Episoder
-
Hoe maken we modellen om de werkelijkheid beter te analyseren en recht te doen aan alle ingewikkelde interacties tussen mensen in hun gemeenschap, in hun context?
Daarover ga ik eens niet in gesprek met iemand van een gemeente of uit de politiek. Nee, ik ben dit keer bij het UMC Utrecht voor een gesprek met Floortje Scheepers. Ze is kinder- en jeugdpsychiater en hoogleraar Innovatie in de GGZ.
Vorig jaar schreef ze ‘Mensen zijn ingewikkeld’. Een bijzonder boek, waarin ze wetenschappers en ervaringsdeskundigen vraagt om te reflecteren op haar vak.Ze houdt een pleidooi voor het erkennen en verdragen van complexiteit: een alles oplossend model bestaat gewoon niet, hoe graag we dat ook willen, zegt ze. Het leven is niet een puzzel met een oplossing.
Ik zie allerlei overeenkomsten tussen haar zoektocht in de gezondheidszorg en die in ons lokaal bestuur, en echt niet alleen in het sociaal domein maar ook gewoon bij wijkontwikkeling.
Het is een zoektocht naar kwaliteit die recht doet aan mensen, naar normen en standaarden die helpen en niet onnodig knellen, en naar indicatoren waarmee je niet alleen bewijst dat je iets hebt gedaan, maar vooral dat het heeft gewerkt. Voor mensen.
Daarvoor moet je echt anders gaan werken. Want of je nu de mens, de burger, de uitvoerder of de patiënt centraal zet: het zijn vaak mooie woorden in beleidsstukken, maar in de uitvoering komt er nog weinig van terecht.
Tenzij je het echt anders aanpakt. Hoe? Daarover gaan we praten.
Mensen zijn ingewikkeld, lees dat boek!Economics in Nouns and Verbs, de aflevering van de Complexity-podcast met W. Brian Arthur die ik kort noemHelgoland van Carlo Rovelli, de aanrader van Floortje aan het eind -
"Dit jaar sneuvelden een record aantal politieke heilige huisjes. Het moest gedaan zijn met de uitwassen van het neo-liberalisme. Van links tot rechts, met uitzondering van SGP en radicaal rechts, waren partijen het eens over verhoging van het minimumloon, de noodzaak voor een nieuw toeslagenstelsel en het afschaffen van het leenstelsel voor studenten. Met de aanzwellende klimaatcrisis en wooncrisis, sneuvelden opnieuw politieke taboes. Aanpak van de zware industrie, afschaffen van de verhuurderheffing, verdere beperking van de hypotheekrenteaftrek, uitkoop van boeren: onder druk is alles vloeibaar geworden." (Trouw, 11/12/21)
Welzijnseconomie, waarom en hoe onze economie moet veranderenEen heldere presentatie van Nicky en haar team over het werk in Venserpolder aan een model dat welzijn meet én waarin bewoners zeggenschap hebben over wat dat dan is. (Download pdf)En de geweldige Floor Milikowski (eerder in deze podcast) schreef een artikel over dat project in de Venserpolder. Woekerruimte: in een eerdere aflevering ging ik in gesprek met Maurice Specht en Arie Lenkeek over maatschappelijk vastgoed. Podcast met W. Brian Arthur over 'Economics in verbs and nouns' 'We moeten leren ontcijferen', alweer de Groene, interview met Daniel Mügge, hoogleraar die onderzoek doet naar data en politiek en het bbp.
We weten heel goed waar we van weg willen bewegen en wat er anders zou moeten. We willen minder in euro's uitdrukken, en meer in maatschappelijke meerwaarde. Maar hoe doe je dat nu precies?
En hoe krijgen politici nu een beetje meer comfort om op een andere (betere) manier te kijken naar onze gemeenschap en de rol van de economie daarin? Want die euro's zijn zo prettig telbaar en meetbaar en het wordt er allemaal zo makkelijk inwisselbaar van, alles van waarde. Wat als we dat loslaten?
Hoe geef je je keuze-makerij praktisch vorm als je dat beter wilt?
Daar was ik op aan het broeden en toen ontdekte ik Nicky Pouw. Ze werkt als associate professor bij de Universiteit van Amsterdam en onderzoekt Welzijnseconomie. Ze schreef er een prettig en praktisch boek over met dezelfde titel.
Het boek levert gereedschap om het echt anders te gaan doen. De beschrijft 'wat kun je nu wel meten, om ervoor te zorgen dat je de brede welvaart in beeld krijgt en meeweegt?' Wat zijn de indicatoren waardoor je die waarden in je keuzes zichtbaar kunt maken? Dat je niet weg-modelleert of weg-indiceert dat er allerlei impact op het klimaat van jouw keuzes is aan de andere kant van de wereld, bijvoorbeeld. En dat je de waarde meeweegt van een ontmoetingsplek in een wijk, zonder de omweg van 'uitdrukken in euro's' - wat natuurlijk helemaal niet kan.
Ik ga met haar in gesprek over haar aanpak voor welzijnseconomie leidend kan zijn voor onze politiek. En we kijken extra goed naar maatschappelijk vastgoed! -
Manglende episoder?
