dierenwelzijn - die hem zeer kwetsbaar maakt.

    De inhoudelijke grondslag voor de commissarissen is overduidelijk. Dit is de Super Mario Commissie die zijn gedurfde, concrete rapport mag waar zien te maken. Spannendste aspect is Draghi's verrassende voorzet voor 'fiscale hervormingen'. Dit explosieve pakket is onverwacht in de portefeuille van Wopke Hoekstra beland. Moet de ooit zo kritische aanvoerder van de Noordelijke frugals nu Eelco Heinen en andere argwanende ministers van Financiën zien te overtuigen?

    De grootste explosie kwam te Brussel uit het kantoor van Macrons kandidaat Thierry Breton. Hoe bij heftige troebelen uiteindelijk niet hij, maar de rechterhand van de president Stéphane Séjourné naar Brussel ging is een verhaal op zich. Hij mag nu via Brussel de beschadigde 'As Parijs-Berlijn' repareren.

    Er zijn natuurlijk nog wel een paar zeer interessante nieuwe namen in de Commissie. Het Litouws zwaargewicht Andrius Kubilius voor Defensie en Ruimtevaart bijvoorbeeld. De Finse topvrouw Henna Virkkunen die de partner van ASML zal moeten worden. De brandschone Oostenrijker Magnus Brunner die Migratie gaat doen. De Zweedse Jessika Roswall die Nederland nodig heeft voor stikstof en water. Het kabinet-Schoof zal Europa weer voor zich moeten winnen.

    ***

    Verder kijken

    De persconferentie waarop Von der Leyen de nieuwe Commissie voorstelde

    ***

    Verder luisteren

    446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd

    437 - Dwarse Viktor Orbán mag een half jaar Europa voorzitten. Gaat dat wel goed?

    432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand

    429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt

    427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben

    424 – Het Groot Europees Handelsdebat

    419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst

    407 - Cruciale Europese verkiezingen

    399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke

    378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts

    371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken

    218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:38:45 – Deel 2

    00:51:45 – Deel 3

    01:24:00 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Je kunt natuurlijk alles een 'crisis' noemen. Maar de wooncrisis is er een die bijna iedereen aan den lijve ondervindt. Wie kent er niet een jongere, een oudere vrouw, een gezin of een collega die wanhopig op zoek is naar een passend huis of appartement?

    Daarover kwam de Vereniging Eigen Huis bijeen in Amare in Den Haag. Het 50-jarig jubileum werd een moment van feest én alarmbel. Jaap Jansen en PG Kroeger waren er live bij en spraken over knelpunten en oplossingen met deskundigen en verantwoordelijken. PG: "In minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en ruimtelijke Ordening moet een beetje meer ome Joop; wat meer Den Uyl."

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Eigen Huis en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend maak je kans op een van de tien beschikbaar gestelde boeken over 50 jaar VEH.

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    In het eerste deel van deze aflevering praten we met Cindy Kremer, algemeen directeur van de Vereniging Eigen Huis en met hoogleraar Peter Boelhouwer van de TU Delft hoe de nieuwe woningnood opgelost kan worden. Ze onttoveren veel legendes. Zo doet Nederland het zo slecht nog niet met de bouw van woningen. De durf om Vinex-wijken te bouwen leidde tot veel woongeluk. Maar juist nu stokt het groeitempo.

    Duidelijk wordt - ook vanuit de historie van 50 jaar geleden! - dat de vaak ongeziene factor van 'grond' en 'grondbeleid' voor de oplossing van de wooncrisis cruciaal is. Grond is er genoeg in ons land, maar het beheer en de prijs ervan hebben forse consequenties voor de aanpak van de wooncrisis.

    Zoals Cindy Kremer zegt, bijna elke 'crisis' slaat uiteindelijk neer bij de volkshuisvesting: stikstof, personeelstekorten, waterkwaliteit, sociale woningvoorraad, doorstroming, vergrijzing en migratie. Het is dan ook veel te simpel om alleen het mantra 'bouwen, bouwen, bouwen' als oplossing te presenteren, zegt Peter Boelhouwer. Een steviger regie van 'Den Haag' is onvermijdelijk.

    Hoe verknoopt de problemen vaak zijn, vertellen Carla Muters en Jelle Beemsterboer. Muters is voorzitter van de Nationale Hypotheek Garantie, een organisatie in het hart van de problematiek en de oplossingen. Het is een sociaal vangnet voor eigenaren met problemen en zorgt ervoor dat zij in crisistijd kunnen terugvallen op gerichte financiële ondersteuning. In de kredietcrisis redde dat vele duizenden gezinnen, waarbij de NHG tot het gaatje ging: het beschikbare vermogen raakte bijna op.

    De NHG is een typisch Nederlands instrument waarin de grondwettelijke zorgplicht van de overheid voor 'een dak boven het hoofd' concreet gerealiseerd wordt. Zo helpt de NHG ook bij het ondersteunen van verduurzaming.

    Het concreet vinden van locaties en het realiseren van woningbouw is het werk van de Noord-Hollandse gedeputeerde Jelle Beemsterboer (BBB). Juist deze provincie kent omvangrijke metropoolregio's en uitgestrekt landelijk gebied. Alles komt hier samen. Hij wordt er dan ook mee geconfronteerd dat al te simplistische gedachten over boeren, landschap, steden en natuur meer blokkeren dan helpen.

    Zo zijn er in Noord-Holland plannen voor wel 191.000 nieuwe woningen tot 2030. Maar papieren afspraken zijn nog geen concrete huizen. Met 'versnellingstafels' moet hij al polderend voortgang zien te boeken.

    Met het schrappen van OV-projecten als een verlengde Noord-Zuid Lijn bij Amsterdam of het schrappen van het Nationaal Programma Landelijk Gebied brengt het kabinet-Schoof oplossingen niet dichterbij. De aangekondigde woningbouwtop met alle betrokken partijen kan dan ook wel eens een boeiende confrontatie van ambities en realiteitszin opleveren.

    ***

    Verder luisteren

    422 - Een eigen huis, een plek onder de zon - woningnood toen en nu

    448 - Premier zonder kompas

    426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat

    425 - Een oprecht akkoord

    415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa

    389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland

    379 - Migratie: het werkelijke verhaal

    351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later

    338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat

    332 - De lange kleurrijke traditie van 'Boerenpartijen'

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:45:07 – Deel 2

    01:03:10 – Deel 3

    01:27:00 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Het waren de eerste Algemene Politieke Beschouwingen van de Tweede Kamer met het nieuwe kabinet-Schoof. Er was een Regeerprogramma dat het Hoofdlijnenakkoord uitwerkte. Er was een Miljoenennota en er waren de begrotingen van alle ministeries. Alle reden een indringend debat op de inhoud toekomstgericht te houden. Maar het werd opnieuw een debat in chaos en verziekte sfeer. Jaap Jansen en PG Kroeger pogen licht in de duisternis te brengen over de vraag: wie ging waar de mist in en wie zag het scherp? Wat maakte die 'Brief aan de EU' zo explosief en volstrekt inhoudsloos tegelijk? En waar ging het twee dagen lang eigenlijk niét over?

    ***

    🔋Sponsor van deze aflevering is Tibber. Opladen voor de toekomst met jouw thuisbatterij. Haal het maximale uit je huis met Homevolt van Tibber. Bekijk meer op Tibber.nl/homevolt.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Ten diepste is het probleem van dit kabinet dat het van niemand is. En premier Dick Schoof al helemaal niet. Zijn niet bestaande ‘mensbeeld’ waarnaar Pieter Omtzigt al vroeg bij de start blijkt nu de kern van het probleem.

    Jaap moet bij Schoof denken aan een ouderwetse jukebox. De vier coalitiepartijen hebben hun grammofoonplaten erin gestopt en die worden nu in willekeurige volgorde afgespeeld. Het is: men vraagt en wij draaien. De premier voegt er zelf niets aan toe. Hij heeft geen kompas.

    PG noteert dat Schoofs definitie van het premierschap nog het meest lijkt op de rol van ministers van vóór Thorbecke. Een ander - koning Willem I - bepaalde de Zeitgeist van het Bewind - ministers waren gedienstige bureaucraten zonder eigen huismacht, gezag of inhoudelijke visie.

    Opvallend hierbij is het gebrek aan finesse in zijn aanpak van het parlementair debat. Het was politiek adembenemend hoe Schoof handreikingen uit de Kamer bruusk de kop in drukte of kansen op nuttige steun bij CDA, ChristenUnie, D66 en anderen niet herkende en als ‘een pinkje’ wat hij bereid was te geven ridiculiseerde.

    De coalitie lijdt aan twee elkaar verstekende vacua: het leiderschap in het kabinet – in het buitenland denken ze dat Geert Wilders de premier is - en dat bij de fractie van NSC. Omtzigts invalster Nicolien van Vroonhoven verbijsterde – zowel toen ze politiek optrad als wanneer ze sprakeloos in haar bankje bleef zitten. Intussen kwam de metafoor van de 'vier pizzapunten' weer volop tot uiting. Zeer opmerkelijk was de profilering door VVD-leider Dilan Yesilgöz. Zij schoffeerde elk van de andere drie, maar deed dit politiek zeer behendig.

    Jaap en PG duiken in de achtergrondperikelen van de brief van minister Marjolein Faber aan de Europese Commissie. Het blijkt bij dat document volstrekt niet om inhoud of betekenis te gaan. De professionele reactie van de staf van Ursula von der Leyen was veelzeggend.

    Wie de lijst thema's die in dit ‘debat van het jaar’ geheel buiten beschouwing bleven langs loopt kan niet anders dan onthutst zijn. Van het grootste knelpunt - de massale tekorten aan personeel - tot de nieuwe rol van Mark Rutte in oorlogstijd, van de NSC-nota over bestaanszekerheid tot de uiterst labiele begrotingstoestand - het kwam niet of slechts procedureel ter sprake. En, opvallend: niemand agendeerde de HJ Schoo-lezing van Omtzigt!

    ***

    Verder luisteren

    442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders

    438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen

    436 - Nieuwe bestuurscultuur: de Tweede Kamer is alvast begonnen

    433 - Op weg naar het bordes

    428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider

    426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat

    425 - Een oprecht akkoord

    420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

    446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd

    445 - Chaos en onrecht in het sociale stelsel

    443 – Negen premiers en een explosief Oranjehuis

    423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven

    379 - Migratie: het werkelijke verhaal

    344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn

    274 - Thorbecke, denker en doener

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:41:25 – Deel 2

    01:04:35 – Deel 3

    01:27:29 – Einde

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Ivo Daalder adviseerde president Bill Clinton over Europa; werd Barack Obama’s ambassadeur bij de NAVO en leidt nu de Chicago Council on Global Affairs. Een echte Amerikaan. Maar nu siddert hij bij de gedachte die bewuste keuze te laten varen en misschien wel terug te gaan naar Nederland. Hij kan niet anders, als Donald Trump terugkeert in het Witte Huis.

