Episoder
-
Terwijl het consumentenvertrouwen steeds verder daalt, geven consumenten nog altijd veel geld uit. Een paradoxaal gegeven, maar macro-econoom Edin Mujagic heeft het vermoeden dat ‘de consument helemaal niet zo somber is over de toekomst’.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
‘Om het heden te begrijpen, moet je toch iets leren van het verleden.’ Met die woorden richt macro-econoom Edin Mujagic zijn pijlen dit keer – in het kader van de week van het economieonderwijs – op het economische verleden. ‘Ieder van ons neemt op heel veel momenten in het leven besluiten die heel veel met de economie te maken hebben.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Mangler du episoder?
-
De Europese Unie wil Chinese bedrijven dwingen om intellectueel eigendom af te staan aan Europese bedrijven, in ruil voor Brusselse subsidies voor groene technologieën. Specifiek wil de EU de kennis in de Chinese elektrische autosector afnemen. Macro-econoom Edin Mujagic heeft geen goed woord over voor de werkwijze van Brussel. ‘Dit geeft prachtig weer hoe ver Europa is afgegleden.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Donald Trump wil tijdens zijn presidentschap koste wat het kost importtarieven invoeren. Volgens macro-econoom Arnoud Boot gaat Nederland hard geraakt worden, dat komt door de handelsgevoeligheid van de Nederlandse economie. Nederland moet zich voorbereiden, zegt Boot, ‘daar moeten we onze veerkracht en ons incasseringsvermogen voor inzetten.’
Wat zegt de zoektocht van Trump naar een minister van Financiën over Trumps economisch beleid?
Trump herinnert zich zijn eerste periode als president. Toen had hij nog een paar verstandige mensen om zich heen die hem afraadden om handelstarieven in te voeren. Ze zagen in dat je met handelsrestricties je eigen ruiten ingooit en benadrukten het belang van handel voor Amerika. Nu is dat anders, Trump wil alles op alles zetten om die importheffingen zo snel mogelijk in te voeren: hij duldt dus geen tegenspraak.
Trump zal erin slagen iemand te benoemen die importheffingen buitengewoon serieus neemt. Hij zal zich heel nadrukkelijk richten op China. In het geval van Europa kun je nog hopen dat hij zich iets transactioneler opstelt, dus dat hij iets terug wil hebben voor het niet zo zwaar doorvoeren van een importheffing. Maar onthoud: Europa is geen moeder Theresa, wij rekenen nu ook invoerrechten dus zijn zeker niet onschuldig.
Moeten we als Europa dan terugslaan?
Dat zal weinig indruk maken op Trump zelf. Hij zal gevoelig zijn voor het wegnemen van bestaande beperkingen, dreigen zal hem niet tegenhouden. Nederland zou ervan uit moeten gaan dat de heffingen komen. De handelsgevoeligheid van Nederland is extra hoog in vergelijking met de rest van Europa dus moeten we ons er op voorbereiden. Het is niet alleen een kwestie van strategische autonomie maar vooral van veerkracht en incasseringsvermogen.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De btw-verhoging op media, cultuur en sport is voorlopig van de baan. In de voorjaarsnota zal een definitieve keuze worden gemaakt. Volgens macro-econoom Arnoud Boot kiest de coalitie hiermee eieren voor zijn geld, maar graaft ze tegelijkertijd haar eigen graf. Met name de ogenschijnlijke willekeur bij de nieuwe btw-tarieven strookt niet met het kabinetsvoornemen om het systeem te versimpelen.
Waarom kiezen ze eieren voor hun geld, Arnoud?
Omdat anders het hele belastingplan geen meerderheid zou krijgen. De realiteit is dat je in de maatschappij veel dingen op een geloofwaardige manier kunt tegenhouden. Maar er zijn in dit verhaal meerdere partijen geweest die belang hebben gehad bij deze aanpak, omdat ze weten dat ze er iets voor terug kunnen krijgen. Namelijk in de Eerste Kamer, waar deze coalitie geen meerderheid heeft.