-
Boukje Keijzer en ik komen elkaar al heel wat jaren tegen op allerlei kruispunten in ons werk in het publieke domein. Net als ik is zij altijd bezig met het realiseren van betere verhoudingen tussen overheid en samenleving.
Alles over Boukje en het boek vind je op www.deregelsenderek.nlOp 16 mei is er een congres! Op www.verhaalmetimpact.nl/regelrek vind je er alles over. En in de podcast krijg je als luisteraar een kortingscode waarmee je 50 euro korting krijgt op de toegangsprijs. De podcast met Tim Robbe waar ik het kort over: The whole shabang van het sociaal domein.
Ze schreef een ontzettend leuk, uitnodigend en praktisch boek: De regels en de rek. Want ze heeft zich gespecialiseerd in de rek zoeken in regels, door middel van een groot aantal 'rek-strategieën', maar ze heeft ook een hernieuwde liefde voor de regel ontdekt.
Daarover gaan we in gesprek! -
Floor Milikowski (Amsterdam, 1980) schrijft al heel lang over de thema's waar ik warm voor loop. Stadsontwikkeling, gemeenschapskracht, bewonersinitiatief en zeggenschapsverdeling. En over de markt en geld.
In deze aflevering hangen we daar wat boven.
We praten over moed houden, en hoop, in deze tijden. Want dat moet toch maar.
En over haar opa.
Passend voor onder de kerstboom, dus vandaar online zo vlak voor Kerstavond.
Meer lezen van Floor?
Lees dan Wij zijn de stad, Een klein land met verre uithoeken, of Van wie is de stad?.
Of haar opinie in De Volkskrant met ook een sprankje hoop over stoppen met rendementsdenken.
Het boek van haar opa, Lof der onaangepastheid, is antiquair verkrijgbaar.
Steun De Groene
Wat je natuurlijk ook al lang hebt gedaan, is abonnee worden van De Groene, zodat je Floors werk (en dat van veel andere goede onderzoeksjournalisten) mede mogelijk maakt. Ik snap dat je denkt: weer een tijdschrift dat ik niet uit krijg. Zeker bij De Groene. Maar bekijk het zo: door abonnee te worden, steun je het stellen van goede vragen die onze democratie versterken. Dat blad is daar een product van, maar het proces is minstens zo belangrijk. Dus word abonnee, en geniet ervan als je eens in de zo veel tijd wél toekomt aan de artikelen. Dat is al meer dan genoeg. -
Dit keer een bijzondere aflevering. Niet een gesprek, maar de opname van de lezing die ik kort geleden gaf bij het jaarcongres van Gebruiker Centraal. Het thema van die dag was: Menselijke maat, hoe dan?
Meer over het congres en Gebruiker CentraalHet boek van die checklist-expert en arts Atul Gawande heet The Checklist ManifestoMeer over dat brood op het plaatje? Zowel foto en brood zijn met dank aan Mamie Gourmande in Leiden.
"Vertrouwen bak je in de uitvoering. Laten we de beleidsbubbel doorprikken en de feedback loop van de praktijk naar beleid sluiten. Wat moeten we daarvoor doen én wat moeten we stoppen? Daarover houdt Marije de slot-keynote. Verwacht wat uitpluizen en plat slaan van containerbegrippen als vertrouwen en ‘de menselijke maat’. Hardop verkennen van iets wat ze noemt ‘beleidsbeheer’. Een pleidooi voor standaarden, normen en checklists." Dat was de aankondiging van mijn verhaal.
Je kunt het zien als een “voorpublicatie” uit mijn nieuwe boek, werktitel: De beleidsbubbel.
Het moest er maar eens uit.
Dit verhaal markeert. Het tienjarig bestaan van mijn bedrijf deze maand (hoera) en ook mijn persoonlijke zoektocht naar nieuwe manieren voor de publieke zaak.
Het schrijven van dit verhaal en het voordragen ervan gaat me namelijk niet in de kouwe kleren zitten. Eerder maakte ik een versie van dit verhaal voor de Noord-Hollandse VNG. Ook toen al besefte ik dat ik geen gemakkelijke boodschap bracht. Een van de mensen in de zaal, met wie ik mijn twijfels deelde over hoe het overkwam, of het niet pathetisch en over the top was, stelde mij in zeker zin gerust. "Marije, sommige mensen kunnen dit niet aan," zei ze. En zo was het.
'Kritsch' werd het later genoemd door iemand anders die in die zaal zat. Zo ervaar het het niet. Ambitieus, boos, pijnlijk, hoopvol, maar kritisch? Dat klinkt toch te veel als van iemand 'van buiten'. Zoals je in deze lezing hoort, is dat een verwijt dat mij raakt ('Makkelijk praten').
Ik constateer, deels dus ter mijn verdediging: dit betreft ons allemaal.
Iedereen zou makkelijk praten moeten hebben. Vandaar het belang van steeds maar weer democratiseren.
We hebben allemaal skin in the game als burgers van dit land.
En huilen mag, heb ik toen tegen mezelf gezegd. Ik zeg het ook jou. Huilen mag. Maar wat ontzettend erg dat we willen huilen.