    Met Jaap Jansen en PG Kroeger praat Daalder over zijn geopolitieke belevenissen en de turbulente wereld van vandaag. Wat NAVO-partner Nederland betreft rekent hij op ‘the adults in the room’. Maar als Trump terugkomt? “Dan voelen Orbán, Wilders, AfD en mensen als Meloni en Fico zich gesterkt.”

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Deze BB bevat oa een advertentie van Bureau Vergezicht en van Tibber

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Bill Clinton was de eerste president van na de Koude Oorlog. Met hem een beleid voor het nieuwe Europa ontwerpen was een avontuur in een onbekende wereld. Daalder vertelt kleurrijk over die ‘unieke relatie en nauwe vriendschap’ van Bill met Boris en Bill met Helmut. Jeltsin kon een nieuw Rusland bouwen nadat hij de Sovjet-Unie had opgeblazen. Maar wat moest daarna eigenlijk gebeuren? Het idee dat Rusland een samenleving, economie en machtsstructuur van eeuwen tirannie kende, die nu wel te managen zou zijn? Dat is een illusie. "Rusland is Rusland."    

    Hoe destijds de kernwapens en raketten in Oekraïne zijn 'weggewerkt' blijkt daarbij nú van essentiële betekenis. “Clinton was een binnenlandpresident, maar hij leerde het tijdens zijn ambtsperiode. Hij werd geconfronteerd met de wereld, met de realiteit.” Hij citeert Ruslandkenner collega Strobe Talbott die meteen al zag wie de nieuwe man in het Kremlin was: "Poetin kun je nooit vertrouwen."

    9/11 maakte een ruw einde aan de wereld van het ‘vredesdividend’ en wees naar nieuwe confrontaties van heel andere aard. Daalder vertelt fascinerend wat hij die dag meemaakte.

    De nasleep deed hem kiezen voor Barack Obama en níet voor Hillary Clinton. Hij noemt Obama een politiek talent van de buitencategorie, maar als president een solide middenmoter. Tijdens Daalders ambassadeurschap was de NAVO verstrikt in Afghanistan en Libië. En de confrontaties met Poetins Rusland werden steeds ruwer.     

    Obama’s cruciale relatie in Europa was Angela Merkel. "Er zijn berichten dat dit gebeurde," zegt Daalder droogjes over het afluisteren van haar smartphone. Amerika wilde dat Duitsland een veel grotere ging spelen, maar Merkel hield dat af. Daalder is heel benieuwd naar Merkels binnenkort te verschijnen reflecties op haar rol als wereldleider die Europa afhankelijk hield van goedkope energie uit Rusland en pal stond voor vrijhandel met China.

    Hij zag hoe Mark Rutte door MH17 fundamenteel veranderde. "Heel Europa ervoer die schok, maar nergens kwam het zo hard aan als in Nederland." Het maakt hem de geschikte man de NAVO te leiden: omdat hij consensus kan smeden maar sindsdien wel een glasheldere lijn heeft.

    Daalder benadrukt dat je Trump letterlijk moet nemen. Als hij zegt dat de NAVO dood is, dat hij één dag dictator wil zijn en na hem geen verkiezingen meer nodig zijn, dan nemen we dit maar liever bloedserieus. "Het is wat in de jaren twintig in Italië en later ook in Duitsland gezegd werd.”

    Ook de 'vredesregeling' die Trumps running mate JD Vance schetst voor Oekraïne moeten we volstrekt ernstig nemen. In 2016 dienden rond Trump nog de ‘adults in the room' van de klassieke Republikeinse partij. Nu zijn nog alleen maar sekteleden over.

    De toekomst van Kyiv, Europa en de Atlantische waardengemeenschap hangt nu af van de keuze die de kiezers maken in de buitenwijken van Milwaukee, Pittsburgh, Atlanta en Detroit.

    ***

    Verder luisteren

    434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte

    413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO

    404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed

    361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm

    279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU

    441 - Extra zomeraflevering: boekenspecial! over Erik Larson - Demon of unrest (vanaf 00:23:15)

    276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug

    260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder

    253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft

    218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann

    197 - De ondergang van de Sovjet-Unie: Boris Jeltsin, een tragische held

    188 - De ondergang van de Sovjet-Unie: 1991, het jaar waarin Gorbatsjov in de afgrond staart en Poetin gemeenteambtenaar wordt

    150 - De memoires van Barack Obama

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:30:46 – Deel 2

    00:55:27 – Deel 3

    01:21:09 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Emmanuel Macron stelde in april: “Europa is sterfelijk.” Het antwoord op die waarschuwende stelling komt nu van voormalig bankpresident Mario Draghi. Over zijn ambitieuze plan om de Europese productiviteit fors te verhogen zegt hij kort en goed: "Doe dit of het wordt een langzame doodsstrijd.”

    Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren Draghi's voorstellen en schetsten de impact ervan op ons land. Want als prominente EU-lidstaat en voorhoedeland in high tech en innovatie zal zeker Nederland aan de slag moeten met Draghi’s 170 concrete stappen.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    De aflevering bevat onder meer een advertentie van Breinstein en van Tibber.

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Meteen valt op: Draghi is erin geslaagd niet het zoveelste rapport te schrijven met veel visionaire beelden en taal en weinig concrete handvaten. Bovendien draait hij er niet omheen. Hij is de strenge bovenmeester die helder verwoordt wat niet goed gaat en flink huiswerk opgeeft.

    Voor de concurrentiekracht van de EU is van alles nodig en belangrijk - en daar heeft hij veel voorstellen voor - maar niets is zo wezenlijk als het menselijk kapitaal van de Europeanen. Onmiskenbaar bouwt Draghi hier voort op het initiatief van Ursula von der Leyen met haar Year of Skills 2023. Het opwaarderen van de capaciteiten en vaardigheden van alle werknemers staat centraal in het rapport.

    Daarbij wijst Draghi op de intrinsieke kwaliteit van de Europese kennissector. HBO, WO, R&D-instituten en bedrijven behoren tot de beste ter wereld. Maar het vertalen daarvan naar praktische toepassingen en de opschaling blijft steken. Juist hier zijn de VS en China Europa voorbijgeschoten.

    Zelfkritisch is het rapport. Ook over EU-regelgeving die voor het sociaal sturen van grote ondernemingen nuttig is, maar voor starters, mkb en nieuwe initiatieven ondoenlijk is te volgen. Dat helpt niet bij het waarmaken van de ambities tot het Co2-neutraal maken van de industrie en het klimaat- en energiebeleid voluit te richten op 'groene groei'.

    Opvallend is Draghi's felle oproep om nu toch eindelijk werk te maken van een Energie Unie – Jacques Delors deed het in 2010 in bijna dezelfde woorden in een vraaggesprek met PG! - en ook de Kapitaalmarkt Unie en andere wezenlijke aspecten van de Interne Markt concreet te voltooien. Defensie, ruimtevaart, de nieuwste vormen van high tech, niet is ontsnapt aan de scherpe blik van Super Mario.

    Ursula von der Leyen en de aanvoerders in het Europees Parlement lieten in hun reacties direct blijken deze heldere visie met zeer concrete stappen zeer inspirerend te vinden. De nieuwe Europese Commissie (waarvan de samenstelling volgende week bekend wordt) er een soort regeerprogram mee gekregen.

    Opvallend is de Duitse reactie. Minister van Financiën Christian Lindner (FDP) kwam al met een 'nein!' terwijl Draghi nog bezig was met zijn presentatie. De Duitse werkgevers daarentegen kwamen met groot applaus. Lindner zou dan ook eerder uit politieke zwakte dan vanuit kracht zo hebben gereageerd, analyseert PG.

    En Nederland? Jaap en PG zien een opvallende analogie. Premier Dick Schoof lijkt hier op Ruud Lubbers en vicepremier Wim Kok in november 1989. Toen viel de Muur en ging Europa over de kop, twee dagen nadat hun regeerakkoord rond was. Ook Schoofs regeerprogramma is met Draghi's document meteen achterhaald. 

    Dit zal komende week bij de Algemene Politieke Beschouwingen tot heel wat ongemakkelijke discussies leiden. Het kabinet snijdt immers overal waar Draghi juist Europa wil aanjagen en kansen wil pakken. Als land van ASML en topsectoren van innovatie en R&D staat ons land hier in zijn hemd. Europees denkende partijleiders als Frans Timermans, Rob Jetten, Henri Bontenbal en Laurens Dassen kunnen het de premier lastig maken en tegelijk Wilders en de eurosceptici van BBB en NSC op de kast jagen. 

    Schoof moet voorkomen dat het ook voor Nederland een langzame doodsstrijd wordt.

    ***

    Verder lezen

    Het Draghi rapport

    ***

    Verder kijken

    Presentatie van het Draghi rapport

    ***

    Verder luisteren

    435 - Klimaat en Groene Groei: Sophie Hermans heeft grote ambities, maar wordt het haar mogelijk gemaakt?

    432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand

    430 - Zes markante Belgische premiers (met Paul-Henri Spaak)

    429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt

    427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben

    424 – Het Groot Europees Handelsdebat

    419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst

    416 - Nostalgie naar de E.E.G.

    415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa

    407 - Cruciale Europese verkiezingen

    399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke

    389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland

    378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts

    371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken

    272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa

    254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken

    223 - De degelijke daadkracht van Mario Draghi's Italië

    124 - 95 jaar Jacques Delors

    107 - Jean Monnet, de vader van Europa

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:25:30 – Deel 2

    00:55:47 – Deel 3

    01:32:20 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Eind september komen ze allemaal bijeen op een expertconferentie: iedereen met een grote verantwoordelijkheid voor het zwaar gehavende sociale stelsel. Harde noten worden gekraakt, bittere lessen getrokken en pogingen gedaan om een nieuw en hoopvol perspectief te schetsen.

    De basis daarvoor is een indringende 'proeve' van een onderzoek van een groep betrokken experts, geleid door Roel in 't Veld. Met mede-onderzoeker Marleen Maat zet hij een nieuwe, fundamentele visie uiteen in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen: Chaos en onrecht in het sociaal domein: diagnose en therapie.

