Episodes
-
Udało się jemu lub jej, ponieważ po prostu się udało, bo tak złożyły się nad nim albo nad nią gwiazdy. Przyszło łatwo, jako konsekwencja naturalnych zdolności, wrodzonego talentu. Albo dlatego, że wszystko załatwili rodzice, bo za sprawą urodzenia w takim a takim domu miał albo miała w życiu łatwiej – to komentarze, które często słyszy się po czyimś wielkim sukcesie w dziedzinie, która nie może być udziałem każdego, czyli w sztuce albo sporcie. Co z nich przebija, to brak zrozumienia dla wysiłku, jaki za sukcesem stoi, i właśnie o wysiłku traktuje nowy odcinek „Czasu odzyskanego”.
Pretekstem do niego jest „Kulej. Dwie strony medalu” – film biograficzny o polskim bokserze Jerzym Kuleju, medaliście igrzysk w Tokio i w Meksyku, wyreżyserowany przez Xawerego Żuławskiego. Z Żuławskim rozmawiam o wysiłku w jego życiu i byciu ocenianym nie przez pryzmat własnych osiągnięć, ale nazwiska; o inwestowaniu wysiłku w projekty, które nie wyszły; o tym, kto musi zapłacić za czyjś wysiłek – czasem zwieńczony sukcesem, a czasem nie; o tym, co po kinie i czy w ogóle reżyser może robić coś innego, niż reżyserować filmy. Zapraszam do słuchania.
Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz oglądać na YouTube.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Co łączy Polaków AD 2024 z tymi z 1914 albo z 1814 roku? Czy można mówić, że jedni z drugich wynikają? A może ciągłość naszej historii została kiedyś zerwana, więc wszystko zaczęło się na nowo? Może zaczyna się na nowo przy okazji każdych wyborów, które wygrywa niegdyś opozycyjna partia? Jak znaleźć w samym sobie to, co Amerykanie nazywają integrity, pewnego rodzaju konsekwencję, za sprawą której jedno zachowanie będzie pasować do drugiego?
Ciągłość jest tematem rozmowy z Pawłem Sołtysem, Pablopavo. Pretekst do rozmowy to jego ostatnia powieść „Sierpień”, a przede wszystkim to, jak przedstawiona jest w niej Warszawa: miasto, które, podlega nieustającym przemianom, ale zachowuje swoją substancję. Rozmawiamy o ciągłości w życiu narodu, nie tylko polskiego, także rosyjskiego, i pojedynczego człowieka, o tym, w jaki sposób pojawia się pokusa, by się z ciągłości wyzwolić.
Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Episodes manquant?
-
Cezar, Napoleon, Piłsudski, de Gaulle, Obama: historię świata można by napisać nazwiskami wielkich politycznych przywódców. Oczywiście, byłaby to pewna wersja tej historii, istotne jest jednak, że zapotrzebowanie na nią się pojawia, co znajduje swoje odbicie w innym zapotrzebowaniu: na wielkiego przywódcę w naszej epoce. Nie chodzi o polityka, który będzie dzierżył stanowisko prezydenta albo premiera tylko o kogoś, kto porwie tłumy, zmieni sposób myślenia ludzi i wskaże, do czego mają dążyć.
Dlaczego jedni politycy zostają przywódcami, a inni nie? To temat szczególnie istotny z racji nadchodzących wyborów w Stanach Zjednoczonych. Gościnią specjalnego odcinka „Czasu odzyskanego” jest dr hab. Małgorzata Zachara-Szymańska z Uniwersytetu Jagiellońskiego i European University Institute we Florencji, autorka, m.in. „Global Political Leadership: In Search of Synergy”, twórczyni podcastu „Vogue Polska”, „Wolna Amerykanka”.
Podcastu „Wolna Amerykanka” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Pod Troją walczył dekadę.Kolejną wędrował przez Morze Jońskie. Był pierwszym nowoczesnym bohaterem literackim – nie nośnikiem mitu, ale człowiekiem, skomplikowanym i niejednoznacznym. Mowa, oczywiście, o Odyseuszu, który jest bohaterem ostatniego odcinka „Czasu odzyskanego” w tym sezonie. Nowe, dokonane przez Antoniego Liberę, tłumaczenie eposu Homera na język polski jest pretekstem do rozmowy. Gościem jest Wit Szostak, pisarz i filozof, autor esejów nawiązujących do „Odysei” – „Tratwy Odysa” i „Zagrody zębów”.