Het is mijn stellige overtuiging dat we op een veel indringender manier aan de slag moeten met de publieke zaak. En dat we daarin alles moeten meebrengen wat ons mens maakt.
Ik hoor dit keer nog liever dan anders wat je ervan vindt. Juist ook als je ergens jeuk van krijgt! Wil je me mailen op [email protected]?Op de hoogte blijven van het boek? Schrijf je in voor de nieuwsbrief op www.democratieinuitvoering.nl/beleidsbubbel
-
Hoe doe je dat, op een goede manier afspraken maken in de gemeentepolitiek? Afkijken bij 'landelijk' is in elk geval geen aanrader op dit moment. Ik ga in gesprek met Lianne van Kalken, onderzoeker in het Staatsrecht en fractievoorzitter in Vlaardingen.
De Routekaart voor Raadsakkoorden (pdf)https://www.raadsleden.nl/actueel/nieuws/routekaart-helpt-bij-keuze-raadsprogramma, Artikel van de RaadsledenverenigingInterview met Lianne in VNG MagazineEen klein instrumentje voor 'Prioriteren in de raad' dat ik maakte toen ik zelf een raad begeleidde voor hun raadsakkoord
Haar 'Routekaart voor raadsakkoorden' is een verkenning van een groot aantal manieren waarop in gemeenten bestuurlijke afspraken zijn gemaakt die anders zijn dan klassiek (klassiek: een paar partijen die op uitnodiging van de grootste achter gesloten deuren afspraken maken voor de coalitie in een raadsperiode). Die nieuwe manieren vatten we samen als: raadsakkoorden.
We bespreken voor welk probleem een raadsakkoord een oplossing is en wat voorwaarden zijn waaronder het kan lukken. En wat vindt zij nu zelf een goed raadsakkoord?
Door raadsakkoorden kan de kloof tussen coalitie en oppositie worden doorbroken, wat kan leiden tot positieve politiek, stelt ze. Makkelijk is dat niet. Wel beter. Mijn ontdekking van het gesprek was vooral dat een raadsakkoord ervoor kan zorgen dat je als gemeentebestuur beter gaat besturen, ook als de raad heel versnipperd is.
En we raken aan de rol van griffie, ambtelijke organisatie en natuurlijk de voorzitter van de raad, de burgemeester. Zij zijn immers verantwoordelijk voor de juiste omstandigheden om goede politiek te kunnen maken.
Meer lezen:
-
Levert de gemeente 'fatsoenlijke zorg'? Dat heeft Willemijn van der Zwaard onderzocht. Als bestuurskundige liep zij mee met Utrechtse buurtteammedewerkers in hun dagelijks werk voor inwoners die hulp nodig hebben, binnen een context van beleidsambities, bureaucratie en bezuiniging. Ze keek hoe dat werk uitpakt voor inwoners.
Het boek van Willemijn Omwille van fatsoen. De staat van menswaardige zorg (2021), te koop bij je favo boekhandel op de hoekArtikel van Willemijn over haar eigen onderzoek op Sociale Vraagstukken.nl'Werk eens wat vaker met aanziens des persoons', Binnenlands Bestuur over het onderzoek van WillemijnDe website van de Buurtteams Utrecht.Uitgebreide boekbespreking van 'De fatsoenlijke samenleving' van Avishai Margalit waar Willemijn veel over vertelt (Sociologische Gids, 2003)Interview met Ruud Koole (Sociale Vraagstukken, 2006) waarin hij ingaat op het begrip 'fatsoenlijk' in het beginselprogramma van de PvdA, met in het intro de vraag: 'Sinds wanneer slaat de PvdA aan het moraliseren?'
Het zou zo maar een cynisch verhaal kunnen worden over regeldruk en zo. Maar haar boek Omwille van fatsoen. De staat van menswaardige zorg is dat helemaal niet. Ook ons gesprek was praktisch en hoopvol. En dat terwijl grote thema's als 'institutionele vernedering en 'normen over wat een menswaardig bestaan is' en de bijbehorende filosofen gewoon onderdeel van het gesprek waren.
Ze onderzocht welke normen over 'goed leven' de staat en mensen die namens die staat zorg verlenen, eigenlijk hanteren rond de decentralisaties van zorg van 2015. Ze schrijft: "Aan de extra zorgtaken die de Nederlandse gemeenten toen kregen, waren niet alleen bezuinigingen, maar ook normatieve opvattingen over ‘goed leven’ gekoppeld. Namelijk: de mens die zichzelf redt, actief meedoet en niet onnodig medicaliseert. "
Onze recente roep om 'de menselijke maat' is dus verre van nieuw.
Willemijn schrijft dat wij in Nederlands altijd worstelden met die paradox van de rol van de staat in de verzorgingsstaat. Wij zijn, zo concludeert zij, altijd bezig geweest te voorkomen dat zorg 'minder persoonlijk' werd. Terwijl zorg leveren aan iedereen, 'zonder aanziens des persoons', en dus minder persoonlijk, een van de fundamenten is onder die verzorgingsstaat.
Boeiend is het om haar te horen vertellen over het werk van die buurtteammedewerkers binnen die paradox van 'zonder én met aanziens des persoons'.