Dat Folkert Idsinga in dit proces is opgestapt als staatssecretaris van Fiscaliteit en Belastingdienst, heeft niet geholpen. Maar dat is tegelijkertijd een excuus voor het kabinet, want zij kunnen de schuld in de schoenen van Idsinga schuiven. Hij zou zijn werk niet goed hebben gedaan. Maar iedereen heeft zijn eigen werkelijkheid. Ook deze coalitie leert dat politiek iets anders is dan simpelweg je eigen wil doordrijven.
Maar je zegt ook dat dit kabinet zijn eigen graf graaft. Waarom dan?
In een toekomstig, optimaal belastingsysteem zou je eigenlijk naar een uniform tarief moeten streven. Dan kun je ook een fundamenteel lager tarief hanteren, want uit elke doorberekening blijkt dat een land beter wordt van een uniform tarief. Zowel in termen van welvaart in het land als in termen van optimale keuzes van mensen. Nu wordt dat beïnvloed door willekeur.
Maar dit plan is juist ingevoerd om het systeem te versimpelen. De vraag is dan waarom pretparken en campings worden uitgezonderd. Er is geen enkele geloofwaardigheid in de wijze waarop deze btw-aanpassing wordt doorgevoerd.
Een ander belangrijk uitgangspunt van dit kabinet is het verminderen van regelgeving en lastendruk voor bedrijven. Maar de kosten voor het bedrijfsleven en de overheid om deze verschillende tarieven uit te voeren, zijn enorm. Er is geen duidelijke afbakening en keuzes worden verstoord.
Heeft dit kabinet zichzelf dan in de eigen voet geschoten?
Dat denk ik wel. Want het belastingstelsel wordt met dit plan over de btw niet duidelijker. Ik geef een paar voorbeelden. Iemand die in de media als journalist werkt, is vrijgesteld van btw. Maar geldt dat ook voor iemand die werkt voor het programma van Harry Mens? En zien we de Heineken Experience als een museum of een pretpark?
Door het tarief een beetje te verhogen, is de boekhouding misschien weer rond. Maar wat betreft de welvaart in dit land zetten we twee stappen achteruit. We zijn verder weg van een oplossing. Als een kabinet zegt de regeldruk te willen verminderen, maar die juist vermeerdert en bovendien een verstorend belastingsysteem optuigt, dan schiet het zichzelf in de voet.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De groei van de economie is met 0,8 procent aanzienlijk hoger dan de meeste analisten hadden verwacht. Het enige minnetje is eigenlijk de timing, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Ik heb gehoord dat we volgende week van dat gure herfstweer krijgen, en zo’n cijfer maakt elke gure dag ineens stukken beter.’
Die 0,8 procent is de groei ten opzichte van het kwartaal ervoor. Waren de cijfers op de Amerikaanse wijze gerapporteerd – de ‘geannualiseerde groei’ – hadden we het zelfs over 3,2 procent groei gehad. ‘Zo bezien, voor de inwoners van de VS, is de Nederlandse economie dus met ruim 3 procent gegroeid. Om het even in perspectief te plaatsen: de Amerikaanse economie, die het ook in het derde kwartaal zo geweldig heeft gedaan, liet een groei van 2,6 procent zien. Dus zie maar hoe goed wij het het afgelopen kwartaal hebben gedaan.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Er is ‘niets mis’ met het controleren van de overheidsuitgaven. Dat zegt econoom Edin Mujagic nu de aanstaande president van de Verenigde Staten Donald Trump heeft aangekondigd om Elon Musk aan te stellen als leider van een nieuw ministerie. Dat ministerie moet zich bezighouden met het verminderen van overheidsuitgaven en de bureaucratie in de VS. ‘Bedrijven doen niets anders elke dag.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Na de winst van Donald Trump bij de Amerikaanse verkiezingen gaan er geluiden op dat de wereld hierdoor flink zal veranderen. Macro-econoom Edin Mujagic houdt echter een flinke slag om de arm. ‘We zijn bij dit soort grote gebeurtenissen geneigd om te concluderen dat vanaf nu alles anders wordt. Maar in het verleden hebben we ook dit soort ontwikkelingen meegemaakt en de ervaring leert dat het toch altijd voor een deel meevalt. Dus ik moet het eerst even zien.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Na de ‘Week van Trump’, zoals macro-econoom Arnoud Boot het noemt, was een verklaring van Europese leiders om Europa competitief te houden ‘precies wat je wil zien’. De leiders hebben twaalf adviezen voor Europa opgesteld. Een daarvan is ‘Simplification Revolution’. ‘De eeuwige strijd om minder regels te krijgen.'
