Episoder
-
Manglende episoder?
-
Caamsaa 29/2024- MDHO- Qabsoo bilisummaa Oromoo fi barbaachisummaaa Miidiyaa, Marii maati Miidiyaa Dhaddacha Oromoo- MDhO waliin goone caqasaa
Support the show
-
Egeree OROMIYAA
Dr. Dagafaa waliin
Kaleessa malee hardhi hin jiru; hardhi waan jiruuf borus ni jiraata. Kunimmoo seera uumaa fi uumamaati.
Warri kaleessa turan nuuf Daawitee Egeree OROMIYAA, jiruu fi jireenyaa qofa osoo hin taane godambaa seenaa kan Waan hedduu dhaloonni irraa argatuu dha.
Dhaloonni amma jiru warra kaleessa jiraatanii hardhas lubbuun jiran irraa waan baratu baratee hardha kan harkasaa jiru ogummaa fi qaruuxummaan hojjatee egeree ofii fi dhalootaa tolfachuun dirqama keenya.
Kanaaf warra bara dukkanaa turan irraa egeree Oromiyaaf waa iyyaafanna…
Warra kaleessa jiraatanii hardhas nuwaliin jiranii fi jaboo akkuma bara qeerrummaa fi ga’eessummaa isaanii kan tahan nama jabaa tokko arganne.
Keessummaan keenya hardhaa, qaroo, hayyuu, sabboonaa, namni taphaataa fi yeroo hunda fuula isaanii irraa gammachuu fi milkii himoo fakkaatan Dr. Dagafaa Abdisaa ti.
Dr. Gama tokkoon hundeessitoota MDhO fi ammallee gaafatamaa MDhO yoo tahan akka keessummaatti dhiyaachuu keessaniif galanni keessan guddaa dha.
Support the show
-
Waggaa 11 dura gaafan Walaloo tana sararu akka keesaa baanu abdiin qaba ture.
Haa tahu malee anii fi qaamni koo kuni saranas asumaa wal qoccollaa,
Fayyinee wal hin fayyisne,
Akka waan jilaatti asumaa lafa dhiinna
Ciree gatuuf naafummaan sodaadhee, baadhee deemuufis dalaga wal dhoorre….
Hee Qaama koo….
#Qaama Koo!
Ani kanan jedhu,
want’n si gaafadhu
silaa qaama kooti
waa muree sin gatuu
harki gaafa fayye,
miilatu na nyaataa
gaafa miilli fayye,
mataat bowwaafataa
nattin hafin jedheet,
rifeensis kottonfataa
qubnillee wal dhiiba
waliif hooquu dhiiset,
cinaatti wal jibbaa.
Dhibee guddaan dhoru
utuu ho'ichoon jiruu
cittoon isa weeraree,
fanxoon gudeeda dhaalee
utuma ijaan laaluu,
qubni hooqa dhiiset
ija na waaraanaa,
injiree naa waaddu,
moggaatti dhiifatee
funyaan na rukkuta,
harkis buunyaf, miidhagfatee
ilkeetti na gamaa,
rigee aannan ayeetuu,
fakkeessa jennaan
dhabamsuuf aggaama.
Quboonni koo,
gurraa guurii guuree
kan kunuunsuu male
kabaallaa natti duucha
harkumti koo, qaarutti qiyyaafatee,
ilkaan koo miidhaginaaf oolee,
seeqeet gammachiisa jennaan
dubbii dansaafis arraba utubee
wal gargaara jennan
kunoo akka foonii,
kutee na ciffataa,
kaanis maqaa kiyya fuudheet,
caccabsee alaanfata.
Arrabni koos tolaa haasawee,
waayillan faarsurra
haamilee isaanii cira
ni araarsa jennaan,
hamiin walittisaan dira.
Miillii koo fiigee,
nyaapha qabuu didee,
jilbi koos wal rigee,
mudaan muddiin dhiige,
qaamni saala kootis,
jabaa dhalcha jennaan
miceeree walitti buusee
Cidhaa lamaan gogsee,
sanyii baasa jennaan,
bishaan adii jissee
wal utuba jennaan,
kunoo wal maseensee!