Ze beschrijft hoe allerlei "beleidstaal" doorsijpelt in ontmoetingen tussen mensen met een hulpvraag en mensen die ‘namens’ de gemeente zorg en ondersteuning verlenen. In die beleidstaal zit een norm opgesloten. Kun je daar in de praktijk wel mee uit de voeten?
Willemijn laat zien dat dat heel ingewikkeld is, maar lukt. En ze trekt er conclusies uit voor beslissers, bestuurders en toezichthouders. Die zouden wel eens wat bescheidener en geduldiger kunnen stilstaan bij de complexe werkelijkheid. -
Artikel 5 van de Grondwet luidt: "Ieder heeft het recht verzoeken schriftelijk bij het bevoegd gezag in te dienen." Voor dit 'petitierecht' biedt Reinder Rustuma met petities.nl sinds 2005 een neutraal platform.
Hij is daarmee een stabiele factor in democratisch verbeterland, waar nieuwe (online) vormen over elkaar heen buitelden en korte levens beschoren waren, maar Petities.nl steeds groeide. Duizenden petities zijn inmiddels opgestart, ondertekend en aangeboden, en allemaal heeft Reinder ze door zijn handen laten gaan. Het platform ('Dat meervoud is belangrijk!') staat open voor iedereen die het bestuur in Nederland iets wil laten weten en medestanders zoekt om de oproep kracht bij te zetten. Of het nu gaat om een vuurwerkverbod, de coronapas, dierenrechten, gaswinning onder de Waddenzee, vaccinatieplicht of het behoud van Buurtcentrum de Mussen: op petities.nl vind je een plek waar je artikel 5 van de grondwet in de praktijk kunt brengen.
Ik ken weinig mensen die zo keihard democratisch zijn als Reinder en tegelijkertijd de representatieve democratie met hand en tand verdedigen en ondertussen het plezier in politiek houden. Hij heeft niets op met zakenkabinetten of het referendum als panacee. 'We hebben bestuurders nodig die zich willen verbinden aan de complexe aanrommelwerkelijkheid, en begrijpen dat in een democratie iedereen ook altijd iets verliest. Dat je het moet rooien met mensen waar je het heel erg mee oneens bent. En dat je hooguit kunt voorkomen dat de mammoettanker die onze overheid is, de oever ramt.' -
Maike Klip streeft ernaar dat de overheid dicht op de werkelijkheid van echte mensen komt, zonder zich daarin te verliezen. We gaan in gesprek hoe we van het steeds maar fiksen van problemen, komen naar echt betere standaarden.
Maikes onderzoeksblog: klipklaar.nlHaar onderzoek naar de rol van begrip voor burgers in de systeemwereld: debegripvolleambtenaar.nl En specifiek nog over het onderzoeksarchief bij DUO waar ze over vertelt: https://klipklaar.nl/een-veranderende-organisatie/vier-manieren-om-verhalen-te-vertellen-in-je-organisatie/In Trouw dit mooie artikel over de maatwerkplaatsen bij het UWV: https://www.trouw.nl/economie/hoe-het-uwv-wil-voorkomen-dat-burgers-tussen-wal-en-schip-vallen~bfc4997e/ Als je wilt weten hoe het in Groningen en omgeving met de aardbevingen zit, dan heeft Kennisplatform Leefbaar en Kansrijk Groningen deze 4 artikelen geschreven: Het Nieuwe Noorden https://www.kennisplatformleefbaar.nl/hetnieuwenoorden De Raadbaak van de Nationale Ombudsman, het platform voor professionals om praktische vragen en knelpunten met elkaar te kunnen uitwisselen. https://www.nationaleombudsman.nl/professionals/nieuws/2021/raadbaak-online-community-voor-professionals-van-startParks and Recreation op IMDB: https://www.imdb.com/title/tt1266020/ Tagline: The absurd antics of an Indiana town's public officials as they pursue sundry projects to make their city a better place.Ook hebben we het kort nog over www.geldstromendoordeschool.nl
Dat begint ermee dat we de feedback loop van uitvoering naar beleid en politiek, sluiten. Maike doet dat al jaren en ze vertelt hoe -- en hoe niet. Ze is een rising star in overheidsland en dat is volkomen terecht. Maike haalt verhalen van mensen naar binnen bij de overheid. Ze doet onderzoek naar de leefwereld van mensen die met de overheid te maken hebben en werkt zo aan een steeds betere kwaliteit die klopt met de werkelijkheid.
We verkennen hoe we van een individuele werkwijze die werkt, de nieuwe standaard werkwijze kunnen maken en hoe je iets bijzonders gewoon kunt maken. We praten over de intrinsieke motivatie van de individuele medewerker die vaak leidt tot fiksen, en een werkwijze die het goede gedrag bij anderen uitlokt: gidsen.
Oftewel: stop met fiksen, ga gidsen!