    Drie jaar geleden was In ’t Veld ook al te gast bij Jaap Jansen en PG Kroeger. Toen spraken ze over zijn boek 'In het oog van de orkaan' en hoe door een combinatie van perfectionisme en wantrouwen de overheid burgers is gaan overbelasten. Die storm is nog niet gaan liggen.

    Nu het kabinet-Schoof met zijn regeerprogram komt en de eerste Prinsjesdag beleeft, is zo'n visie op hoe het verder moet en kan met 'het sociaal domein' en de vele complexe 'overheidsarrangementen' daarbinnen actueel én urgent. De studie biedt een grondige analyse, stelt een pijnlijke diagnose en komt met een therapie. De patiënt is hier de overheid, met name die in dat sociaal domein waar de regelstelsels van zorg, fiscus, inkomenssteun, wonen, studeren en kinderopvang elkaar ontmoeten en vaak hopeloos dwarszitten.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    De aflevering bevat onder meer een advertentie van Breinstein en van Tibber.

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    De analyse stelt vast dat er sprake is van ‘hardnekkigheid van systemisch falen’ die leidt tot ‘een ontzagwekkende problematiek’ die de onderzoekers ontsteld en beschaamd maakte over hoe we dit zo hebben laten ontaarden. Hun speurtocht door deze tragedie leidt tot het inzicht dat burgers, overheden en uitvoeringsorganisaties in de greep raakten van 'de vloek der goede bedoelingen.'     

    Al die onderdelen van het sociale stelsel willen oprecht burgers helpen of ondersteuning bieden. Maar zij behandelen slechts een deelsegment van de sociale problematiek van burgers. En de ene regeling heeft onbedoeld vaak funeste effecten op de andere. "Niemand heeft nog zicht op het geheel", zegt In’ t Veld. “En niemand is daardoor nog verantwoordelijk voor het geheel. De mythe van de eenheid van beleid bij de overheid is bedrieglijk."      

    Iedereen kent het horrorverhaal van de kindertoeslagaffaire. Nieuw voorbeeld is de WIA en het UWV. Deze regelgeving blijkt zelfs voor de expertcommissie die haar bestudeerde onbegrijpelijk. Op een arbeidsmarkt met miljoenen zzp'ers en flexcontracten is het centrale begrip bij nog altijd het oude ‘dagloon' – alsof iedereen een vaste betrekking heeft. Die fictie in combinatie met een wantrouwende overheid die controle op data van burgers tot voorwaarde vooraf maakt, zorgt voor onuitvoerbare regels en dreiging van willekeur. Marleen Maat en Roel in 't Veld benadrukken dan ook dat dit soort complexe stelsels sterfelijk is.

    Bij een werkzame therapie zijn helderheid over zulke eisen en over de rechten van burgers essentieel, zoals in de 'Taxpayer's Bill of Rights' in Amerika geformuleerd na vergelijkbare ellende daar.

    Met het idee van ‘een snelle eenmalige operatie’ als politiek toverstafje maken Maat en In 't Veld de kachel aan. "Dan ben je binnen de kortste keren terug bij af, want ook die nieuwe regelstelsels zullen weer lijden aan dezelfde euvels. Of ergere."      

    Dat zien we nu al bij de lange reeks hersteloperaties. Van Prinses Laurentien tot Box-3 worden operaties in gang gezet die de complexiteit eerder nog groter maken en de dreiging van willekeur niet minder. Het overzicht over wie wat waar en waarom doet is zoek.     

    Dat er ruimte moet komen voor heel praktische, gerichte oplossingen die burgers uit het drijfzand kunnen redden, beseft iedereen. De onderzoekers komen met de figuur van ‘ de Kompaan' die in onontwarbare kluwen van problemen bij burgers mandaat heeft een oplossing door te zetten. Want de lange termijnen van noodsituaties ‘leiden tot ettergezwellen van financiële ellende’. Die Kompaan doet sterk denken aan de taxpayer advocate die in Amerika door Nina Olson, gast in Betrouwbare Bronnen aflevering 275, werd gerealiseerd. Want de gedachte ‘het systeem levert maatwerk’ is een onwaarheid, zegt In't Veld spijkerhard.     

    Voor de lange termijn zien Marleen Maat en hij alleen een oplossing als iemand voortaan wél verantwoordelijkheid wil nemen voor het geheel van het sociaal domein. Dat kan alleen de premier zijn, niet een vakminister. Met een taskforce moet hij de kernwaarden voor de overheidstaak herformuleren en daarvoor is een brede consensus nodig.

    Deze groep zal ook het ‘niet-aanvalsverdrag’ in de overheid tussen de drie beroepspraktijken van de ambtelijke wereld moeten doorbreken: de sector 'recht', de sector 'ict' en de sector 'comptabiliteit'. En voordat nieuwe regels worden ingevoerd moeten simulaties gedaan worden om uitvoeringsstoringen in de sociale werkelijkheid preventief in kaart te brengen.

    Voor de expertconferentie op 27 september in Woerden én voor het debat over de plannen van het kabinet-Schoof biedt dit alles meer dan genoeg stof tot nadenken en voor concrete actie na alle chaos en onrecht.

    ***

    Verder luisteren

    226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur

    222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie

    147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving

    120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan

    68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis

    423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven

    162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht

    382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland

    275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen

    210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:38:46 – Deel 2

    00:59:53 – Deel 3

    01:29:00 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • De uitslagen van de Landtag-verkiezingen in de oostelijke deelstaten Thüringen en Sachsen deden Duitsland en Europa sidderen. En daar is alle reden voor. Alternative für Deutschland en Bündnis Sahra Wagenknecht wonnen fors. Hoe kan dat?    

    En klopt dit wel? Hier zit veel meer achter! Jaap Jansen en PG Kroeger nemen je mee naar 'Ossiland'. Met vele nuances én verrassingen.    

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    De aflevering bevat onder meer een advertentie van Breinstein en van Tibber.

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Was de uitslag zondag 1 september in het dunbevolkte Thüringen - 1,9 miljoen inwoners - allesbehalve verrassend, die in het veel grotere Sachsen was dat wel. Thüringen herhaalde de uitslag van juni bij de Europese verkiezingen. AfD kreeg opnieuw ruim 30 procent en de CDU bleef overeind met 24 procent. Sachsen liet een ander beeld zien. De AfD is daar zeer teleurgesteld, want ze kreeg niet de verwachte ‘meer dan 40 procent’. De CDU was verbluft met haar winst: van 21 procent in juni naar 32 procent nu.   

    Het toont aan, dat er geen uniform 'Oost-Duitsland' is, zeker politiek en cultureel niet. Er is een verrassende politieke en regionale diversiteit. Zo verloor AfD-triomfator Björn Höcke in Thüringen smadelijk. Een plaatselijke onderwijzer uit de CDU versloeg hem in zijn eigen kiesdistrict. De uitslagen in Sachsen lieten zien hoe juist de steden naar de CDU gingen, terwijl de periferie massaal AfD steunde. Dat lijkt op de PVV bij ons.   

    De oorzaken van de opmars van extreemrechts en Poetinvrienden als de BSW hebben kortere en veel langere termijn kenmerken. De impopulariteit van de ruziënde coalitie in Berlijn en het geringe respect voor bondskanselier Olaf Scholz hebben direct effect. Maar minstens zo opvallend is de nieuwe golf van Osttümelei, een modieuze verering van een fictief Duits oosten van vroeger. Een gezellig soort DDR - zonder Stasi, armoede, strafkampen en Muur.   

    Op zulk vals sentiment spelen AfD en vooral ook Sahra Wagenknecht in. En dat terwijl zij toch in Groningen kon gaan studeren, toen die Muur was omgegooid door de vreedzame volksopstand van 1989. 

    Veel dieper in de Duitse historie reiken oorzaken in de politieke cultuur van het oosten. Autoritaire regimes domineerden eeuwen. De dictaturen straften na 1933 elke vorm van civil society en geestelijke en culturele pluriformiteit af. De 'Wende' na 1990 kon niet bij toverstaf van bovenaf een democratische, dynamische samenleving laten ontstaan. De autoritaire structuren bleven sociaal domineren.  

    Daarbij kwam een massale ontvolking van deze regio's, vooral uit de kleinere steden en rurale gebieden. Hoger opgeleide jongeren - zeker de vrouwen - trokken massaal weg en grepen hun kansen in het rijke westen. Een groot mannenoverschot, veel laagopgeleiden en sterke vergrijzing bleven achter. Migratie van 'allochtonen' kwam er bovendien nauwelijks voor.   

    Tegelijkertijd bloeiden de steden op, profiteerden van de enorme investeringen in hightech industrie, cultuur en vele restauraties van de rijke historie. Jongeren uit het westen vonden er zo een plek en vaak 'een goedkoop bestaan'. Leipzig en Dresden groeiden harder dan bijna elke andere stad in Duitsland. Maar de nieuwe economie en banen pasten weinig bij de resterende, krimpende bevolking.   

    De oostelijke deelstaten zijn pluriformer dan veelal gedacht. Hun economische voorspoed in dertig jaar is indrukwekkend. Maar met de sociale vraagstukken van krimp, geringe scholing en dynamiek lopen ze wel vooruit op wat in ons land bijvoorbeeld ook aan de orde is.    

    Neemt niet weg dat hier schitterende 'blühende Landschaften' zijn. Natuur en cultuur zijn buitengewoon rijk. PG geeft 3 tips buiten de toeristisch al bekende parels daar. Dat zijn 'die Türckische Cammer' in het Renaissance slot van Dresden, de puntgave Romaanse Stiftskirche St. Cyriakus in Gernrode en het Jugendstil juweel 'Nietzsche Archiv' van de Belgische ontwerper Henry van de Velde, waar de filosoof in zijn laatste jaren verbleef.

    ***

    Verder luisteren

    421 - Bewonderd en gevreesd. De memoires van Wolfgang Schäuble

    420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

    399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke

    366 - De zieke man van Europa: hoe komt Duitsland uit de economische verlamming?

    331 – De Groenen 40 jaar in de Bondsdag: van ‘narrenschip’ naar solide regeringspartij

    314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland

    305 - Andrea Wulf, Hoe rebelse genieën twee eeuwen later nog ons denken, cultuur en politiek beïnvloeden

    304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland

    248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland

    218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann

    152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie

    61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse Muur

    53 - 1989 - PG en de viering van 40 jaar Deutsche Demokratische Republik

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:32:46 – Deel 2

    00:49:35 – Deel 3

    01:35:20 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Een zeer onthullend boek! In dienst van negen premiers. De dagboeken van jhr. mr. A.J.M. van Nispen tot Pannerden 1946 - 1972.    

