Episoder
-
Kahel järgmisel laupäeval keskendub „ENNtsüklopeedia“ maailmakirjanduse suurkuju Johann Wolfgang von Goethe elule ja anderikkale loomingule. Noor Goethe sai kuulsaks kirjanikuks pärast ta kiriromaani „Noore Wertheri kannatused“ ilmumist. See traagiliselt lõppev teos tõi üllatuslikult kaasa enesetappude laine, sest paljud noored tahtsid elust lahkuda just nii nagu nende iidol romaani lehekülgedel. Goethe õppis juristiks, isegi töötas sel alal, kuid ometi eelistas turvalisele elule ebakindlat kirjanikutööd, mille edu ei suuda keegi ette tagada. Enn Eesmaa saates kõlab muusika, mis loodud Goethe teoste põhjal. Teabetund läheb eetrisse sel laupäeval kohe pärast kolmeseid uudiseid.
-
Selle nädala teabetunnis keskendub „ENNtsüklopeedia“ kahele muusika suurkujule, kes äsja tähistasid juubeleid. Arnold Schönbergi sünnist möödus 150, Maurice Jarre sündis üsna täpselt sajandi eest. Lisaks komponeerimisele oli Schönberg tunnustatud muusikateoreetik ja õppejõud, paljude oma laulude tekstide autor. Talle on omistatud koguni patenditunnistus ühe leiutise eest. Maurice Jarre kirjutas palju filmimuusikat. Aastate jooksul võitis ta koguni kolm Oscari preemiat. Kahe kuulsa helilooja loomingut ning nende elusaatust meenutab Enn Eesmaa.
-
Manglende episoder?
-
Seekordne ENNtsüklopeedia teabetund meenutab kõigi aegade üht kuulsamat filosoofi, kes esimesena võttis terminina kasutusele mõiste filosoofia. Aristoteles oli Platoni õpilane ning samas ka tema suurim kritiseerija. Aristotelese õpilaste hulka kuulus Alexandros Kolmas, keda ajalugu mäletab Aleksander Suurena. Enn Eesmaa annab ülevaate Aristotelese elust ning tema mõtteloomingust, mida tänaseni kõrgelt hinnatakse. Saate muusikaosas kõlavad Vana – Kreeka helindid.
-
Džässilauljate hulgas on aastate jooksul olnud palju suuri talente. Kõik teavad Ella Fitzgeraldi nime ning ta imelisi solistivõimeid. Seekordne "ENNtsüklopeedia" teabetund meenutab kolme ta tipptasemel kolleegi. Dinah Washintoni sünnist möödus äsja terve sajand. Viiekümnendatel kutsuti teda naislauljate kuningannaks rütmi ja bluusimuusika kategoorias. Nii on juhtunud, et peamised džässistaarid on olnud mustanahalised muusikud. Kuid reegleil on erandeid. Enn Eesmaa räägib oma saates ka Peggy Leest ja Diana Krallist ning mängib nende laule ja lugusid. Diana Krall on tänagi veel tegus, plaadistab ning annab kontserte.
-
ENNtsüklopeedia seekordne saade on „Kolme musketäri“ ja „Kameeliadaami“ vaimsetest isadest, kel oli ühine nimi Alexandre Dumas. Nende loomingut kiidavad lugejad kriitikutest rohkem. Isa – Dumas on tänase päevani kõige loetum prantsuse kirjanik. Tema poja „Kameeliadaamist“ on mitmed heliloojad kirjutanud suurepäraseid oopereid. Neist ülim on siiski Giuseppe Verdi „Traviata“. Enn Eesmaa saates kuulete kommentaare suurkirjanike elust, katkendeid nende teostest ning muusikat, mis seegi kord teabetunni põhiteemadega otseselt seotud.