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Dat de Fed Funds Rate naar 4,75 procent is teruggebracht, is volgens macro-econoom Arnoud Boot het minst belangrijke onderdeel geweest van het rentebesluit van Fed-chef Jerome Powell. Het was vooral de vraag aan Powell of hij onder het bewind van Donald Trump straks kan aanblijven die, volgens Boot, de meeste aandacht trok. 'Trump is niet bepaald een grote vriend van de Amerikaanse centrale bank.'
Jerome Powell is in 2018 door Trump benoemd als opvolger van de toenmalige Fed-baas en huidig minister van Financiën Janet Yellen. Maar Trump heeft al eerder gedreigd Powell te ontslaan, en Powell voelde zich al genoodzaakt om te reageren op dat mogelijke besluit.
Wat zei Powell hierover?
Hem is gevraagd of hij zou opstappen als Donald Trump hem dat vriendelijk of niet zo vriendelijk zou vragen. Daarop zei Powell dat hij niet zomaar ontslagen kan worden. Het is duidelijk dat hij zijn eigen verdedigingslinie aan het bouwen is.
De poging om een gouverneur van de Amerikaanse centrale bank te ontslaan, is historisch ongekend. Maar daarmee is het niet uitgesloten. Het juridische precedent dat hiermee zou worden geschapen, is ook iets waar Trump enthousiast van kan worden. Daar houdt hij van.
Maar kan er een zaak van gemaakt worden?
Absoluut. Maar dan komt het bij het Supreme Court terecht, waar nu al zes rechters zitten die door Trump zelf zijn benoemd. De termijn van Powell loopt nog anderhalf jaar, tot mei 2026.
De vraag is of het handig is om in die korte tijd hier een al te groot punt van te maken, maar ik denk niet dat deze opmerking aan Trump is besteed. Sterker nog, hij kan heel makkelijk de Federal Reserve en dus Jerome Powell de schuld in de schoenen schuiven wanneer er iets tegenzit. Hij kan er belang bij hebben om chaos te creëren.
Maar Powell stelt als voorzitter die rentebesluiten niet alleen op. In de board zitten nog zeven leden en daarnaast wordt het rentebesluit opgesteld met vijf lokale centrale bankpresidenten. Dus als Trump Jerome Powell weet uit te schakelen, dan heeft hij nog steeds niks te zeggen.
Wat moet de strategie van Trump dan zijn?
Deze mensen hebben benoemingstermijnen die heel lang duren, waarvan sommigen ver na deze tweede termijn van Donald Trump in het Witte Huis. Hij zal dus deze mensen individueel moeten aanpakken, zoals de boeren in Nederland ook hebben gedaan met de toenmalig minister Van der Wal.
Dat is de realiteit; als hij zijn zin niet krijgt, zal hij die proberen te krijgen door middel van bedreigingen. Trump kan mensen mobiliseren en de Federal Reserve positioneren als de vijand van het volk. En hij zal dat ook doen als het hem uitkomt.