    Een jonkheer van zoveel jaar geleden? Jazeker, want Buurt van Nispen was heel zijn loopbaan verbonden aan het ministerie van Algemene Zaken bij de minister president. De laatste tien jaar als hoogste ambtenaar, de secretaris-generaal. Hij zag en hoorde alles.     

    Deze dagboeken zijn verrukkelijk, vaak uiterst indiscreet, vol scherpe portretten en observaties. En bieden een diepe, niets ontziende blik achter de vaak ondoorzichtige schermen van Den Haag, de ambtelijke macht, de ministeries én Soestdijk. Het tijdsbeeld van Nederland in de jaren van wederopbouw en vervolgens de heftige jaren ‘60 is fascinerend.     

    Het boek is bezorgd door Alexander van Kessel en Carla van Baalen van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis in Nijmegen. Van Kessel is te gast en duikt met Jaap Jansen en PG Kroeger in de wederwaardigheden van die periode.    

    En al gauw is helder dat premier Dick Schoof zich indringend moet verdiepen in dit boek. Alles uit die jaren is in deze tijd en voor de premier en zijn ambtenaren brandend actueel!      

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Van Nispen werkte nauw samen met maar liefst negen premiers. Willem Schermerhorn (1945-1945) was de eerste. Deze gold à la Schoof als een minister-president zonder partijpolitieke binding. Hij was boegbeeld van ‘de vernieuwingsgedachte’ die de verzuiling wilde dumpen. Opmerkelijk is hoe intens bij hem al in 1946 de vrees was voor een communistische bezetting door Stalin en zijn Rode Leger en voor de politieke effecten in ons land.     

    Toen kwam Louis Beel (1946-1948). Een eenvoudig ambtenaar die tot grote hoogten steeg. Van Nispen was kritisch over zijn neiging alles zelf te willen doen. "Dat gaat nooit goed zo." Niettemin werd Beel decennialang een van de machtigste raadslieden van het Koninklijk Huis.

    Vervolgens stond vele jaren Willem Drees (1948-1958) aan het roer. De dagboeken schetsen hoe Nederland geopolitiek en maatschappelijk fundamenteel veranderde. En Van Nispen laat zien waarom Drees zo'n uitnemende premier bleek. Een kwestie van stevig karakter en alleen maar heel nuttige eigenschappen plus een nobel naturel.     

    De zeeën gaan hoog en de afgronden zijn diep in de Greet Hofmans-affaire. Van Nispen zit op de voorste rij en vertelt onthutst over het gedoe rond Soestdijk. Geen wonder dat deze dagboeken 50 jaar verzegeld moesten blijven!     

    De wederopbouw slaagt en onder premier Jan de Quay breken economische bloei en welvaart voor allen in Nederland door. Hij wordt populair, maar ‘men zag niet de chaos’ bij deze onzekere man. Zijn ambtenaren waren vaak wanhopig en hijzelf niet minder. Minister van Financiën Jelle Zijlstra is de sterke man in zijn kabinet en het eigenlijke brein achter het succes.     

    Opvolger Vic Marijnen (1963-1965) lijkt eerst een verademing voor zijn ambtenaren, maar blijkt bijna net zo zwak en ook nog ijdel. Van Nispens les: “Een premier moet zijn: een waakhond, een herdershond én een jachthond."     

    Deze jaren worden gedomineerd door epische toestanden in het Oranjehuis. Verliefde prinsessen. Haat en nijd. Inhaligheid en statusgedoe. Excentriek gedrag en heel veel tijdrovende narigheid waar premier en ambtenaren horendol van werden. Dick Schoof is gewaarschuwd!     

    Van een paleisliftje voor Wilhelmina tot een privé-jachtgebied van 'de Prins' in Tanzania, van ruzie over wie naar welke begrafenis mocht tot de verwachting dat met de E.E.G. de koningshuizen zouden verdwijnen en Juliana dan ‘ons enorm vermogen’ wilde veiligstellen.

    Kort dienden de premiers Jo Cals (1965-1966) en Jelle Zijlstra (1966-1967). Maar in hen is een nieuwe tijd merkbaar. Professioneel waren zij, visionair, politiek to the point, veel kennis van zaken.

    Toen kwam 'de beste premier, samen met Drees' in de woorden van nota bene toenmalig oppositieleider Joop den Uyl (privé tegen Van Nispen). Piet de Jong (1967-1971) is in deze dagboeken vanaf het begin een legende. Bijna achteloos regeerde hij met vaste hand, veel later pas drong door hoeveel hij tot stand had gebracht. Van Nispen noteert daarbij vele karakteristieke bon mots van de duikbootcommandant zonder kapsones.      

    De Jong bij de paus. De Jong ruziënd met Juliana. De Jong vrolijk cynisch over het Amerikaanse leger. Kostelijk zijn de verhalen. Jonkheer Van Nispen schrijft over hem dat ‘de ware aristocratie moet zijn de uitnemendheid van karakter en geest’. De schrijver bezat - geboren als aristocraat - daar zelf toch ook wel wat van.     

    Ze worden vrienden en het is zelfs aan De Jong te danken dat Buurt van Nispen op het eind van zijn leven deze dagboeken laat opslaan voor latere generaties. Van Kessel en Van Baalen hebben er een juweel van gemaakt.

    ***

    Verder luisteren

    441 - Extra zomeraflevering: boekenspecial! (oa over 'de hoogste ambtenaar', de sg van Algemene Zaken)

    434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte

    342 - Willem-Alexander en het einde van de monarchie. Plus: zijn eigenzinnige voorgangers

    161 - Hans van Mierlo, een politieke popster

    55 - De geboorte van het poldermodel

    49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd

    43 - Liberaal denker Witteveen

    34 - 140 jaar Anti-Revolutionaire Partij

    6 - Piet de Jong

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:41:38 – Deel 2

    01:34:46 – Deel 3

    02:00:49 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Deze zomer moest het kabinet-Schoof met zijn coalitie grond onder de voeten vinden. Er gebeurde van alles, maar te veel ook niet. Waarop moet je letten om de politieke verhoudingen op weg naar Prinsjesdag scherp te krijgen? En wat staat ons daarna allemaal nog te wachten? Jaap Jansen en PG Kroeger duiken erin nu het nieuwe politieke seizoen begint.   

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    4 juli, Independence Day, bleek voor Dick Schoof Afhankelijkheidsdag. De Regeringsverklaring eindigde in een vernedering en chaos. De nieuwe premier kon geen stempel drukken op zijn ploeg, noch op zijn opdracht. 

    In de weken daarna leek de coalitie stuurloos. Geert Wilders zocht op X de grenzen op. Caroline van der Plas zei dat ze zich schaamde. De VVD zweeg omineus. Pieter Omtzigt stelde dat hij helemaal niet in een coalitie meedeed, maar meer in een 'samenwerkingsverband'. En hij opende een pot met pieren voor de premier over de toekomst van het Oranjehuis.   

    Intussen moest er een 'regeerprogram'' worden opgesteld als product van de ministersploeg. Maar bewindslieden gingen eerst op vakantie en de premier knuffelde olympische sporters. Het opstellen van dat stuk werd dan ook een warrig en traag proces. Ministers als Marjolein Faber en Reinette Klever poogden er zelfs onderuit te komen door eigen producten te lanceren.   

    De 'asielcrisis' bleek leerzaam. Faber misbruikte ontheemde Oekraïners voor eigen doeleinden. Schoof floot haar terug. Wilders floot Schoof terug. Een tiener werd geofferd op het altaar van politiek onvermogen. Brussel wacht af en kijkt toe. Pas in december is er een nieuwe Eurocommissaris voor Migratie.

    De PVV heeft overigens nog wel enkele vuiltjes weg te poetsen. De positie van minister Dirk Beljaarts is hachelijk. En Wilders eigenzinnige buitenlandbeleid destabiliseert dat van het kabinet, zodat Caspar Veldkamp, Ruben Brekelmans en Schoof keer op keer puin moeten ruimen.   

    Het Centraal Planbureau daagt uit: durft dit nieuwe kabinet met zijn ruime meerderheid in de Tweede Kamer écht te saneren? Havik Eelco Heinen op Financiën profileert zich als strenge schatkistbewaker, maar Schoof, NSC en BBB doen voorlopig liever niets. Maakt dit de VVD de verliezer van deze zomer?   

    Intussen negeert het kabinet hét probleem voor de economie, de publieke diensten en onderwijs: het enorme tekort aan menskracht voor bijna elke sleutelfunctie. Sterker nog, de eerste signalen duiden erop dat het nieuwe beleid de noodsituatie nog erger gaat maken. Hogescholen, universiteiten, MBO, studenten en bedrijven vrezen een hete herfst met harde klappen.

    Op Prinsjesdag moet Schoof ook Europees leveren. Beleid rond mest, stikstof, opt-outs en kortingen zal concreet moeten worden. Ursula von der Leyen houdt de kaarten tegen de borst zolang Nederland vaag blijft. Haar troefkaart heet Wopke. Het Grote Gerucht zou de coalitie moeten doen sidderen. Wie slaat waar wanneer toe?

    Binnen de coalitie zijn wantrouwen en spanningen permanent aan de orde. De nasleep van Afhankelijkheidsdag 4 juli werkt diep door. Discipline tussen de vier fracties vereist nieuwe machtsmiddelen.    

    Binnen NSC zien ze een electorale afgrond opdoemen. Zijn bewindslieden zijn blij nu 'eigen baas' te zijn, los van Omtzigt en 'de mantelzorger'. En 'de acht dommies' proberen er met elkaar nog wat van te maken.    

    Wilders ziet dat natuurlijk. Hij vernedert NSC met schimpscheuten die de Basislijn over de rechtsstaat inhoudsloos maken. Wat kunnen ze hem maken? Hij is pas écht extraparlementair en dat wilden ze toch zo graag?

    ***

    Verder luisteren

    438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen

    436 - Nieuwe bestuurscultuur: de Tweede Kamer is alvast begonnen

    433 - Op weg naar het bordes

    428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider

    426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat

    425 - Een oprecht akkoord

    423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven

    420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

    379 - Migratie: het werkelijke verhaal

    367 - Wantrouwen in de wandelgangen: het Binnenhof van moederschoot naar betonnen bunker

    324 - Nederland loopt vast door tekort aan jongeren met technische opleiding, hoe lossen we dit op?