-
Seekordse kuuldetunni keskmes on legendaarne Jimi Hendix – ületamatu muusik ja särav isiksus, kes nelja aastaga suutis rohkem, kui enamus ta kolleege ja konkurente aastakümnete jooksul. Paljude küsitluste ning asjatundjate hinnangul on Jimi Hendix korduvalt kuulutatud kõigi aegade parimaks kitarristiks, kes oli ka tasemel helilooja ning laulja. Lisaks Enn Eesmaa kommentaaridele Hendrixi värvika ning keerulise elusaatuse kohta kuulete saates laule ja lugusid, mida juba ammu popmuusika klassikaks peetakse.
-
Sel laupäeval keskendub ENNtsüklopeedia popmuusika suurkuju Mark Knopfleri elule ja loomingule. Enamiku oma noorpõlvelugudest on ta kirjutanud ansamblile „Dire Straits“, paljude arvates läinud sajandi parimale popgrupile. Äsja 75. aastaseks saanud Knopfler on tänaseni heas loomevormis, tal on sooloplaate juba rohkem, kui ansambli aegseid. Enn Eesmaa meenutab Knopfleri filmimuusikat ning ta edukat produtsenditööd maailmakuulsate solistide Tina Turneri ja Bob Dylaniga. Saates kõlavad juubilari kuulsamate lugude kõrval ka vähemtuntud, kuid ometi tipptasemel laulud ja lood.
-
Ernest Hemingway kuulub nende maailmakuulsate kirjanike hulka, kelle raamatuid isegi veel täna üsna palju loetakse. Neist nii mõnigi on saanud veenvate ekraniseeringute aluseks, mis mainele üksnes kasuks tuleb. Hemingway saatus ja looming on jõulised ning täis eredaid sündmusi. See autor teadis, millest ja kellele ta oma raamatuid kirjutas. Enn Eesmaa meenutab sõnas ja muusikas Ernest Hemingway elu ja loomingut, mis paljudele teistele loojatele olnud innustuseks ja eeskujuks. ENNtsüklopeedia teabeseeria jätkub nagu ikka, laupäeviti pärast Pariisi olümpiamängude lõppu.
-
Seekordne saade on Franz Schuberti elust ja loomingust. Ühe ta kuulsama oopuse – laulutsükli „Ilus möldrineiu“ sünnist sai äsja 200 aastat. Schuberti geeniust ei tundnud omal ajal ära enamus kriitikuist. Isegi Goethe ei taibanud seda, kuigi Schubert lõi ta luuletustele 57 suurepärast lauluteost. Tema kaks geniaalset laulutsüklit on aga loodud Wilhelm Mülleri tekstidele. Kuuldavasti esitati paari laulu „Talvisest teekonnast“ aastal 1873 Lydia Koidula pulmapeol. Ülekohtuselt vähe elanud Franz Schuberti looming on ulatuslik. Pelgalt lavateoseid kuulub selle helivaramu hulka 18. Tõsi, paljud neist jäid lõpetamata, peaaegu ükski neist polnud omal ajal menukas. Kogu ülejäänud looming on juba ammu klassikaks saanud. Schuberti suurust on mitmeti kiidetud. Ferenc Liszti arvates oli Franz Schubert suurim poeet heliloojate seas.
-
6\. juulil tähistab oma kaheksakümnendat sünnipäeva muusikalimaailma särav täht - helilooja Claude – Michel Schönberg. Tasemelt ja saavutusilt saab temaga võistelda vaid Andrew Lloyd Webber, kuid Schönbergi „Hüljatud“ on tänaseni kõigist kõige menukam muusikal ajaloos. Enn Eesmaa meenutab oma saates, et lauljana alustanud Schönberg on lisaks „Hüljatuile“ kirjutanud veel mõnegi tippmuusikali, paar balletti ning muid oopusi. Libretist Alain Boublil on pea kõigi Schönbergi lavateoste kaasautor. ENNtsüklopeedia teabetunnis saate muuhulgas vastuse küsimusele – Mis on ühist muusikalil „Miss Saigon“ ja Puccini ooperil „Madame Butterfly“?