Ze vertelt over haar onderzoek naar de begripvolle ambtenaar waarmee ze afstudeerde af aan de Willem de Kooning Academie. Over inburgeraars, studenten met een lening en scholen waar ze als als onderzoeker bij DUO, de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Onderwijs voor werkte. En ze praat over haar nieuwe rol bij de Nationale Ombudsman, waar ze de schade en afhandeling van de gaswinning in ‘haar’ Groningen onderzoekt. Ook daar streeft ze naar een veel beter begrip. Met pijnlijke voorbeelden.‘Stel je voor dat alle gedupeerden van de Toeslagen in één dorp wonen, en met elkaar in de buurtapp vragen ‘heb jij die 30.000 al gekregen? Ik niet, maar ik heb meer schade dan jij?’ -
In deze aflevering ga ik in gesprek met Tim Robbe. Tim is jurist en bestuurskundige. Hij werkt al twintig jaar als consultant in het publieke domein, met een voorliefde voor het sociaal domein. Hij is adviseur, docent, onderzoeker, ervaringsdeskundige ouder én advocaat en zoekt met al die petten op naar creatieve manieren om theorie en inzichten te verbinden aan praktijk en uitvoering. En omgekeerd. Onlangs verscheen het boek Juridische vragen in het sociaal domein, dat Tim met onder andere de Thorbecke-hoogleraar Geerten Boogaard maakte.
Met Tim kun je dus alle kanten op. En dat doen we dit keer dan ook meteen maar. The whole shabang van het sociaal domein.
Ik houd dan altijd wel van wat kort door de bocht generaliseren en soms wat provoceren, om dan aan een reactie te peilen of ik het een beetje bij het juiste eind heb. Tim is juist wars van generalisaties en laat steeds ruimte voor ook weer een andere kant. Dat leverde een leuk gesprek op. Want oef, wat weet die man veel.Over landelijke spelers in het sociaal domein die nauwelijks passen op gemeentelijke prioriteiten. En over het gevaar van het “wegorganiseren” van complexiteit zodat raadsleden er geen zicht meer op hebben. En over de wijkteam-medewerker en de inkoper die opgescheept met de politieke keuzes, die raadsleden zouden moeten maken. Over wat goed beleid nou eigenlijk is. Hoe onze volksvertegenwoordigers de uitvoering kunnen herwaarderen — tegen gevestigde belangen in.
Het artikel over zinvol debatteren in het sociaal domein van Tim. Hoe vul je als politiek de beleidsruimte in met voor jouw gemeenschap passende normen? Door niet over de instrumenten maar over de waarden in debat te gaan. Daar geeft hij handvatten voor.Tim haalt ook het boek The Policy Paradox van Deborah Stone (2012) aan. Een samenvatting vind je hier.Kamerlid René Peters heeft al een flinke tijd een podcast over de jeugdzorg en het sociaal domein. Tim was een van de eerste mensen die hij interviewde. (Ik was er later zelf ook eens te gast trouwens)Terloops noem ik de 'democratische bril' waardoor je de kwaliteit van participatie scherper ziet, en waardoor je het debat kunt voeren over wat je beoogt, in plaats van over het instrumentarium. Daar is dit een artikel over. En ik maakte er ook ooit een toffe animatie over, Democratisch zuivere koffie.Het essay van Boogaard en Elzinga over de politiek in de uitvoering 'Pamflet voor raadsleden' (pdf)De plannen van Marjanne Sint voor de beheersbaarheid van de kosten in de jeugdzorg (pdf).Het beleid uit Oss (kraakhelder!)
Oftewel: een gesprek over de politiek van het sociaal domein. The whole shabang!
Verder lezen -
Dode paarden moet je feestelijk begraven. Dat is het motto van mijn vorig jaar verschenen boek Stop. Stopstrategie voor organisaties. Als ergens al je energie op weglekt, moet je er dan niet beter mee ophouden? (In het boek lees je hoe je dat goed kunt doen, met behoud van het goede.)
www.platformstadenwijk.nlOver het lectoraat van Stan (je mocht hem bellen als je iets onderzocht wilt!)Gert-Joost over zijn lectoraat in een filmpje van twee minuten en kijk ook even op de website van zijn bedrijf Spot On Het interdisciplinaire onderzoeksprogramma Urban Governance and Social Innovation onderzoekt, ontwerpt en realiseert sociale innovaties voor grootstedelijke uitdagingen.De evaluatie van de participatie van de K-buurt Amsterdam Zuidoost, de buurt die in participatiestaking gingEen project met knetterhoge participatie-ambitie: Smakkelaarsveld UtrechtHet kenniscentrum Duurzame HavenStad is zo'n voorbeeld van samenwerking tussen onderwijs en stadOp www.imbinck.nl kun je zien hoe je een nieuwe wijk (de Binckhorst) op een anders dan andere manier samen maakt.En, voor wie het gemist had: www.goedstoppen.nl, de site van het boek Stop.
Een paar weken terug kreeg ik een onderzoek onder ogen met de naam "Participatiemoe". Nou, over weglekken van energie gesproken... Daarom in deze editie van Democratie in uitvoering een gesprek met de mannen achter dat onderzoek: Gert-Joost Peek, lector Gebiedsontwikkeling en Transitiemanagement, en Stan Majoor, lector Coordinatie Grootstedelijke Vraagstukken. Zij zijn allebei betrokken bij het Platform Stad en Wijk en onderzoeken met de poten in de klei allerlei gebiedsontwikkeling en wicked grotestadsproblemen.