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:17:29 – Deel 2

    00:48:54 – Deel 3

    01:39:01 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Ook deze zomer hebben Jaap Jansen en PG Kroeger zes boekentips in de aanbieding. We reizen de hele wereld over en trekken door vele eeuwen tussen brandende actualiteit en fundamentele vragen van alle tijden. We ontmoeten een Trump van 1860, denkers en doeners en een verrassend liefdesverhaal in de Gouden Eeuw.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Als vriend kun je meedingen naar vijf exemplaren van het boek van Joris Backer, vijf van het boek van Roel Bekker, drie van Joshua Livestro en drie van Simone van der Vlugt. De boeken zijn beschikbaar gesteld door uitgeverij Boom en uitgeverij Prometheus. Vrienden krijgen hierover bericht via de site en via de nieuwsbrief.

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    1] Joris Backer - Over de democratie in Nederland (vanaf 00:08:21)

    Uit de reeks actuele boeken over de democratie is dit de meest originele. Oud D66-senator Joris Backer reist door Nederland aan de hand van de epische trektocht van Alexis de Tocqueville door de Verenigde Staten van het begin van de 19e eeuw. Hij ontdekt net als de jonge Franse edelman toen hoe 'formele democratie' ook nu niet het wezen is van een democratische samenleving.

    Het brengt hem tot zelfkritiek op de hang naar regelstelsels en staatkundige abstracties. Het boek is daarom extra uitdagend voor D66'ers van het eerste uur en NSC'ers die hier nu opnieuw toe neigen.

    2] Erik Larson - Demon of Unrest (vanaf 00:23:15)

    Deze aangrijpende roman gaat voort waar Tocqueville rond 1840 stopte. Larson schreef een op diep onderzoek gebouwd boek over de vijf maanden tussen Lincolns verkiezing tot president (eind 1860) en het uitbarsten van de bloedige burgeroorlog die Amerika verscheurde. Hij volgt het levenslot, angsten, avonturen en worstelingen van bijzondere karakters.

    Erik Larson begon te schrijven toen '6 januari 2021' alles beheerste. Het boek is daarmee ook een doordenking van een door polarisatie verscheurd land. De vraag naar 'het experiment Amerika', raakt aan een verkiezing die niet algemeen erkend werd en vertelt over de gevolgen van geweld en haat voor mensen met een eigen levensverhaal.

    3] Roel Bekker - De hoogste Ambtenaar (vanaf 00:38:00)

    Een portrettenreeks van de secretarissen-generaal van het ministerie van Algemene Zaken sinds 1945 saai? Niet als je even stilstaat bij dit voorjaar. Oud-SG Richard van Zwol die een kabinet moest kneden en oud-SG Dick Schoof die zomaar premier werd.

    Roel Bekker geeft een tijdsbeeld van Nederland en het Haagse bestuurlijk en politiek leven vol verrassende inzichten. Hoe ‘AZ’ bewust klein bleef: de premiers hielden het graag overzichtelijk. Ruud Lubbers en Mark Rutte drukten hun stempel door vooral veel zelf te blijven doen. Wim Kok poogde te moderniseren, maar het Jan Peter Balkenende was de premier die daar in slaagde. En zo werd dit opeens hét boek voor wie juist nu scherp wil kijken naar Den Haag.

    4] Richard Overy - Blood and Ruins, the Great Imperial War 1931 – 1945 (vanaf 00:57:44)

    Een magnum opus over de Tweede-Wereldoorlog, kan dat nog? Weten we niet alles al? De Britse historicus deed het. En hoe. Richard Overy durft de these aan dat deze oorlog de laatste was van de conflicten van de 19e eeuw tussen de koloniale wereldmachten.

    Door het gebeuren ook echt als een mondiale crisis te analyseren, juist óók militair en economisch, wordt dit boek uitdagend en komt met heel veel nieuwe inzichten en vragen.

    5) Joshua Livestro - Een volmaaktere Unie (vanaf 01:12:35)

    De titel is vintage Abraham Lincoln, maar het boek kijkt naar Europa en hoe dit continent door de eeuwen heen het idee van 'eenheid in verscheidenheid' ontwikkelde. Van Machiavelli tot Monnet diept Joshua Livestro de soms abstracte en soms verrassend concrete vormen van Europese samenwerking uit.

    Waarom bleef de Republiek steken, waarom verviel Oekraïne met die grootse Litouws-Poolse Federatie? Wat kon Europa leren van wat Tocqueville verwonderd zag in wat over de plas wél lukte en bloeide? Welke denkfouten maken we steeds weer bij actuele Europese concepties? Hoe rijk was wat Immanuel Kant zag in zijn filosofische dromen?

    6] Simone van der Vlugt - Wij zijn de Bickers! (vanaf 01:22:51)

    Met dit heerlijke boek kun je vele stadswandelingen maken en het Amsterdam van de 16e en 17e eeuw herontdekken. De familie Bicker was een grote naam in de Republiek en de wereldhandel. Zij waren er fier op échte autochtonen van de Amstelstad te zijn in een – ook toen! - dynamische tijd van immigratie en globalisering.

    Zoals vele patriciërs hadden ze weinig op met de machtsaspiraties van de Oranjes. Hun blik - ook intellectueel en cultureel - was Europees. En hun netwerken ook. In dit elitaire, rijke leven ontspringt een verrassend verhaal over Wendela Bicker die met Johan de Witt trouwde. Een liefdesverhaal als zelden in de top van ons land verteld. Maar het eindigde in moord. Dankzij de Oranjes.

    ***

    Verder luisteren

    363 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken!

    317 - Extra winteraflevering: PG tipt boeken!

    286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken!

    269 - Vijf boeken die je moet lezen om Europa beter te begrijpen

    259 - Boeken over Rusland - juist nu lezen en begrijpen

    207 - Zomer 2021: Boekentips van PG! 

    133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!

    99 - Zomer 2020: Boekentips van PG!

    57 - PG Kroeger over Alexis de Tocqueville

    161 - Hans van Mierlo, een politieke popster

    185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt

    228 - De Amerikaanse Burgeroorlog (2): hoe Abraham Lincoln onvoorbereid de strijd in ging

    263 - De Amerikaanse Burgeroorlog (3): de overwinning van Abraham Lincoln en Ulysses Grant

    427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben

    336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt

    109 - Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterk

    120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan

    428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider

    200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel

    107 - Jean Monnet, de vader van Europa

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:23:15 - Deel 2

    00:57:44 - Deel 3

    01:39:12 - Einde

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • "Dit verlaat je nooit meer", zei toenmalig nationaal coördinator terrorismebestrijding en veiligheid Dick Schoof afgelopen weekend in Nieuwsuur over het drama met MH17 op 17 juli 2014. Ieder van ons weet vast nog waar en hoe hij hoorde van deze gruweldaad. Jaap Jansen en PG Kroeger zetten wat toen gebeurde in een politieke en historische context van de gebeurtenissen sindsdien in Oekraïne, Rusland en Nederland.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Het begon allemaal met de soevereine keuze van het Oekraïense volk over zijn toekomst. Wilde men een Europees perspectief of een toekomst binnen de Euraziatische confederatie rond het Kremlin? De steun voor de Europese optie was massaal.

    Daarom de druk van Vladimir Poetin op vazal Viktor Janoekovytsj en diens vlucht. Daarom de Maidan-opstand en de verkiezing van president Petro Porosjenko. En daarom die inlijving van de Krim en door Rusland aangedreven separatistische geweldsacties langs de oostgrens. En daarom ook: het associatieverdrag met de EU van 27 juni 2014, vlak voor het neerhalen van vlucht MH17.

    Jaap laat fragmenten horen van reportages die hij in politiek Den Haag maakte als verslaggever van BNR Nieuwsradio. Het bergen van de slachtoffers ging traag. De pogingen daartoe – in vol oorlogsgebied – waren uiterst riskant. Er werd zelfs overwogen om een militaire missie te sturen. Poetin probeerde zijn acties om Kyiv te destabiliseren toe te dekken. Door MH17 werd het masker afgerukt.

    De Minsk-akkoorden waren een poging van Rusland om de zaak te sussen en uiteindelijk als een frozen conflict te laten voortbestaan. Intussen werd in Nederland via een referendum de Europese toekomst van Oekraïne ondermijnd. Al in april 2014 - vóór de aanslag - gaf Geert Wilders de EU de schuld van de oorlog. In de referendum-campagne kwam stokebrand Nigel Farage naar Volendam om de strategische verbinding van dit referendum met het zijne voor Brexit te onderstrepen.

    Toen duidelijk werd dat Oekraïne geen vazal of bufferstaat wilde zijn of van plan was te zwichten, voerde Poetin de druk verder op. Met NAVO-expansie naar het oosten had dit allemaal niets van doen. Wel met het verlangen van Oekraïne om zelf zijn toekomst te bepalen. Anne Applebaum en Jaap de Hoop Scheffer wezen daar bij ons al eerder op.

    Intussen bezocht Geert Wilders Moskou en behandelde na terugkeer de nabestaanden van MH17 als irrelevante klagers. De lijn van de PVV op dit punt is opmerkelijk consequent. De keuze voor aansluiting bij de nieuwe Europese partij van Viktor Orbán onderstreept dat nog eens. Het is extra tragisch dat Dick Schoof als direct betrokkene van toen in 2024 premier is van een coalitie waarin de partij van Wilders dominant is.

    ***

    Verder luisteren

    413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO

    348 – Oud-premier Natalia Gavrilița over Moldavië - het kleine, ook bedreigde buurland van Oekraïne

    339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck

    327 - Poetin, Zelensky en wij. Een jaar na de inval

    287 - Waarom Robert Serry altijd weer terugkeert naar zijn Oekraïne

    279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU

    272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa

    267 - Hoe je tijdens de oorlog de Oekraïense economie overeind houdt - een gesprek met Caspar Veldkamp

    260 - De toesprakentournee van Volodymyr Zelensky

    257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden

    256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'

    254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken

    253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft

    252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was

    248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland

    244 - Frans Timmermans over onder meer Rusland en Oekraïne

    19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen

    417 - Humanitaire hulp en medische evacuaties in Oekraïne

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:29:13 - Deel 2

    00:47:00 - Deel 3

    01:16:45 - Einde

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • President Emmanuel Macron zet de Franse republiek op zijn kop. De nederlaag van zijn partij bij de Europese verkiezingen bracht hem ertoe een bijna revolutionaire stap te zetten. En vervolgens trekt hij daar de consequenties uit. Hij daagt de Franse politici uit als nooit te voren sinds het begin van de Vijfde Republiek en het aantreden van Charles de Gaulle als president in 1958.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Macron schreef vervroegde verkiezingen uit en vroeg de Fransen om 'opheldering': “Hoe en door wie wilt u dat ons land geregeerd wordt?” Daarmee zette hij het politieke systeem en de politieke cultuur op zijn kop. Niet de president beslist en stuurt piramidaal, maar de kiezer moet de richting wijzen.