Hee qaama koo,
egaa akkas tahee
nafa taataa moo naafa ?
hunda ifirraa ciree
akkan sin jijjiirree
heera uumatu naan hirree
garuu kana booda,
garaan mar'umaan tuqnaan
kaleen tiruu miinan
sombi onnee dhiibnan
sammuun kaawwaniif,
tika dhiisnan
miiroonnis sammuuf,
ajajamuu dinnaan,
harki miila murraan,
qubni funyaan urraan
ganaan gurra kaballaan
garaachi kalee dhiinnan
arrabni hami guddifnaan
ilkaan arrabatti roorrifnaan
taa'an baata dadhabnaan
muunneen xu*ii nyaannan,
fagaarri, hoji-idilee dhiifnan
cidhaan qu*uu, kabajuu dhiisnan
gamtaan sanyii, hoomisha dhiisnan,
egereef jechuun, tasuma ni hafa,
naafadhees, hin ta'u naafa
killicha balleessees, hin jiraadhu lafa.
Maqaan baduu mannaa,
mataan baduu wayya
qaama koo qaama koo,
jedhees sin sossobu
umrii kee dheeressuf,
abadan sin sobu,
naafa ta'ee, maalifan jibbamaa,
qaama hir'uus ta’ee, anis awwaalama
killa kiyya fixeen, achi gaggeeffamaa,
fedhan haa awwaalan,
fedhaan haa gugguban.
kun hafnaan goflola haa ta'u
waraabu na nyaatee, beela naan haa ba'u
qaaman qaba jedhee, fayyina hin dharra'u.
Koo, qoma koo,
nafa koo, foon koo
lafee koo, tiruu koo…
qamoo koo, qoomaa koo…
duuchaatti abdii kutees
faxoorradhee hin taa’u.
Boru guyyaa biraati,
maaltu raaga waan ta’u.
Bara, 2013, Shagarab, SuudanSupport the show
-
Bara 2001, sababa hongee,beelaa nam-tolchee fi gogiinsa godinoota #Harargee lamaan ( Bahaa fi lixa) keessatti uumameen mootummaan naannoo Oromiyaa “…iddoo mijataa sin qubsiifna…”jechuun gara godinoota Wallaggaa fi Ilu Abbaa Booraa kan qubsiifamanii turan.
Uummanni keenya suni keessatti kanneen aanaa #BunnooBaddallee qubsiifaman dhuguma haala mijataa argatanii jireenyi isaanii wayyaahee jiraachaa turan mo maal keessa jiru?
Turtii Miidiyaa Dhaddacha Oromoo jiraattoota Bunnoo Baddallee waliin godhe caqasaaSupport the show
-
DAAWITII SEENAA LAK. 2
Ni yaadattuu bara sana,bara guyyaan dukkanaa’ee,
bara birmadummmaan nu cabuuf jala bultii ta'e,
Bara koodeen koodee ganee, walirratti bobba'e,
Gadaan laaffataa dhuufee, namuu gonfoo hawwee
haadhoon haadhoo hiddee, akka summii jawwee.
Fincaan 3n Tuullamaa,tokko diina kokkee qabaa,
inni kaan taa'ee taajjabaa,
Waliif dirmachuu dagatee, alagaaf dhaabbatee
Galaan diinan lollaan, Abbichummoo nyaapha filate.
kaanis cinaasaatti Macci, xis-ximbaa dhiisee,
Finnasaa walitti qabuun, goojjoosaa hoo'isee,
Akka waan diinni boru boroo hin seennee,
nyaaphi yeroo itti eeggachuusaa wallaalee,
koodeessaa cabuuf deemuu, cinaa taa'ee ilaale.