Of zoals ze zelf zeggen op de website: "Het landelijke platform Stad en Wijk is een samenwerkingsverband van lectoraten (onderzoeksgroepen van hogescholen) die door middel van praktijkgericht onderzoek inzicht verschaffen in en oplossingen aandragen voor maatschappelijke vraagstukken in stad en wijk."
Op zoek gaan we in dit gesprek naar hoe we toch voorbij steeds weer nieuwe onderzoeken naar weer de 'best practices' komen. Op weg naar een goede kwaliteitsstandaard voor participatie.
We gaan in gesprek over hoe moe we zijn van al dat geparticipeer. Waarom zijn we dat?
En wie is er eigenlijk het "moest"?
Aan de orde komen onder meer: -
“Als we de duurzame transities waar we voor staan werkelijk serieus nemen, dan is het tijd voor een nieuwe kijk op het fundament onder onze economie: eigendom.” Dat stelt de pionierende ondernemer Gijsbert Koren.
Vanaf 2010 is hij actief in de voorhoede van crowdfunding in Nederland en België, als mede-oprichter van CrowdAboutNow, het eerste Nederlandse crowdfunding platform voor ondernemers. Snel daarna richtte hij het bureau Douw&Koren, waarmee hij meer dan 450 crowdfunding campagnes maakte voor duurzame koplopers als WakaWaka en Fairphone. Ook deed hij onderzoek naar wooncooperaties.En, zegt hij: het is tijd voor de volgende versnelling; tijd voor steward-ownership. Dat is een manier om eigenaarschap over een bedrijf vorm te geven.
De kern van steward-ownership is dat een bedrijf ‘van zichzelf’ is en bestaat om zijn missie te dienen. Stemrecht over de koers van het bedrijf ligt bij mensen die betrokken zijn bij het bedrijf. Deze zeggenschap kan niet verkocht worden. De winst die het bedrijf maakt, wordt geherinvesteerd in het bedrijf en/of gedoneerd in lijn met de missie van het bedrijf. Investeerders en oprichters worden eerlijk gecompenseerd.Utopisch? Nee hoor, er zijn al talloze van deze bedrijven in binnen- en vooral buitenland.
Op zijn persoonlijke website en de website van We are stewards en lees je meer over Gijsbert en Steward ownership.Een overzicht van Nederlandse steward-owned bedrijven vind je op wearestewards.nl/bedrijvenTegenlicht documentaire Goed Geld Verdienen over steward-ownership: https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2019-2020/goed-geld-verdienen.htmlFollow This is aandeelhouder van Shell en probeert Shell te verduurzamen. Er is steeds meer steun van andere aandeelhouders: https://www.follow-this.org/.De rechter geeft Milieudefensie gelijk: het bedrijf moet vergroenen: https://milieudefensie.nl/actueel/breaking-news-milieudefensie-wint-revolutionaire-rechtszaak-shell-moet-vergroenen
Ik ga met hem in gesprek over zijn kijk op maatschappelijk ondernemen, en we verkennen wat er 'democratisch' interessant is aan steward ownership. Kunnen bedrijven op deze manier meer of beter bijdragen aan maatschappelijk welzijn en dus algemeen belang? En hoe krijgen we dat werkend?Social Enterprise NL, de BVm en Bcorp zijn ‘labels’ voor duurzame bedrijven. Steward-ownership kan bedrijven helpen om hun duurzame missie voor de lange termijn centraal te houden.
Social Enterprise is de aanjager van sociale ondernemingen in Nederland. Op hun website lees je ook meer over de BVm. Ook kun je leesvoer vinden hoe gemeenten (betere) partners kunnen worden van sociale ondernemingen.Wat de Rijksoverheid met de BVm, de maatschappelijke BV gaat doen, staat hier We are stewards heeft een reactie geschreven op het wetsvoorstel voor de BVm (die Marije mee-ondertekend heeft, trouwens :)). -
Vertrouwen. Dat is het jaarthema van dé expert in overheidscommunicatie Renata Verloop. En daarover ga ik met haar in gesprek in de tiende (!) aflevering van Democratie in uitvoering.
Overheid moet in 2030 vooral eerlijk, begripvol en simpel zijn (Nationale Ombudsman) Van persoonlijke krenking tot vertrouwensbreuk, Verhalen van burgers met gebrek aan vertrouwen in instituties (Verwey Jonker Instituut) Een weg door het doolhof (artikel VNG over i4Sociaal)Aflevering Direct Duidelijk Tour over de WOZ: van redactie naar content design Communiceren met focus (Renata Verloop / Aart Paardekooper) Het artikel over regionale samenwerking waarin Geerten Boogaard en Marije de decentralisatieparodox noemen.
Over de ingewikkelde overheid die we proberen te fixen met een leuke man bij een callcenter (heus, we namen hem op voor dat Rutte dit plan lanceerde in de Kamer) of met communicatie. Over 'communicatie' als topje van de ijsberg van wetten, regels en beleid. En over begrijpelijke communicatie als hefboom voor kwaliteit van veel meer.