Wspólnie z Szostakiem zastanawiamy się, kim właściwie był Odyseusz i jak jego figura może posłużyć do interpretowania problemów istotnych dla naszych czasów, z których kluczowy jest kryzys uchodźczy. Czy Odyseusz był jednym z nich, skoro wracał do domu na tratwie podobnej do tych, które płyną dziś do Europy z północnej Afryki? Czy może jednak nie, skoro płynął do domu, który zostawił? Czy dom, który zostawił i dom, do którego wracał, były tym samym domem? Jaka jest sytuacja człowieka bezdomnego, w Starożytnej Grecji i dzisiaj? Zapraszam do słuchania.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
It’s the singer, not the song – stwierdził kiedyś Mick Jagger. Nie chodzi o to, co ktoś, kto śpiewa – śpiewa, co ktoś, kto maluje –maluje, co ktoś, kto pisze – pisze, ale o to, kim on sam bądź ona sama jest, ponieważ to właśnie taka persona działa na publiczność jak światło, do którego zlatują się ćmy. W tym odcinku „Czasu odzyskanego” zajmujemy się wymyślaniem samego siebie, tworzeniem własnego wizerunku i tym, jak odbiega on od prawdy, jak również: tym, jak prawda, niczym właściciel psa, zaczyna go przypominać. Towarzyszy nam w tej podróży dwóch pisarzy, twórców literatury faktu.
Pierwszym jest Truman Capote, bo to serial o nim („Konflikt: Capote kontra socjeta”) jest do tego odcinka pretekstem. Drugim – autor o Trumanie Capocie eseju (wydrukowanego w zbiorze „Fakty muszą zatańczyć”), jeden z najwybitniejszych polskich reporterów, Mariusz Szczygieł. Pytam go o to, jak dawno temu, jeszcze jako chłopak ze Złotoryi, pierwszy raz się wymyślił – i na czym polegało wymyślenie numer dwa, już w Warszawie, gdy przestał pracować w telewizji i został reporterem; o to, na ile umieszczenie samego siebie w reportażu może reportera zniszczyć (jak Capote’a zniszczyły „Wysłuchane modlitwy”); o to, czy gdyby zaczynał swoją karierę w świecie, w którym istniał internet, miałaby ona szansę tak się udać.
Zdjęcie okładki odcinku: Michał Mutor
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Wszyscy diagnozują u siebie traumy. Wszyscy szukają we własnej przeszłości wydarzeń, które ich negatywnie ukształtowały, a ich wyparcie zaważyło na ich życiu. Ten odcinek „Czasu odzyskanego” opowiada nie o traumie indywidualnej, lecz o narodowej. Pretekstem jest „Traumaland”, nowa książka prof. Michała Bilewicza z Centrum Badań nad Uprzedzeniami na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. W „Traumalandzie” Bilewicz skupia się na doświadczeniu dwóch narodów – polskiego i izraelskiego. Sprawdza, w jaki sposób wydarzenia, które miały miejsce na „skrwawionych ziemiach”, jak nazywa je Timothy Snyder, w czasie II wojny światowej i Zagłady, doprowadziły do politycznych zachowań, które mają miejsce dzisiaj. W jaki sposób trauma, wykorzystywana przez partie i ideologie, prowadzi do narodzin narodowych tożsamości?
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Wiadomo, że zdradził i dostał za to trzydzieści srebrników – mało, jak na ówczesną siłę nabywczą tej kwoty. Dlaczego zdradził, skoro nie dla pieniędzy? Może dlatego, że widział w Jezusie politycznego przywódcę, który wyzwoli Jerozolimę spod panowania Rzymian? A może był do tego predestynowany?
W drugiej części dyptyku na temat zdrady przyglądamy się historii Judasza, a gościem, który o nim opowiada, jest Tomasz Terlikowski, autor książki „To ja, Judasz. Biografia apostoła”. Terlikowski sam był i jest oskarżany o bycie Judaszem, bo z pozycji prawicowych przeszedł w polskim dyskursie, jeśli nie na pozycję centrową, to na pewno pozycję dialogu.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Ja wiem, że ty jesteś umoczony, ty zaś wiesz, że ja jestem umoczony. Wiemy też, że umoczeni są nasi koledzy i oni wiedzą, że umoczeni jesteśmy my. Tak, w skrócie, wygląda schemat brudnej wspólnoty, której uczestnicy mają się wzajemnie w szachu, a patologiczne zachowania są na porządku dziennym. Brudnymi wspólnotami mogą być polityczne oligarchie, ale też grupy ludzi, których połączyło to, że zrobili coś złego.