Dhumaatii Gullaallee fi Suleen booddee,
diinni akkaan jajjabaattee,
Goobanaan diinatti michee,
Tufaa Munaayyuu ganee
Oggaa suusin xoophiyummaa,
qabuuf miila cirattuu,
Minilikiiif waadaa seenee
Qusee Diingdeefaan, faana ofii buusee
Diinaf hirkoo tahuun, obbolaan wal cabsee,
Abbaa biyyummaan hafee, ormaaf ashakarii ta'ee
Inni kaan mataan bu'ee hin jiruu, nama jiraan du'ee
Dubbiitiin fala dhabdee, diinni abjuun xiqqaa mitii,
Imala isaa hin dhaabnee, lixaa fi kibba lixaattii
Of ijaaree, hidhatee waraanasaa bobbaasee,
Inni fagoodhaa kuunnoo jedhan, oggaa kunootti dhiyaatuu,
Inni kaan ni lollaaf hin lolluun, godoo keessatti wal nyaatuu,
Ni gabbarraaf ni lollaan jirraa walii taa’uu,
Walakkaan yoo qolatu walakkaan gabbaruu filaatee,
Diinni garuu manii gahuu qabu beekaa, yoom achitti dhaabbate.
IJoolleen Saglan iluu, jarri shanan gibee,
Warri Torban Jaawwii fiixaan Sadeen Liibee,
Ijoolleen Kumsaa Morodaa, fiixaan Jootee Tulluu,
gaafa diinni godootti dhiyaatee, dhabame waliif galluu,
Asii fi achitti nu qoodee, diinni qofa qofaatti nu hiddee,
Oggaa Abisheen falmaa murteessee,
Garbaa Addaamus Eeboof gaachana sirreessee,
ni lollaan onnee goota kaasuf geerarsa
achumammoo cinaatti Qadiidaa annabee,
gantuun lammii keessaaa,
haadhoo gurguratee, gootaa finiinaa san,
Habashaan jiraa awwaaltee, Abishee soogiddaan
Mataa dibdee loon mataa ol arraabsiftee,
Finna Oromoo jabaa san tuffatamaa gootee
Haamilee dhalootaa, qasham kashaa gootee
keenyuma yaabbattee, keenyumaan nu nyaatte.
Goobanni farda tahee, huddeelamee luugamamee
Argaadhaa jaamee, fakkaattoota isaa waamee...
Oromoon birmadummaan, akkasiin mulqamee,
Namummaanuu hirdhatee, mirgisaa sharafmee.
Akkam seenaa dagannaa,
akkamiin deebinee, gabrummaa filannaa?
Akkamiin abashalli, bara baraa nu faddalaa,
Maal gaafa taanuu, shirrii dhugaa dhaalaa?
Bara sana bara tokko tokkoon, dabareedhan cabne,
Gadaa abdii cittuu dhabnee, nyaapha jalatti kufne.
Oggaa ilmaan Sikkoo-mandoo gamasitti dhiiguu,
kaan qubayyuu hin qabuu,hirriiba jabaan muguu.
Jaarraa dacheen wal hanqattee, joolleen Leenjisoo Diigaa,
Abbaa biyyummaaf, reeffi tuullamee fakkaatu kaakkaa,
Gaafa dhiigni ijoollee Arsii, lola'ee fakkaatu yaa'a lagaa
Biramannaa dhabee goonnee,
oggaa qe’eensaayyuu barbadaa’uu
Oggaa tokko qolatee,
Tokkommoo harkaan boojuu ta’uu
birmannaa dhabaaf, gaafa nyaaphni moo'uu,
Hireen teenya takka jechuu wallaalanii,
warri fagoo fi dhihoo taa'anii laalanii
diinni booqaa hin qabuu, isumatu achis dhaqee,
gootota Oromoo cufa, ajjeessee, dhiigan laaqee
Diinni kaayyoo qabaa, Oromoo caccabsee,
Oromiyaa diiguudhaa, saba guddaa gabroomsee,
Bada gamtaa dhabaaf, humni keenya qoodamee,
Kunoo gama bahaas, nyaaphi sardaan itti duulee,
ilmaan Ituu, Anniyyaa fi qomoon Arfan Qallloo
Joolleen Humbannaa, gaafa lola murrtoSupport the show
-
Kaleessa malee hardhi hin jiru; hardhi waan jiruuf borus ni jiraata. Kunimmoo seera uumaa fi uumamaati.