Renata Verloop houdt zich bezig met contact tussen overheid en burger in brede zin, en altijd vanuit het perspectief van overheidscommunicatie. Zij en ik gaan 'way back', we richtten ooit een vernieuwingsbeweging in overheidscommunicatie op (De Nieuwe Communicatieprofessional).
Meer horen van Renata? Haar website en aanmelden voor haar nieuwsbrief (aanrader)
In de podcast komen wat rapporten en voorbeelden langs: -
Dorpshuizen, wijkgebouwen, buurthuizen, gemeenschapshuizen, Kulturhusen, bewonersplekken, theatertjes, speeltuingebouwtjes, achterzaaltjes, bibliotheken, aula's, koffiehuizen, speeltuinkantines en kletsplekken.
In onze buurten, dorpen, wijken en steden zijn allerlei publiek toegankelijke gebouwen en gebouwtjes waar mensen elkaar ontmoeten, kletsen, tips uitwisselen, elkaar helpen, werkervaring opdoen, van alles leren, ondersteuning vindbaar is, feesten vieren, ondernemen, plannen maken en mensen vinden om die plannen mee uit te voeren.
En bijna al deze plekken staan onder druk.
Niet omdat er geen behoefte aan is.
Maar omdat ze gemaakt zijn van bouwmateriaal, een dak hebben en ergens staan.
Ze staan onder druk omdat ze vastgoed zijn. Maatschappelijk vastgoed, weliswaar, maar vastgoed niettemin.
Dit vastgoed heeft een maatschappelijke functie voor de gemeenschap. Maar vaak slechts een financiële waarde voor de eigenaar. Hierdoor gaat veel mis.
Daarover schreven maurice specht en Arie Lengkeek voor LSAbewoners een belangrijk en trouwens ook geweldig leesbaar essay: Woekerruimte.
Dat essay kun je hier vinden: https://www.lsabewoners.nl/maatschappelijk-vastgoed-onmisbaar-onbereikbaar-hoe-kan-dat-anders/woekerruimte-lsa-essay/In de podcast vertelt Maurice over de Leeszaal www.leeszaalrotterdamwest.nl, een van de publieke plekken die hij heeft opgezet. Buitenplaats Brienenoord www.buitenplaatsbrienenoord.nl is een andere publieke plek die hij heeft opgezet en gebouwd.
Op www.rotterdamswoongenootschap.nl lees je alles over de avonturen van de afgelopen 3 jaar om een wooncoöperatie in Rotterdam te realiseren. Arie werkt aan een publicatie daarover die na de zomer verschijnt bij de leuke uitgeverij Trancity x Valiz. Hier vind je vast wat meer http://www.operatiewooncooperatie.nl.
Arie is ook mede-initiatior van www.rechtopdestad.nl, waar Rotterdamse bewonersgroepen en initiatieven elkaar vinden en een beter woonbeleid voor Rotterdam maken.
Het bedrijf van Maurice heet www.spechtindestad.nl. Maurice heeft ook een tijdschrift: hyfe.hotglue.me
Arie kun je 'gewoon' vinden op Linkedin: https://www.linkedin.com/in/arielengkeek -
Marije praat in deze aflevering van Democratie in Uitvoering met Wanka Lelieveld. Wanka is opgeleid als boer, maar dat is hij nooit geworden. Wel is hij altijd bezig geweest om het boerenbedrijf te verbinden met de rest van de gemeenschap. Dat verbindingen leggen en nieuwe combinaties maken, is wat hij kan.
Het is dus niet raar dat hij in zijn buurt een van de kartrekkers is van WOW: de Coöperatie Warmtenet Oost Wageningen. De coöperatie is opgericht in 2018 en maakt zich sterk om een warmtenet te realiseren in de Benedenbuurt in Wageningen; om zo de wijk duurzaam en zonder gas van warmte te voorzien.Marije praat met hem over hoe ze dat doen daar in hun buurt. Hoe begon het? Doen ze het een beetje democratisch daar? Hoe dan? Het verhaal begint als Wanka na omzwervingen in binnen en buitenland, met zijn gezin neerstrijkt in de Benedenbuurt in Wageningen.
De website van de cooperatie WOW in Wageningen
https://cooperatiewow.nl/
Wow in Trouw:
https://www.trouw.nl/nieuws/met-de-hele-wijk-van-het-gas-af-in-wageningen-doen-ze-het-gewoon~b3fab569/
Artikel over de energietransitie en democratie
https://www.democratieinuitvoering.nl/artikelen/tochtgat -
Wordt publiek geld nu echt goed besteed? Dat is waar Hein Albeda altijd naar speurt. Hein is expert op het gebied van écht publieke verantwoording: verantwoording aan én door bewoners, huurders, burgers. En hij schreef het boek Zelf besluiten.
Bij het experiment De Tweede Mening zijn besluiten van ambtenaren waar burgers het niet mee eens waren, voorgelegd aan een representatief panel van burgers. Er deden drie gemeenten met durf aan mee: Zoetermeer, Utrecht en Roosendaal.