    De politieke groeperingen reageerden heel ouderwets – ten diepste gaullistisch. Zij vroegen de kiezer hen een absolute meerderheid te geven, zoals gebruikelijk in het politieke bestel van de nog altijd bestaande Vijfde Republiek. 

    De Fransen lijken wèl aan vernieuwing toe. Zij luisterden naar iemand anders; de voetballer uit het nationale elftal Kylian Mbappé. De voetbalster adviseerde de burgers 'verantwoordelijk' te handelen en 'de extremen' te marginaliseren. Alsof hij ‘het vaasje van Mark Rutte’ in de etalage zette.

    De uitslag van de verkiezingen van 7 juli verblufte de waarnemers dan ook. Geen duidelijke, klassieke absolute meerderheid voor enige stroming. Geen dominante rol voor de partij van de president. Geen triomf voor het radicaal-rechts van Marine le Pen, geen krachtige tegenbeweging door extreemlinks van oud-trotskist Jean-Luc Mélenchon. Maar wat dan wel?

    Jaap en PG duiken diep in de uitslagen, dwars door het Franse stad en platteland. Alleen zo ontdek je de patronen die de basis vormden van deze verrassende uitslag. Wat gebeurde in Yvelines? Wat in de Gironde en de stedelijke centra rond Parijs?

    En terwijl het stof neerdaalde, zette Macron op 10 juli zijn volgende revolutionaire stap. Hij schreef een brief aan de kiezers en legde uitvoerig uit waarom hij die 'opheldering' nodig vond, met alle risico’s van dien. Hij maande de politici nu in diepgaand beraad en overleg een stabiele regeringsmeerderheid te vinden, waarvoor hij als staatshoofd dan een premier zou aanwijzen.

    Frankrijk was opnieuw verbluft. Moest men nu `à la Belge' (en zoals bij ons!) een kabinetsformatie proberen - polderen, coalities maken en compromissen zoeken? Dat was 'du jamais vu!' in een politieke cultuur van ideologische confrontatie en tweedeling.

    Voor Frankrijk liggen nu twee wegen open. Men kan terugkeren naar de Vierde Republiek, de naoorlogse 12 jaar voordat ze De Gaulle smeekten de macht naar zich toe te trekken. De labiliteit van toen met kortademige kabinetten is geen attractief perspectief.

    Men kan ook kiezen voor een constructie à la de Derde Republiek van de periode 1870-1940. Het lijkt vergeten hoezeer Frankrijk in die jaren een stevige, parlementair geregeerde natie was en allerminst de ‘gekozen monarchie’ van de jaren sinds 1958.

    Opvallend is dat de bloei van Frankrijk in die jaren in culturele en economische zin alom bewonderd is. Parijs was de wereldhoofdstad van de kunsten. Technologie, innovatie, wetenschap en politieke vernieuwingen stonden voorop. Maar de politiek in die jaren lijkt veel geheel verdwenen uit de nationale herinnering.

    Sommige politieke leiders waren bepaald kleurrijk. ‘Le Tigre' Georges Clemenceau bleek een onstuitbare oorlogsleider. Raymond Poincaré en Jules Ferry waren enorme persoonlijkheden die het land krachtig richting gaven. En hoe kun je het levensverhaal vergeten van Marguerite Steinheil?

    Het Frankrijk van de Derde Republiek is misschien in allerlei opzichten een inspiratie voor het experiment van Macron. Want als hij een 'brede poldercoalitie' kan realiseren dan zal de politiek nadrukkelijk parlementair zijn.

    Dan hangt niet langer alles af van de man in het Élysée, van 'Jupiter' of 'Dieu' zoals presidenten een tikje spottend genoemd werden. Het kan een nieuwe politieke cultuur worden. Een waarin de president meer nationaal symbool dan 'patron' wordt. Misschien een uitermate geschikte rol voor… Kylian Mbappé!

    ***

    Verder lezen

    Résultats des élections législatives 2024 : découvrez les scores du second tour et quel député l'emporte dans votre circonscription

    ***

    Verder luisteren

    432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand

    429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt

    419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst

    407 - Cruciale Europese verkiezingen

    399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke

    333 - Een 'bromance' tussen Rishi Sunak en Emmanuel Macron. De haat-liefdeverhouding van Britten en Fransen

    302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke

    240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV

    204 - 14 juli 2021: Op weg naar de Franse presidentsverkiezingen

    190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa

    45 – De liefdesbrieven van Francois Mitterrand

    35 - Charles De Gaulle

    28 - De relatie Nederland-Frankrijk

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:26:24 – Deel 2

    00:43:27 – Deel 3

    01:22:23 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • De nieuwe premier Dick Schoof beloofde in zijn allereerste debat met de Tweede Kamer dat er meteen een einde zou komen aan ‘het geëmmer’. En net op dat moment begon het opnieuw. Het was geen fraaie start. De trillingen dreunen in Den Haag nog lang na.  

    Het kabinet is geen kleuterklas, zei Schoof. Jaap Jansen en PG Kroeger kijken verder. Want als het dat niet is, wat is het dan wel?    

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    De Kamer debatteerde over van alles, maar nauwelijks over de regeringsverklaring of het daarin geschetste beleid. Daaraan was Schoofs vaagheid debet, maar meer nog de weigering van de vier coalitiefracties om met elkaar en met de premier de inhoud van dat beleid uit te diepen en aan te scherpen. Zij schoten hem en de andere drie partners nooit te hulp, bedankten wel de bodes uitvoerig, maar scholden vooral op elkaar. De nieuwe premier kon daar geen coherente visie aan ontlenen en dat viel natuurlijk direct op.    

    Ook leek Schoof niet te beseffen dat in de eerste 48 uur van zijn bewind niemand zo goed geplaatst was als hijzelf om toon, aard en motto van zijn ploeg een eigen stempel op te drukken. Met het verkeerd citeren van Lubbers en Thorbecke kwam hij er niet.

    Intussen bleek er genoeg om in te duiken. Frans Timmermans rook de onmin. Schoof zette uiteen hoe het kabinet zich nog wel aan de 3% tekortnorm van de euro wil houden. Maar dat roept veel vragen op en zou de positie van ons land in de Eurozone fors onder druk kunnen gaan zetten. Deze politieke keuze kan al op Prinsjesdag funest blijken en wat dan?     

    De coalitiefracties waren opvallend vergeetachtig. Men feliciteerde zichzelf vooral en prees de groepjes eigen bewindslieden, meer niet. Dat tijdens de formatie heel andere geluiden hadden geklonken werd nu op geen moment nog verdedigd.

    Wel kwamen rancuneuze verhalen uit de formatiefase weer onverdund naar boven. De 'katholieke gluiperd' en de 'omvolking'. Maar ook de appjes van Mark Rutte en de woede van BBB tegen het ‘halveren van de veestapel’ van D66 verzieken nog altijd – en opnieuw - het debat.

    Geert Wilders ging zo te keer over het onrecht hem aangedaan rond 'dat vreselijke begrip dat wij als PVV allemaal verwerpen', dat hij Timmermans en elke andere fractieleider alleen maar verder uitnodigde voorbeeld op voorbeeld aan te reiken. Timmermans slaagde er in het 'Milders'-personage te ontmaskeren. Dilan Yesilgöz en Pieter Omtzigt keken de andere kant op.     

    Na deze openingsronde was de vraag: 'zou Dick Schoof zich terugvechten als de centrale figuur van dit debat? Hoe dan? En wilde hij dat wel?'    

    Het bleef bij het procedureel aankondigen van het 'regeerprogram' en irritatie toen Omtzigt daarin graag een halve bladzijde zag verschijnen over 'ons mensbeeld'. En ook nog een pagina of twee over andere hobby's van NSC, hoewel Schoof juist benadrukte dat alleen hij en de ministers dat program opstelden.    

    Schoofs betoog over zijn eigen mensbeeld zette de deur wagenwijd open voor Rob Jetten, die behendig een thema van Henri Bontenbal oppakte. Als elk met zich meedraagt hoe je geworden bent als mens en karakter, dan gold dat toch helemaal voor bewindslieden die omvolkingstheorieën aanhingen? Die zijn dan toch evenmin opeens bevrijd daarvan? Bij de discussie hoe dat te wegen en te zien, ontplofte een tweet van de buurvrouw van de premier, PVV-vicepremier Fleur Agema.    

    Jaap en PG kijken vooral naar de impact op de politieke verhoudingen. Want dit dwong Schoof te doen wat ook Wilders meermaals weigerde: het recenseren van schofferingen. Hij kwam er bijna niet meer uit. En zelfs Thierry Baudet – die in de Kamer allang geen rol van betekenis meer speelt - ging hem trollen.      

    Omtzigt, die graag in procedures denkt, vroeg om een twitterverbod voor bewindslieden. Hij beval nadrukkelijk de discipline aan waarin – de nota bene door hem zo gehate - Rutte excelleerde. Zonder het woord te gebruiken leek Omtzigt Schoof te vragen, zijn mensen te ‘sensibiliseren’.

    Ondertussen werd Sophie Hermans de steun en toeverlaat van Schoof. Niemand immers die zo goed het 'wat, wanneer en hoe' aanvoelt bij een premier in de enorme pressie waarin hij moet opereren. Het moet haar zoete wraak zijn voor hoe Wilders haar bejegende.

    Maar of dit alles de basis vormt voor een vruchtbare coalitie en wederzijds vertrouwen is zéér de vraag.

    ***

    Verder luisteren

    436 - Nieuwe bestuurscultuur: de Tweede Kamer is alvast begonnen

    433 - Op weg naar het bordes

    428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider

    426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat

    425 - Een oprecht akkoord

    423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven

    412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president

    400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger

    398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt

    396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn

    390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai

    393 - Op naar een extraparlementair kabinet!

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:27:51 – Deel 2

    00:56:31 – Deel 3

    01:34:47 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Op de dag voordat hij een half jaar de EU mocht gaan voorzitten liet de Hongaarse premier Viktor Orbán een bommetje ontploffen. Hij richtte een nieuwe Europese partij op. Zo kennen we hem weer. Alle reden de vele opmerkelijke punten, sluwe manoeuvres en aanzienlijke risico's van het Hongaarse voorzitterschap onder de loep te nemen.   

    Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de 'Viktorshow' van Make Europe Great Again, Orbáns rivaliteiten, trucs en 'n hele reeks mislukkingen die hij probeert weg te poetsen. Maar ook: de rijke historie van Hongarije,

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Binnenslands zijn Orbáns gezag en machtspositie lelijk aangetast. De economie staat er beroerd voor en Xi Jinping heeft een worgcontract voor hem, wat China oppermachtig maakt.

    In Europa zijn z’n vijanden juist versterkt uit de verkiezingsstrijd gekomen: Donald Tusk, Ursula von der Leyen, Kaja Kallas en ook Giorgia Meloni. En daarmee zijn vijand Voldymyr Zelensky.   

    In 'zijn' halfjaar moet hij vooral braaf uitvoeren wat anderen buiten hem om regelden. Het verdrag met Kyiv, toetredingsonderhandelingen met Oekraïne en Moldavië, het Asiel- en migratiepact - de Belgen hebben dat allemaal in hoog tempo rond gekregen. Eigen prioriteiten heeft Orbán nauwelijks op tafel kunnen leggen.   

    Voor de Europese politiek lanceerde hij 30 juni iets heel nieuws. Een soort Habsburg-coalitie van radicaal-rechtse partijen (naast Orbáns Fidesz de Oostenrijkse FPÖ en het Tsjechische ANO) die de EU van binnenuit willen uithollen.

    In plaats daadwerkelijke bundeling zet Orbán hiermee in op het aanwakkeren van verdeeldheid ten koste van rivalen als Marine le Pen en Meloni. Wie gaan zijn Patriottisch Manifest nog meer ondertekenen? PiS in Polen? De Lega in Italië, de Duitse AfD?   

    Voor het kabinet-Schoof doemt meteen een groot risico op. Kiest Geert voor Viktor? Welke effecten heeft dat binnen de EU voor de positie van 'Den Haag'? Wie vertrouwt in Brussel Dick Schoof of minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp dan nog? En wat gebeurt als de PVV met al die connecties met Boedapest - ook in het kabinet zelf - de Hongaarse vrienden verraden zou? Heeft Schoof er nog greep op?   

    Natuurlijk heeft Betrouwbare Bronnen zoals bij elk nieuw voorzitterschap aandacht voor de rijke diversiteit van kunst, cultuur en historie. En wat heeft Hongarije veel te bieden!    

    PG vertelt over ‘de eerste reis naar de maan’ bij de familie Esterházy. Over die Hongaarse vorstin die de Nederlanden regeerde; tot grote bloei liet komen en haar lieveling Willem van Oranje opvoedde. En over Michiel de Ruyter als nationale held van dit volk zonder zee of havens.

    ***

    Verder lezen

    Programma van het Hongaarse voorzitterschap

    ***

    Verder luisteren

    432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand

    429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt

    427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben

    420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

    416 - Nostalgie naar de E.E.G.

    407 - Cruciale Europese verkiezingen

    391 - België wordt voorzitter van de EU. Waarom de Nederlanders hun zuiderburen nooit helemaal zullen begrijpen

    387 - Niets is zó politiek als opera - 100 jaar Maria Callas

    344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn

    336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt

    109 - Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterk

    63 - Judit Varga, minister van Justitie van Hongarije: lessen uit de geschiedenis

    49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:31:51 – Deel 2

    00:46:28 – Deel 3

    01:17:14 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • De Tweede Kamer durfde het aan. Een uiting van nieuwe bestuurscultuur: hoorzittingen met aspirant-bewindslieden. Die gaven ons veel inzicht in aard en houding van de leden van het komende kabinet-Schoof. Jaap Jansen en PG Kroeger zoemen in op leerzame, verbluffende en verwarrende momenten.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    De hoorzittingen kenden allerlei lagen. Voor de komende coalitie hadden zij immers andere functies en doelen dan voor oppositiefracties. Ze dienden ook om hypocrisie bloot te leggen en als waarschuwing voor komende confrontaties. En voor de beoogd bewindslieden was hun functie nog weer heel anders. Sommigen benutten de gesprekken óók voor ‘menselijke verhalen' over breien en muskusratten. Of voor het etaleren van bittere rancune.

    Veel bewindslieden gebruikten de hoorzittingen om plechtig de eigen komst als een soort 'paradigmashift' voor politiek Den Haag neer te zetten.

    Boeiend werd het als kandidaat-ministers premier Dick Schoof en de komende collega's alvast nadrukkelijke waarschuwingen gaven. Dan werd het ineens een soort 'pre-constituerend beraad'!

    Jaap en PG analyseren de drie verdedigingslinies van NSC en PVV rond de hete aardappel van 'omvolking'. Wat betekende eigenlijk dat men niet wilde ‘recenseren’ wat anderen hadden gedebiteerd aan nazi-idioom? Hoe past zoiets bij een democratisch ethos?

    En het belang van die 'basislijn' was blijkbaar toch zo gering, dat alleen de eed bij de koning die overeind zou kunnen houden. Het kwam erop neer dat sommige bewindsleden geloven in papier en procedures, terwijl anderen liever met machtspolitiek voldongen feiten scheppen.

    We zagen niettemin hoe Eelco Heinen maximaal profijt trok van de door de Kamer gewenste afwezigheid van premier Schoof. Hoe beoogd minister Judith Uitermark (NSC) eigenlijk nog geen idee had wat haar in de Rijksdienst boven het hoofd hing. En hoe de kandidaat PVV-ministers Marjolein Faber en Fleur Agema ineens uiterst gretig gingen recenseren - wat van de NSC’ers dan weer niet mocht.

    Winnaar lijkt Dick Schoof. Hij blijft onbevlekt en mysterieus tot aan de bordesscène. Maar is het wel zo gunstig voor hem dat de hoorzittingen vooral toonden dat zijn ploeg geen team is, geen missie of visie bezit en leiderloos lijkt?

    Bovendien tasten de toppen van de ministeries in het duister. Niemand weet daar al wat de nieuwe ploeg gaat doen als coherente aanpak op weg naar een regeerprogram. En als dat niet op 12 augustus klaar is, komt zelfs Prinsjesdag in gevaar. Zo'n valse start kan geen kabinet zich veroorloven.

    De hoorzittingen waren nuttig en verhelderend. Volmaakt bepaald niet. Kamerleden vroegen zelden om concrete inzichten in de vele witte vlekken van het Hoofdlijnenakkoord. Het Europees Parlement doet dit beter.

    De vier fracties die weigerden mee te doen, kregen in elk geval beslist ongelijk. Zij misten een kans om de Kamer als instituut te versterken.

    ***

    Verder lezen

    Hoofdlijnenakkoord

    Schema hoorzittingen

    ***

    Verder luisteren

    435 - Klimaat en Groene Groei: Sophie Hermans heeft grote ambities, maar wordt het haar mogelijk gemaakt?

    433 - Op weg naar het bordes

    428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider

    426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat

    425 - Een oprecht akkoord

    429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt

    412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president

    396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn

    393 - Op naar een extraparlementair kabinet!

    19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:51:18 – Deel 2

    01:09:26 – Deel 3

    01:34:32 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Het kabinet-Schoof gaat aan de slag. Opvallend is hoe vicepremier Sophie Hermans (VVD) als minister van Klimaat en Groene Groei concreet in actie wil gaan. "Het beleid gaat niet in de shredder" concludeert voorzitter Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie.

    Met Jaap Jansen en PG Kroeger analyseert hij de hoorzitting van Hermans in Tweede Kamer; wat daar duidelijk werd en wat in het Hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie vaak niet duidelijk werd. In de 600 bladzijden ambtelijke analyses van de experts van de ministeries vonden we heel wat vragen die Hermans dezer weken als nieuwe minister concreet zal moeten uitwerken. Lukt haar dit?

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie. En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand. Ga naar Lendahand.com en gebruik de code betrouwbarebronnen500

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    De nieuwe minister wil twee grote strategische doelen nastreven: Nederland schoon doorgeven aan volgende generaties en ons land onafhankelijk maken van energie uit ‘landen waar je niet van afhankelijk wilt zijn’. Van der Gaag noteert niettemin dat er een hele reeks punten is waar eerder het omgekeerde dreigt te gebeuren. Van de warmtetransitie in wijken en steden tot de forse bezuiniging op verduurzaming van de bedrijven met hun vele duizenden projecten. "Het kabinet komt voor de keuze te staan of het een financiële meevaller wil op korte termijn of een meevaller bij het klimaat op de lange termijn”, zegt hij.

    Bij het overvolle stroomnet wordt dit eveneens duidelijk. Plannen en voornemens zijn afgekondigd, maar het coalitieakkoord heeft nergens geld gereserveerd. Bovendien wordt Hermans geconfronteerd met een zware tegenvaller in de relatie met Duitsland. Van der Gaag legt beeldend uit hoe en waarom 'filevorming' vanuit de Duitse energietransitie juist die in ons land nu lam dreigt te leggen. En het eindeloze gedoe met vergunningen is een niet minder groot probleem.

    Ook is de bloei van een hoogwaardige en innovatieve energie-industrie in gevaar. Bijvoorbeeld bij de productie en succesvolle installatie van warmtepompen. "Hier staat bij het kabinet-Schoof China op 1 en niet Nederland," concludeert PG.

    Hermans onderstreepte niettemin dat zij het beleid van Rob Jetten wil voortzetten. Haar huldeblijk aan hem aan het begin van de hoorzitting is in elk geval ongebruikelijk te noemen. Olof van der Gaag put hier moed uit, maar wijst tegelijk op een hele reeks grote risico's, zeker ook financieel, die zij voor de kiezen krijgt. Het nog in te vullen regeerprogram zal op dit terrein nog een hele hijs worden - zelfs met het gevaar dat de Europese Commissie Nederland bij het missen van de verplichtingen hard aanpakt.

    Dat program biedt ook grote kansen. Hermans kan met collega-minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting) veel doen tegen energiearmoede in wijken en dus voor bestaanszekerheid. Met haar collega’s Eddy van Hijum (Werkgelegenheid) en Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) moet zij de tekorten aan personeel aanpakken in een sfeer waarin immigratie niet mag worden gezien als deel van de oplossing. Hoe dan wel? In het Hoofdlijnenakkoord staat hierover niets.

    Essentieel is hoe en of Sophie Hermans als vicepremier op dit beleidsdomein écht de chef zal kunnen zijn. En Klimaat en Groene Groei zijn natuurlijk niet alleen een nationaal beleidsterrein. Gaat premier Dick Schoof zich hiermee in Europa stevig profileren? Welke ministers steken hier hun nek uit? Of wordt dit een thema met eindeloze competentiegeschillen? En waar niemand het over heeft: gaat het kabinet zich in Brussel sterk maken voor – opnieuw – een klimaatcommissaris uit Nederland of pikt Spanje deze belangrijke post in?