Warri kaleessa turan nuuf Daawitee Egeree OROMIYAA, jiruu fi jireenyaa qofa osoo hin taane godambaa seenaa kan Waan hedduu dhaloonni irraa argatuu dha.
Dhaloonni amma jiru warra kaleessa jiraatanii hardhas lubbuun jiran irraa waan baratu baratee hardha kan harkasaa jiru ogummaa fi qaruuxummaan hojjatee egeree ofii fi dhalootaa tolfachuun dirqama keenya.
Kanaaf warra bara dukkanaa turan irraa egeree Oromiyaaf waa iyyaafanna…
Warra kaleessa jiraatanii hardhas nuwaliin jiranii fi jaboo akkuma bara qeerrummaa fi ga’eessummaa isaanii kan tahan nama jabaa tokko arganne.
Keessummaan keenya hardhaa, qaroo, hayyuu, sabboonaa, namni taphaataa fi yeroo hunda fuula isaanii irraa gammachuu fi milkii himoo fakkaatan Dr. Dagafaa Abdisaa ti.
Dr. Gama tokkoon hundeessitoota MDhO fi ammallee gaafatamaa MDhO yoo tahan akka keessummaatti dhiyaachuu keessaniif galanni keessan guddaa dha.
Support the show
-
#Jaarmiyaa Tokko Maaltu #Jabaa Taasisa?
-1 -
Dhaabni ykn jaarmiyaan tokko haalli inni ittiin jabaatuufi guddataa deemu karaaleefi roga hundaan waan jaarmiyaan tokko guuttachuudha qabu yoo guuttateedha. Waan hunda caalaa dhaaba tokko kan jabinasaa ibsuufi daran bu'a qabeessa isa taasisu :
1). Akeekaafi kaayyoo inni ittiin dhaabbateefi muldhata inni ittiin saba bilisummaa argachuu qaba jedhee qabsaawuuf sanadha. Kaayyoofi akeekni jaarmiyaa tokkoo ifaafii qajeelaa tahuu qaba.Kunis salphaa dhumatti uummatasaa keessatti habaqaaluufi fudhachiisuf lammii akeeka kanaaf jiraatu oomishuu dandaha.
2). Hooggantootaa qeenxee irra hooggantootaa waliin waliin walfaana tarkaanfatan, dambooboo, fi ayyaan qabeeyyii akka-abbaa muldhata qabaatoo fi dabballoota muratoo fi amanamoo qabaachuu,
3). Dhaabni ittiin bulmaatafi heera wayyabni lafa kaayate laalaafi ittiin bulaa, loogii fi haalduree tokko maleetti hojiitti hiikaa deemu yoomiyyuu bu'aa buusaa deema.
4). Madda diinaagdee jabaa fi yaada diingdeen ittii burqee kaayyoo irratti dhaabbatan hojiirra oolchuf nama geessu kan yeroo ammee fi dheeraa keessatti fayyadaman qabaachuu fi dudduubbee amansiisaa sabasaa keessa qabaachuu,
5). Dhaabni ilaalchaa galaana gadaantummaa akka gandummaa, amantii fi garee xiqqashoo dantaa waloo caalaa dhuunfaa qabaniiniin of tiksuu irraa walaba tahe yoomiyyuu injifataa fi giddugaleessummaa sabaatin jaallatamaa dha,
6). Kallattii hundaan jaarmiyaan keessumaa qabsoon karaa riphe lolaan godhamu tooftaa fi fir-horachuu,
7). Sirna uummataa fi sabasaa bitaa fi cunqursaa jiru keessatti namoota jajjaboo ijaaruu fi abbootii qabeenyaa karaa laf-jalaan of jala hiriirsuu
8. Of Ilaalleen jaarmiyaa sanaa kaleessa sabichaa thauu qaba. Kaleessa fi hardha walitti hidhuun boruu ykn egeree sabichaa uumuun ni dandahama waan taheef keessumaa kalee saba keenyaa ganneerra taanan jidduutti walammee taana. Mee yaadota kanneen tokko tokkoon laaluu yaallatii na hordofaa.Support the show
-
Support the show
-
https://www.youtube.com/live/DG42yGOMYg4?si=Tc9v3280Aocpq2O1
Barbaachisummaa miidiyaa fi hanqinoota yeroo ammaa gama miidiyaan qabnu irratti Dr.Dagafaa, Bilisummaa fi Caalaan marii kallattii gaggeessanSupport the show
-
Egeree OROMIYAA turtii Dr. Dagafaa waliin goonee caqasaa. Karaa Youtube armaan gadiis daawwachuu dandeessu.