-
Seekordse teabetunni peategelase Astrid Anna Emilia Ericssoni raamatud ja nende tegelased on meist paljude lapsepõlvelemmikud. Loomulikult teame seda erakordset kirjanikku peaasjalikult Pipi Pikksuka, Ronja, Kalle Blomkvisti ning kõigi lemmiku katuse - Karlssoni vaimse ema Astrid Lindgrenina. Enn Eesmaa meenutab lisaks Lindgreni raamatutele ka nende autori elu, millest arusaadavalt on vähem räägitud. Saates kõlavad katkendid Astrid Lindgreni raamatuist Salme Reegi, Nele – Liis Vaiksoo ja Jüri Järveti esituses. ENNtsüklopeedia annab teile ka vastuse küsimusele – mis on lisaks rahvusele ühist Astrid Lindgrenil ja ABBA-l?
-
Sel laupäeval kuulete piisavalt palju kitarrimuusikat ning lugusid kuulsustest, kes seda kaunikõlalist pilli mänginud on. Neist ühe – Chet Atkinsi sünnist möödub kohepea sada aastat. Kitarri eellast kitaarat sõrmitseti tänase Iraani aladel juba siis, kui Jeesus Kristus oli alles väike poiss. Enn Eesmaa muusikavalik sisaldab kitarrile loodud klassikalist, džässi – ning popmuusikat. Esinejate hulgas on Francisco Torrega, Django Reinhardt, Chet Atkins, George Harrison ja Jimy Hendrix, kes peamiselt mängisid Fenderi, Gibsoni ja Zemaitise kitarridel.
-
Seekordne teabetund on maailmakuulsast iiri kirjanikust James Joyce’st ja ta raamatuist. Teda peetakse üheks tänapäeva inglise keelset kirjandust kõige rohkem mõjutanud autoriks. Teistesse keeltesse on Joyce’i teoseid suhteliselt vähe tõlgitud. Põhjuseks autori omapäraselt rafineeritud keelekasutus, mis paljudelt inglasteltki nõuab tavalisest suuremat keskendumist. Eesti tõlkekirjandusse on Paul – Eerik Rummo äsja andnud olulise panuse. Ta eestindas James Joyce’i suurromaani „Ulysses“. Enn Eesmaa saates kõlavad lisaks James Joyce’i elu ja loomingut tutvustavatele kommentaaridele ka kirjaniku tekstidele kirjutatud laulud.
-
Seekordses teabetunnis tähistame selle kevade suurjuubilari Ivo Linna sünnipäeva. Tema lauljakarjääri pikkus on erakordne, kuid Ivo Linna puhul on kvaliteet kvantiteedist olulisem. Paljud heliloojad on uusi laule kirjutanud just Ivo Linnat kõrvas pidades. Aastate jooksul on ta viljakat koostööd teinud mitme ansambli ning orkestriga. Ivo Linna on edukalt esinenud nii televisiooni-, kui kinoekraanil. Ning, mis erakordselt oluline - Ivo Linnast on saanud Eesti taasiseseisvumise üks sümbolkujusid. Enn Eesmaa saates kõlavad juubilari eri aegadel välja öeldud mõtted ja seisukohad ning laulud, mis paljudele meist mõndagi olulist tähendavad.
-
Seekordses saates meenutab Enn Eesmaa ühe kuulsa laulu kombel miks üks aasta loeb. Kõik mis toimus ning kes aastal 1924 sündisid on jõudnud sajandi tähiseni. Inimkonnale oli see suhtelisel hea ja rahulik aasta. Esimese maailmasõja katastroofist hakati üsna kiiresti toibuma, toimusid kahed olümpiamängud ning sporditaevasse tõusis esimene suurnimi Soomest Paavo Nurmi. Eestis alustas tööd osaühisus Raadio Ringhääling, Pääsküla - Tallinna liinil hakkasid sõitma elektrirongid. ENNtsüklopeedia muusikavalikus kuulete teoseid ja laule, mis kirjutati aastal 1924.