    ***

    Verder lezen

    Nationaal klimaatplatform - Bouwstenen voor bestaanszekerheid

    ***

    Verder luisteren

    433 - Op weg naar het bordes

    428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider

    426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat

    425 - Een oprecht akkoord

    415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa

    389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland

    369 - Rob Jetten wil een ideeënstrijd rond het midden en een lossere verhouding tussen Kamer en kabinet

    358 - Ligt het ambitieuze klimaat- en energiebeleid op koers? Gesprek met Henri Bontenbal (CDA)

    338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat

    324 - Nederland loopt vast door tekort aan jongeren met technische opleiding, hoe lossen we dit op?

    244 - Frans Timmermans over klimaatbeleid, geopolitiek en weerbare democratie

    106 - Diederik Samsom over het Europese klimaatbeleid en het crisisherstelplan

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:28:37 – Deel 2

    00:46:03 – Deel 3

    01:06:43 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Hij ging lesgeven. Maar nu nog niet. Daarom krijgt vertrekkend premier Mark Rutte nu eerst zélf les in 'hoe word ik een goede secretaris-generaal van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie?' Vier van zijn voorgangers kunnen hem én ons heel veel leren over hoe de NAVO werkt, hoe niet en wat daarbij het geheim is van al 75 jaar succesvol bondgenootschap.

    Jaap Jansen en PG Kroeger portretteren een excentrieke Brit, een Nederlander in ongekende crises, de langst dienende SG en zijn grote crises en een bijna vergeten Duitser waarvan we achteraf pas het visionair staatsmanschap inzien. Elk van hen kan ons én Rutte voor de NAVO in de geopolitiek van de 21e eeuw inspireren en soms ook waarschuwen.

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Nee, de NAVO had geen SG bij de start in 1949. Niet nodig, vonden de lidstaten. Opperbevelhebber Dwight 'Ike' Eisenhower deed politiek en strategie er gewoon bij. Maar hij werd in 1952 president en toen bedachten ze die civiele chef naast de militaire. Maar niemand wilde die baan.

    Winston Churchill dwong zijn vriend en chef-staf Lord 'Pug' Ismay het te doen. Deze briljante, excentrieke militair en organisator maakte deze baan tot iets onmisbaars: "To keep the Soviets out, the Americans in and the Germans down."

    De derde SG was de eerste Nederlander, Dirk Stikker. PG citeert enkele fascinerende momenten uit diens memoires - verplicht leesvoer voor Rutte!

    Geen SG moest in de slechts drie jaar tussen 1961 en 1964 zulke existentiële crises zien te overleven. Berlijn, Cuba, Cyprus, De Gaulle, nucleaire strategie, wapenbeheersing en de 'Europese pijler' leverde bijna Wereldoorlog III op én een eerste uitzicht op ontspanning.

    in 1971 kwam Joseph Luns en hij bleef nog langer dan Jens Stoltenberg! De rijzige, excentrieke diplomaat moest drie diepe crises overleven. Meteen al het rampzalige initiatief van Richard Nixon: 'The Year of Europe'. Alles ging fout, ook met Nixon zelf. Watergate maakte dat Luns een onmisbare stabiele factor werd totdat in 1980 Ronald Reagan president werd.

    Tussendoor was Luns bijna in paniek over de dreigende communistische overname van Zuid Europa, vooral van zijn persoonlijke obsessie Portugal. Die crisis waaide snel over. Maar niet de noodzaak van een NAVO-antwoord op de herbewapening van de Sovjet Unie. Luns vertrok in 1984 nét voordat het Kremlin fundamenteel zou veranderen.

    In die turbulentie trad in 1988 Manfred Wörner aan. Deze bijna vergeten vertrouweling van Helmut Kohl is een van de belangrijkste SG's in de historie. Hij hield de NAVO op koers terwijl de Muur viel, Michail Gorbatsjov ten onder ging, Oost-Europa bevrijd werd en Boris Jeltsin Rusland overnam.

    De NAVO van nu met een eigentijdse, brede taak en met veel nieuwe leden uit het Oosten is het resultaat van Wörners strategische visie. Hij durfde visionaire stappen te zetten en bezocht al in juli 1990 als eerste NAVO-chef het Kremlin en de Doema. Hij wilde Rusland vreedzaam aan Europa koppelen en zo eigenlijk De Gaulles eigenzinnige visioen waarmaken.

    Jaap en PG trekken lessen voor Rutte en voor ons. Over langetermijnvisie met nieuwe initiatieven, een scherp oog voor de loyaliteit vanuit Washington en soepele charme bij consistente hardnekkigheid.

    ***

    Verder lezen

    Dirk U. Stikker - Memoires (1966)

    Albert Kersten - Luns, een politieke biografie (2010)

    Peter Apps - Deterring armageddon, a biography of NATO (2024)

    Ryan C. Hendrickson - Diplomacy and war at NATO, the Secretary General and Military Action after the Cold War (2006)

    ***

    Verder kijken

    Lord Ismay on the North Atlantic Council (1953)

    Stikker press conference (6 May 1962)

    Afscheid van mr. Joseph Luns (AVRO, 1984)

    Manfred Wörner on new partnerships between East and West (20 December 1991)

    ***

    Verder luisteren

    430 - Zes markante Belgische premiers

    413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO

    404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed

    361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm

    348 – Oud-premier Natalia Gavrilița over Moldavië - het kleine, ook bedreigde buurland van Oekraïne

    298 - De Cubacrisis, dertien dagen die de wereld schokten. En: de angst voor nucleaire catastrofe nu

    279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU 

    272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa

    265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland

    257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden

    256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'

    236 – Václav Havel, de dissident die president werd

    193 - Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap

    163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte

    61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse Muur

    47 - Konrad Adenauer

    31 - Jamie Shea, oud-woordvoerder van de NAVO

    35 - Charles de Gaulle

    22 - Jaap de Hoop Scheffer wil kernwapen onder F-35

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:38:44 – Deel 2

    01:04:36 – Deel 3

    01:49:31 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

  • Het nieuwe kabinet gaat niet bepaald met panache uit de startblokken. De kandidaat-premier sneuvelde. De kandidaat-vicepremier van de PVV sneuvelde. En eerste veto-crisis dreigde al direct rond diens opvolger, Marjolein Faber.

    Jaap Jansen en PG Kroeger zien een hele reeks aspecten waarin het komend kabinet-Schoof uniek is vanuit historie en actualiteit. Wie heeft de meeste ministeriële ervaring, bijvoorbeeld? De nieuwe VVD-staatsecretaris Mariëlle Paul, nota bene!

    ***

    Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

    Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand. Ga naar Lendahand.com en gebruik de code betrouwbarebronnen500

    Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.

    Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

    ***

    Premier Dick Schoof heeft nu de uitdagende taak van een groep losse bewindslieden uit vier incoherente segmenten zonder enige departementale ervaring een team te maken. Terwijl hij in het Torentje zélf ook al een soort stagiair is en de koning vanuit Amerika nogal korzelig laat blijken en beetje tempo te willen.

    Die teambuilding is extra moeizaam, want men begint met het maken van een regeerprogram. En dat is een oorlog van allen tegen iedereen met minister Eelco Heinen op Financiën achter de knoppen, niet premier Schoof.

    Jaap en PG voorzien dan ook wat Heinen als overvaltactiek nog vóór de bordesscène zal willen inzetten en hoe dit alles daarna vier jaar lang zal domineren. Al was het maar om niet binnen EU en Eurozone vanaf dag 1 machteloos te zijn.

    Zodra ze in de eerste week van juli het bordes verlaten, begint het echte werk. En dat gebeurt binnen de themagroepen en onderraden van het kabinet, voorafgaand aan de ministerraad op vrijdag. Kam je die groepen precies af, dan zie je hoeveel risico's en politieke onevenwichtigheden in deze ministersploeg zijn ingebouwd. Van onheldere machtsfactoren tot grote plannen en beloften waar geen cent voor gereserveerd is. Wie doet 'Europa'? Hoe hakt minister Eppo Bruins een miljard euro en meer weg op OCW? Hoe ontploft BBB tussen haar ministers van Landbouw en Volkshuisvesting?

    Bovendien zijn er minstens twee extra bommen die dreigen te ontploffen. Allereerst Asiel en Migratie, zowel op de inhoud, strategie als personeelsbeleid. De capriolen van NSC-fractievoorzitter Pieter Omtzigt rond de benoeming van Faber wijzen op labiliteit. Wat daarbij in Brussel staat te gebeuren wijst op mislukking van Schoofs beleid nog voor hij begonnen is. En Ursula von der Leyen kon de coalitie weleens overrompelen met een dodelijk geschenk: de migratieportefeuille in haar Europese Commissie. Genoemd hiervoor wordt vertrekkend VVD-minister Mark Harbers.

    Tweede bom zijn de tientallen miljarden die Heinen en Schoof moeten vinden. Hun akkoord is een incoherente gatenkaas. 12 miljard voor 'Box-3', 15 miljard voor stikstof en provincies, het is nergens gedekt.

    Het regeerprogram zal een product zijn van Schoof en zijn ministers. Politiek gezag heeft de premier daarbij nauwelijks. De vier fracties zullen het - ineens heel erg extraparlementair - vol extra gaten schieten op Prinsjesdag. Omtzigt geeft deze ploeg naar verluidt slechts een maand of drie na de presentatie van het program.

    De 22% bezuiniging op de ambtenaren zal hen niet helpen. Haagse burelen worden de komende twee jaar opgeslokt door reorganisaties en herstructureringen. De echt goede mensen vertrekken snel naar 'functie elders' in deze tijden van grote tekorten aan talent en menskracht.

    Internationaal staat Schoof alleen. Zonder eigen netwerk of politiek gezag. En Mark Rutte kan hem vanuit de NAVO niet helpen. Integendeel. Die komt geld ophalen dat er in Den Haag niet is.

    ***

    Verder luisteren

    431 - Kabinetsformatie: Handelsland Nederland staat op het spel

    428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider

    426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat

    425 - Een oprecht akkoord

    420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

    418 - Haagse hoogspanning en liberale irritatie

    412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president

    400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger

    396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn

    393 - Op naar een extraparlementair kabinet!

    390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai

    388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder

    386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie

    384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in

    332 - De lange kleurrijke traditie van 'Boerenpartijen'

    213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit

    169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders

    ***

    Tijdlijn

    00:00:00 – Deel 1

    00:41:25 – Deel 2

    01:01:16 – Deel 3

    01:38:43 – Einde 

    Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.