Marije praat er met Hein over; dit experiment hebben zij samen uitgevoerd in de afgelopen jaren, in co-productie met onderzoeksbureau Totta.De vraag was: wat gebeurt er als een overheid haar dilemma’s deelt met bewoners? Kan een ‘second opinion’ van burgers bijdragen aan betere en beter gelegitimeerde beslissingen? Vergroot een onafhankelijk burgerpanel het vertrouwen in de gemeente en haar besluitvorming?
Het antwoord? Ja! In deze aflevering van Democratie in uitvoering daarom eens alle ins en outs van dit experiment. Nog meer erover kun je lezen op www.detweedemening.nl.
www.detweedemening.nl
www.heinalbeda.nl -
In deze zesde podcast praat ik met Guido Rijnja, communicatieadviseur bij de Rijksvoorlichtingsdienst. Hij adviseert alweer heel wat jaren de ministers van Nederland en heeft zijn sporen verdiend bij gemeenten. We praten over wat politici kunnen doen om invloed uit te oefenen op processen, met name die van de energietransitie.
Over kaderstelling: "Het gaat over afspraken maken in het algemeen belang, en dat doe je niet van achter een bureau."
En over dilemma's helder over het voetlicht brengen, in plaats van meteen met een oplossing komen. "Politici moeten helpen om de consequenties van ieders handelen in beeld te brengen. Dat helpt."
Guido: "Ik ben een communicatieman, dus als een kluif zich aandient, denk ik vooral: hoe kunnen we het nu ergens over eens worden en wat hebben we ervoor nodig om die goede afspraken te kunnen maken?" -
"The usual suspects." Dat hoor je vaak over mensen die je altijd ziet bij bijeenkomsten en op inloopavonden van de gemeente. Die vaak inspreken. Of die al jaren in de mail of telefoon klimmen, als het over hun buurt gaat.
Thijs van Mierlo, Christine Bleijenberg, Pascale Georgopoulou en Renata Verloop schuiven aan in deze aflevering van 'Democratie in uitvoering' om het voor de allerlaatste keer te hebben over 'usual suspects'.
Want waar komt toch dat negatieve beeld vandaan van de heel betrokken, en al heel lang betrokken, bewoners? Het moet daar maar eens over mee zijn.
We hebben het over de vooroordelen over zeer actieve buurtbewoners. Én over de terechte zorgen over de diversiteit aan tafel bij het gesprek tussen gemeente en gemeenschap.
We begraven de term 'usual suspects' en we gaan op zoek: hoe zorgen we ervoor dat we de term niet meer nodig hebben?
Op weg naar meer diversiteit aan tafel, zonder negatief oordeel over de die-hards van de lokale democratie.
-------
Dit gesprek begon op twitter. En gaat daar ook weer verder, als je zin hebt, met @renataverloop, @thijsvm, @georgopouloup, @cbleijenberg en @marije. Of, als dat niet je kanaal is, via [email protected]. -
Hedzer Pathuis mocht het afgelopen jaar de titel 'Beste Ambtenaar van Nederland' voeren. Maar dat is niet de belangrijkste reden waarom ik in de vierde podcast met hem in gesprek wilde.
Ik wilde van hem weten wat hij denkt over de rol van de staat en de rol van de markt bij gebiedsontwikkeling, vanuit zijn ervaring als projectleider van grote ruimtelijke projecten in Utrecht.
'Waar gemeente en bewoners vechten om een been, gaat de markt ermee heen' stelt hij.
Ons gesprek gaat over de manier waarop ambtenaren, bestuurders en bewoners dat kunnen voorkomen - en waar dat nodig is. Hedzer: 'Ik wil zorgen dat marktpartijen streven naar winstoptimalisatie in plaats van winstmaximalisatie. Daarvoor moet je bij de start hoge kwaliteitseisen stellen als gemeente, om op te kunnen terugvallen.'
Van huis uit is Hedzer bedrijfseconoom en jazzmuzikant. Hij snapt dus iets van *geld* en de rol van de markt, en hij snapt iets van *improviseren*.
Twee ingrediënten van democratisch samenspel waarvan we meer nodig hebben, zeker in de wereld van bouwen en wonen.
"Ik vind geld enorm overgewaardeerd," stelt Hedzer overigens. Maar hij is er tegelijkertijd van doordrongen dat projectontwikkelaars daar anders over denken - en dat dat ook de bedoeling is.
Ons gesprek gaat dan ook over de manier waarop ambtenaren, bestuurders en bewoners de staat en de markt kunnen "ontrommelen" en beter kunnen benutten. -
In deze derde aflevering van de podcast Democratie in uitvoering ga ik in gesprek met Julia Wouters. Politicoloog Wouters benutte haar jarenlange ervaring in de lokale en landelijke politiek om het boek 'De zijkant van de macht' te schrijven. Ondertitel: waarom de politiek te belangrijk is om aan mannen over te laten.
We praten over het belang van de eigen ervaring van volksvertegenwoordigers. Over blinde vlekken, goede bedoelingen en vrouwenbelangetjes.
En over de manier waarop het politieke bedrijf meer recht kan doen aan de helft van de wereld.
PS we hebben het in de podcast over een test om je eigen vooroordelen onder de loep te nemen. Die staat hier. - Vis mere