Tak jest w nowej powieści Katarzyny Bondy, „Efekcie morza”, zainspirowanej sprawą zaginięcia Iwony Wieczorek. Z Bondą rozmawiam o tym, jak brudne wspólnoty się tworzą, jaki wpływ na nie mają wiek, klasa społeczna i gender uczestników, jak zmieniały się w Polsce po 1989 roku.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Są takie nazwy własne, które – chociaż odnoszą się do wydarzeń sprzed lat – zrozumiałe są świetnie i dzisiaj. W Polsce należy do nich „Targowica”. Miejsce podpisania konfederacji przeciwników reformowania Rzeczpospolitej Obojga Narodów podjętego przez Sejm Czteroletni przenikło do naszej zbiorowej wyobraźni jako synonim zdrady, czy też szczególnego jej rodzaju – zdrady narodowej. O niej traktuje dzisiejszy odcinek, do którego pretekstem może być niedawny film Marcina Koszałki o „Goralenvolk”. O zdradzie rozmawiam z dr Jarosławem Kuiszem.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Gościem nowego odcinka „Czasu odzyskanego” jest prof. Wojciech Sadurski, konstytucjonalista związany z Uniwersytetem w Sydney, visiting professor na uczelniach Princeton, Yale i w Nowym Jorku, autor książki „Pandemia populistów”. Analizujemy, jak populizm działa – w jaki sposób zagarnia instytucje, wynaturza je i sprawia, że pracują na jego korzyść. A po co właściwie poruszać ten temat? Zagrożenie populizmem wcale nie minęło, a najlepszym na to dowodem jest nerwowe oczekiwanie na najbliższe wybory w Stanach Zjednoczonych i we Francji.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Ponad pół wieku zajęło filmowi Jerzego Skolimowskiego „Na samym dnie”, by trafić na polskie ekrany. Obraz opowiada o szczególnym momencie w dziejach świata, gdy ludzie byli głodni życia. Dojrzały wówczas dwa pokolenia – ostatnie przedwojenne i wojenne oraz pierwsze powojenne.
Gościem premierowego odcinka piątego sezonu „Czasu odzyskanego” jest Jerzy Skolimowski, reżyser, malarz, laureat nagród na festiwalach w Cannes, Berlinie i Wenecji, w 2023 r. nominowany do Oscara za film „IO”. Rozmawiamy o tym, jak w drugiej połowie lat 60. XX wieku trafił do Londynu, gdzie toczy się akcja „Na samym dnie”.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Wyobraź sobie taką scenę: oto jesteś na sali sądowej, gdzie po wielu latach sędzia skazuje twojego oponenta w procesie na karę wieloletniego więzienia. Co czujesz? Czy satysfakcję, że sprawiedliwości stało się zadość i został przywrócony ład społeczny, czy może radość, że ktoś, komu nie życzyłeś(-aś) dobrze, został pognębiony i jego życie nie będzie już odtąd specjalnie wesołe? W wypadku numer dwa używasz prawa jako narzędzia, by się na tej osobie zemścić.
Póki dzieje się to między dwójką ludzi – może dowodzić małostkowości, ale nie jest groźne. Gorzej robi się, gdy w kategoriach zemsty zaczyna myśleć cały kraj. Wówczas trudno temu ostatniemu, i prawu, które w nim obowiązuje, funkcjonować.Jakie są takiej ogólnonarodowej, prawnej zemsty skutki – to właśnie jest temat rozmowy z gościem ostatniego odcinka tego sezonu, prawnikiem Jarosławem Gwizdakiem: byłym sędzią, dziś adwokatem, publicystą i społecznikiem.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Oto trzeci odcinek minicyklu „Czasu odzyskanego” o XX wieku – a w nim obecność tego stulecia ciążąca nad nami dziś; obecność, której intensywność jest tym większa, im więcej dzieje się na świecie zła. Ostatnio uwidoczniła się po ataku Hamasu na Izrael z 7 października 2023 roku, gdy nagle do dyskursu wróciły takie terminy, jak „Deklaracja Balfoura”, „Deklaracja niepodległości z 1948 roku”, „wojna sześciodniowa” czy „wojna Jom Kippur” – a wróciwszy, zostały włączone do rozważania jak najbardziej współczesnych problemów.