-
Väikest kasvu kuninganna Victoria tõestas taas kord, et selle maa ja rahva suuremad liidrid on olnud naised. Lisaks temale suutsid ka Elizabeth I ja Elizabeth II palju rohkem korda saata, kui enamus kuningaist. Victoria aeg oli Suurbritannia jaoks erakordselt edukas. Kuningriigi tähtsus ja tähendus polnud kunagi olnud nii suur, kui üheksateistkümnendal sajandil. ENNtsüklopeedia saatetunnis kuulete kommentaare kuninganna Victoria eraelu ning tema poliitikuid suunava tegevuse kohta. Ajapikku kuninganna võimalused Suurbritannia jaoks olulisi otsuseid mõjutada vähenesid. Enn Eesmaa muusikavalik on seegi kord otseselt seotud saatetunni peateemaga.
-
Beethovenile pühendatud teises saates kuulete kommentaare geeniuse elu kohta ning Eestist pärit inimestega seotud muusika saamislugudest. Juttu tuleb Beethoveni ainsast ooperist „Fidelio“ ning äsja kahesaja aastaseks saanud 9. sümfooniast. Enn Eesmaa toob kuulajaini teiste muusikasuuruste arvamused Beethovenist. Robert Schumann imetles Bachi muusika sügavusi ja Mozarti oopuste kõrgusi. Beethoveni loomingus kuulis Schumann nii kõrgusi, kui sügavusi. Temagi lootis, et Beethoveni muusikat kuulatakse ka mõnesaja aasta pärast, võimalik, et igavesti.
-
Kahes järgmise saate peategelaseks on paljude lemmikhelilooja Ludwig van Beethoven. Äsja möödus 200 aastat ta kuulsaima teose 9. sümfoonia esiettekandest Viinis. Toona oli Beethoven juba lootusetult kurt. Paljudele on aga uudiseks, et vaid oma esimese oopuse - kolm triot jõudis geenius kirjutada enne kuulmisprobleemide algust. Beethoveni elul ja loomingul on ootamatult palju seoseid Eestiga. Selle tõestuseks kuulete kõigile tuntud muusikat, mida vähesed on osanud meilt pärit inimestega seostada.
-
Teises saates Leonardo da Vinci elust ja loomingust kuulete geeniuse teadustöödest, saate vastuse küsimusele miks teda peetakse süsteemiteooria eelrajajaks. Leonardo avastuste nimekiri on pikk, ennekõike aga hämmastab ta uurimustööde mitmekesisus. Enn Eesmaa teeb kokkuvõtte Leonardo da Vinci elu lõpuaastatest, mis möödusid Roomas ja Prantsusmaal. Kuulete mõndagi Leonardo tippteoste saamislugudest. Saate muusikavalik on koostatud Leonardo kaasaegsete heliloojate teostest, kuid ka Hans Zimmeri ja Vaiko Epliku saate peategelasega sisuliselt seotud lugudest.
-
Iga aasta aprillis tähistab inimkond Leonardo da Vinci sünnipäeval rahvusvahelist kunstipäeva. ENNtsüklopeedia teabesari pühendab inimkonna suuremate geeniuste hulka kuuluvale mehele kaks järgmist saadet. Sel laupäeval räägib Enn Eesmaa Leonardo lapsepõlvest, noorusest ning esimestest töödest, mida otsekohe märgati. Ta elu ja geeniuse loomingu kohta on sajandite jooksul palju kirjutatud, kuid ka legende ja lugusid jutustatud. Saate muusikavalikus kõlavad Leonardo da Vinci kaasaegsete heliloojate teosed ning kaheksateistkümnendal sajandil elanud ja muusikat kirjutanud Leonardo Vinci muusika.
- Vis mere