https://www.youtube.com/live/jfg3quojm6g?si=lhc1Sk-34CLbb4EC
https://www.youtube.com/live/y0RzLLiW2No?si=NYWigbDLlGOPV5SAKaleessa malee hardhi hin jiru; hardhi waan jiruuf borus ni jiraata. Kunimmoo seera uumaa fi uumamaati.
Warri kaleessa turan nuuf Daawitee Egeree OROMIYAA, jiruu fi jireenyaa qofa osoo hin taane godambaa seenaa kan Waan hedduu dhaloonni irraa argatuu dha.
Dhaloonni amma jiru warra kaleessa jiraatanii hardhas lubbuun jiran irraa waan baratu baratee hardha kan harkasaa jiru ogummaa fi qaruuxummaan hojjatee egeree ofii fi dhalootaa tolfachuun dirqama keenya.
Kanaaf warra bara dukkanaa turan irraa egeree Oromiyaaf waa iyyaafanna…
Warra kaleessa jiraatanii hardhas nuwaliin jiranii fi jaboo akkuma bara qeerrummaa fi ga’eessummaa isaanii kan tahan nama jabaa tokko arganne.
Keessummaan keenya hardhaa, qaroo, hayyuu, sabboonaa, namni taphaataa fi yeroo hunda fuula isaanii irraa gammachuu fi milkii himoo fakkaatan Dr. Dagafaa Abdisaa ti.
Dr. Gama tokkoon hundeessitoota MDhO fi ammallee gaafatamaa MDhO yoo tahan akka keessummaatti dhiyaachuu keessaniif galanni keessan guddaa dha.
Mee hardha akka dur gara ijoo dubbii Oromoo osoo hin taanee gara jiruu fi jireenya, muuxannoo, injifannoo fi bu’aa bayii akka namaatti keessa dabartanii as geessan irraa dubbanna.
Support the show
-
𝕄𝔸ℕ𝔻𝔸ℝ𝕆𝕆𝕋𝔸 𝔽𝕀 𝕄𝔸𝔾𝔸𝔸𝕃𝔸𝔸𝕎𝕎𝔸ℕ 𝕆ℝ𝕆𝕄𝕀𝕐𝔸𝔸 - 𝕆ℝ𝕆𝕄𝕀𝔸ℕ 𝕋𝕆𝕎ℕ𝕊 𝔸ℕ𝔻 ℂ𝕀𝕋𝕀𝔼𝕊
𝕂𝕦𝕥𝕒𝕒 𝔻𝕦𝕣𝕒𝕒
T̈́ä́ä́m̈́m̈́ä́n̈́ä́ä́ B̈́ḯẗ́ḯm̈́ä́ä́ irraa
DURADUBBII
Dubbiftoota barruu tanaa jaalatamoo fi kabajamoo, kunoo harra irraa kaaseen mataduree kanaa olitti kaayame jalatti waa isiniif dhiyeessaa, mee na hoofkalchaa! Kanas hamma naaf dandayametti guutuu taasisuunan guutee, irra bash-bash gochuun isiniif dhiyeessa. Garuu, yaa Oromoo koo akkana gochuuf laalleewwan (infoormeshina) guutuu qabaachuutu nama irra jira. Haala uummanni keenya Oromoon keessa jiruu fi dukkana wallaalummaa koloneeffattoonni Habashaa nu aguuggachiisan irraa kan ka'een, laalleewwan barbaadaman guutumatti argachuun rakkisaa dha. Haatahu malee, hammuma jiru irraa ka'anii waliif ibsuutu irra bu'aa qaba. Guutuu eeggachuuf, guutumatti harka maratanii taa'uun kana nama baasuu miti.