Jak historia ciąży, jak człowiek się z niej wyzwala i czy w ogóle to robi – o tym rozmawiam z Wilhelmem Sasnalem, malarzem, w którego twórczości powracającym tematem jest właśnie doświadczenie wieku XX i Holokaustu. Sasnal ma unikatową perspektywę, bo z jednej strony jest zakorzeniony tu, w Polsce, z drugiej – z największymi wśród Polaków sukcesami funkcjonuje w światowym obiegu sztuki. Dlaczego uciekłby z Polski, gdy tylko ta ostatnia zostałaby zaatakowana, kogo uznaje za nieudacznika w świecie malarstwa? To tylko niektóre wątki naszej rozmowy.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Nie rozumiesz świata, a chciałbyś bądź chciałabyś go zrozumieć, i to w stu procentach? Nic prostszego – powie ideolog. Oto metoda, by go całościowo wyjaśnić, wyjaśnić też, czemu nie wygląda tak, jak powinien, i stwierdzić, punkt po punkcie, co musi się w nim zmienić. – Bierz! –doda, a w niektórych okresach posłucha go całkiem sporo zrozpaczonych osób. Takim momentem był XX wiek, szczególnie jego pierwsza połowa, a tymi, którzy posłuchali, byli na przykład Stramerowie.
Fikcyjna rodzina Żydów z Tarnowa – inspirowana jego własną rodziną – to bohaterowie powieści Mikołaja Łozińskiego pod tym właśnie tytułem. W pierwszym tomie, „Stramerze”, czytelnik poznawał ich młodzieńcze komunizowanie. W tomie drugim widzi, jak w nowej Polsce wchodzą do kręgu władzy. Czy wiedzą o tym, kto tę władzę w Warszawie zainstalował? Dlaczego uznają to za dziejową sprawiedliwość i czy mszczą się za doznane niegdyś krzywdy? To tematy drugiej rozmowy z mini-cyklu o XX wieku, której gościem jest Mikołaj Łoziński.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
To nie literówka w nazwie odcinka, bo nie ma co się oszukiwać, że jest jedna. Są – to na sto procent – Polski dwie, a może jeszcze więcej. I jeżeli coś je łączy, to to, że jedna żywi niechęć do drugiej, uważając, że lepiej by było, gdyby zniknęła, a przynajmniej: nie odzywała się, kiedy druga urządza cały kraj.
Niektórzy twierdzą, że te Polski to trumny Piłsudskiego i Dmowskiego, inni – że to oświeceniowcy i ich przeciwnicy, jeszcze inni – że to spór między Gombrowiczem i Miłoszem a ONR-em. W tym odcinku „Czasu odzyskanego”, do którego pretekstem jest ustanowienie przez Senat RP 2024 rokiem Miłosza i Gombrowicza, w związku z 120. rocznicą urodzin pisarza i 20. rocznicą śmierci poety, rozmawiamy o sporze ich Polski z pierwszą. Gościem jest Andrzej Seweryn, dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie i aktor, odtwórca roli Gombrowicza właśnie w spektaklu Macieja Wojtyszki „Deprawator”.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Himilsbach, który wódką wprowadzał baśniowy element do rzeczywistości; Zbyszek Cybulski podpalający u Wajdy w „Popiele i diamencie” kieliszki spirytusu; zakąszający wódkę erudycyjnymi cytatami bohater „Pod Mocnym Aniołem” Pilcha. Dlaczego w powojennej polskiej kulturze właśnie tak, z życzliwością i fascynacją, podchodzono do nałogu alkoholowego? Jakub Żulczyk twierdzi: bo wódką znieczulano się po zbiorowej traumie, i w 2023 r. też się człowiek po niej znieczula.
Z Żulczykiem spotykam się z racji dwóch premier: serialu Netflixa na podstawie jego powieści „Informacja zwrotna” oraz książki „Dawno temu w Warszawie”, kontynuacji „Ślepnąc od świateł”. Rozmawiamy o tym, od jakich emocji chce w dzisiejszej Polsce uciec człowiek uzależniony i od jakich chciał uciec dawniej; o tym, w czym nałóg podobny jest do pieniędzy; o tym, co koronawirus zrobił z najmłodszym pokoleniem uzależnionych, a także dlaczego tak popularne wśród młodzieży stały się opioidy.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Szczepionki powodują autyzm. „Protokoły mędrców Syjonu” to dowód na żydowski spisek, przedsięwzięty celem rządzenia światem. Nie było pandemii, to wszystko wymyślone. Przykłady współczesnych zabobonów można mnożyć – ale można też zauważyć, że lwia część z nich, zwłaszcza ta odnosząca się do sfery medycyny, ma sporo przodków i przodkiń, którzy i które kształtowali zbiorową wyobraźnię w poprzednich stuleciach. Czym więc jest zabobon? Do rozmowy na ten temat – pretekstem której jest nowy „Znachor” w reżyserii Michała Gazdy – zaprosiłem prof. Adama Leszczyńskiego.
Prof. Leszczyński to autor m.in. takich prac, jak „Ludowa historia Polski” – bodaj najdonioślejszego, a z pewnością najbardziej znanego dzieła z ostatniego „zwrotu ludowego” w polskiej historiografii – czy niedawni „Obrońcy pańszczyzny”, w których sprawdził, jak warstwy teoretycznie oświecone domagały się w Polsce utrzymania tego systemu ekonomicznego zarządzania. Jak zabobon kształtował się w Polsce historycznie? Komu był na rękę i jakie jego inkarnacje jeszcze będą komuś na rękę? To temat naszej rozmowy.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Skąd się wzięli incele? Jak sami siebie postrzegają? Czy oprócz przymusowego celibatu coś ich wyróżnia? Nienawiść do kobiet? Poczucie zagubienia? Bunt przeciwko systemowi? O przegrywach rozmawiam z Patrycją Wieczorkiewicz, która razem z Aleksandrą Herzyk napisała książkę „Przegryw. Mężczyźni w pułapce gniewu i samotności”.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Donald Trump wygrał wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych. Brexit okaże się dla Wielkiej Brytanii wielką ekonomiczną dźwignią. W Ukrainie rządzą faszyści, rosyjscy żołnierze tylko ten kraj denazyfikują, a właściwie to nie ma tam żadnych rosyjskich żołnierzy. To tylko kilka przykładów fake newsów, jakie zalewały przestrzeń dyskursu w ostatnich latach. Były kłamstwem, ale przez wielu ich odbiorców zostały uznane za prawdziwe.
W pierwszym w sezonie jesiennym odcinku „Czasu odzyskanego” gościem jest Jacek Dukaj, biznesmen, filozof i pisarz, autor m.in. „Lodu” i „Czarnych oceanów”. Rozmawiamy o prawdzie. Co w epoce post-piśmiennej stanie się z prawdą, a wraz z nią z instytucjami, które stoją na jej straży? Zapraszam do słuchania.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy -
Korumpuje. Jest pożądana. Służy do zmieniania świata, jest się też przez nią zmienianym. Jest ograniczana i próbuje się wyrwać na wolność – jak gwałtownie, zależy od tego, kto ją dzierży. To, oczywiście, władza – temat specjalnego odcinka „Czasu odzyskanego”, którego gościem jest Aleksander Kwaśniewski, prezydent Polski w latach 1995-2005, jeden z architektów III RP.
Aleksander Kwaśniewski sprawował władzę – a właściwie jej kilka rodzajów: oprócz tego, że był prezydentem, to także ministrem, redaktorem naczelnym dużego tygodnika, szefem partii – w kluczowym dla Polski momencie: przejścia od jednego ustroju do drugiego, tworzenia konstytucji, wstąpienia do NATO i do Unii Europejskiej. Kiedy poczuł, że władza jest w jego rękach – a kiedy, że się z nich wymyka? Jakie pokusy się z nią wiązały i jak bardzo bolało, gdy została stracona? W którym momencie poświęcił indywidualną karierę dla wymagań historii? To tylko kilka z tematów naszej rozmowy, przeprowadzonej 3 października w warszawskim KinoGramie na nagraniu z udziałem publiczności.
This podcast uses the following third-party services for analysis:
Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp
Chartable - https://chartable.com/privacy - Montre plus