SEENSA
Jechi "mandara" jedhamu kun jechoota Oromoo isa "mana"-a fi "daramuu" (man + dara = mandara) jedhamu irraa kan baafame. "Manneen walitti daramanii" jechuun "walitti raramanii" jiran jechaa dha. Mandara jechuuf "magaalattii" jechuunis ni dandayama. Maaltu dhabame, afaan keenya Afaan Oromoo, afaan nadhii dammaa kun sonaan dureessawoo! Amma mallin ani itti-dhiyeessu godina Oromiyaa tokko fudhachuun mandaroota fi magaalaawwan godina san keessatti argaman cufa tarreessuu dha. Kanas akka barumsaaf Dhaloota Qubee kiyyatti toluufan magaalmataa godina sanii irraa, karaa konkolaataa isaa hedduu guddaa tahe qabachuun kanneen karaa san irratti argaman hunda tarreessa. Fakkeenyaaf: Assallaa irraa ka'uun: Saaguree, Boqojjii, Asaasa, Dodoola, Adaabba faa. Isaan karaa guddicha san irratti hin argamnes achumaan dhiyeeffamu.
Ammaaf mee Shaggar shaggaa keenya, Finfinnee finna keenya irraa ka'uunan gara Ambootti qajeela. Yaa Oromoo kiyya, Amboon yoon jalqabe isin marti Amboof harka-rukuttu jedheen yaada. Ambo keessanitti kanatu guddatee-ree? Ani dur Ambo Shaggar keenya irraa wantee (kiilomeetira) 125 fagaachuu isaan beeka. Ani karaa asfaaltii warri Habashaa wagaalee 70 keessatti ijaaruu dhaddhabee, warri Xaaliyaanii waggaa shan keessatti ijaare tokko tokkoonan beeka. Biyya Torban Kuttaayee kana balaa-muka isaallee nan beeka. Garuu, amma warri Wayyaanee "keenya" Ambo gara Shaggaritti waan siiqisaniif kiiloomeetira 105 tahee jira jechaan dhagaye. Wayyaaneen Ambo mararfatteetii mitii, silaa Amboo fi ishiin ibiddaa fi citaa dhaa, amma waan biraa dhiifnee qalbiin karaa keenya qabannee gara Ambootti haa xuruurru!
QAAMADUBBII
Egaa mee amma walqabannee, konkolaatadhaan yookaan farda Oromoo isa "farda Jiddaa" jedhamuun Shaggar irraa kaanee gara Ambootti haa qajeellu! Ambo keessan kun jagna qofa otoo hin taane, arjaa dhasiwoo "ni beelofna, ni dheebonna" jetteenii waa tokkollee hin yaadayinaa….
Itti-fufa ... !
Taammanaa Bitimaa: [email protected]
Support the show
-
Marii kana keessatti Dr Dagafaa Abdiisaa MSG fi GS ABO duraanii akkasumas daarikteera fayyaa Hospitaala Leenca Gurraacha kan turan, J/ Ayyaanaa Goobanaa, ogeessaa diinagdee fi qondaala ABO fi Caalaa Hayiluu waloo fi barreessaa tahuun dhimmoota armaan gadii irratti dubbataan.
1. Sochii QBO keessatti shoora Qeerroo fi gurmaayinsa Qeeroof gahee ABO
2. Gabootaa yeroo yeroon QBO ganan sababa fi tokkummaan sabni akkamiin of keessaa buqushaa
3. Olola miidiyaa tiin balbala galaanaa arganne jechuun BILXIGINNAAN xooxessituu fi rakkinoota ololli kuni qabatee dhufu
4. Dantaan Oromoo akka sabaa fi uummataattii akkasumas akka OROMIYAA tti maal taha jedhamuu qabxiilee biroo irratti marii dheeraa taasisan.
caqasaa nu deeggaraa.Support the show
- Vis mere