Er zullen genoeg mensen op sociale media zijn die dat serieus gaan nemen en achter Trump aanrennen en dus daadwerkelijk deze mensen gaan bedreigen.
De mensen in de board van de Fed zullen dat niet accepteren en zullen eieren voor hun geld kiezen. De kans dat de Federal Reserve beschadigd uit het presidentschap van Trump komt, schat ik eerder op 75 procent dan op 25 procent. We gaan hele zware tijden tegemoet; de onafhankelijkheid van de Federal Reserve staat op het spel.
Hoe kan Trump beleidsmatig de Fed nog in de wielen rijden?
Alles wat in de economie tegenzit, zou je op het conto van de Fed kunnen schuiven. Als er inflatie komt, dan komt dat door de Fed. Als er geen inflatie komt en de economie draait in de soep, dan komt dat door de Fed, die de rente niet tijdig heeft verlaagd. Alle bewegingen van de economie kunnen op het conto van de Fed worden geschoven.
Dat zal hij ook doen. De Amerikaanse economie heeft het afgelopen jaar goed gepresteerd. De centrale bank heeft de rente moeten verhogen om inflatie te bestrijden, en heeft dat gedaan zonder dat de Amerikaanse economie is ingestort. Integendeel zelfs: de afgelopen anderhalf jaar zijn eigenlijk topjaren geweest voor de Amerikaanse economie.
Zolang Amerika de leidende economie blijft in de wereld, zal iedereen Amerikaans schuldpapier kopen. Iedereen is afhankelijk van de dollar en Amerika kan zo wegkomen met de grote tekorten in het land. Dat is de realiteit, totdat de wal op een gegeven moment het schip keert.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Het ziet ernaar uit dat de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, vanavond opnieuw de rente zal verlagen. Maar volgens Esther Barendregt, hoofdeconoom bij de Rabobank, is het de vraag hoe lang de Fed nog door kan gaan met die verlagingen. En dat heeft alles te maken met de herverkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Trump zei vanochtend in zijn overwinningsspeech dat de Verenigde Staten onder zijn leiding een ‘gouden tijdperk’ tegemoet gaan. Hoofdeconoom van ING Nederland Bert Colijn twijfelt daaraan, gezien het vooruitzicht van belastingverlagingen, importtarieven en een streng immigratiebeleid. ‘Economen worden van de plannen niet direct heel enthousiast.’ De financiële markten zijn daarentegen wel positief gestemd.
De ontevredenheid onder de Amerikanen over de hoge inflatie zal de verkiezingsuitslag zeker hebben beïnvloed, denkt Colijn. Zo stelt hij dat Democraat Kamala Harris het nadeel had dat zij werd gezien als verlengstuk van president Joe Biden. Daarnaast sprak zij minder over de economische situatie in de VS dan haar tegenstander.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De verwachting is dat de Amerikaanse centrale bank (de Fed) donderdagavond de rente gaat verlagen. Maar macro-econoom Edin Mujagic denkt dat ze die beter zou kunnen verhogen of gelijk zou kunnen houden. 'De inflatie is nog steeds aan de hoge kant en we weten nu dat die ook behoorlijk hardnekkig is', zegt hij.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Het opstappen van Folkert Idsinga als staatssecretaris van Fiscaliteit en Belastingdienst is om te beginnen politiek op zijn lelijkst, zegt macro-econoom Arnoud Boot. Alles wat de laatste dagen over de NSC’er naar buiten kwam, was al bij formateur Richard van Zwol ten tijde van de totstandkoming van het huidige kabinet. ‘Er is nog niets naar buiten gekomen dat hij ook maar één ypsilon heeft achtergehouden.’
Het is eigenlijk ook precies de toegevoegde waarde die een politiek systeem als het Nederlandse, met coalities, kán hebben, zegt Boot. ‘Als je dingen volgens de van tevoren opgestelde regels doet, moeten coalitiepartijen je steunen. Het is politiek op zijn lelijkst als coalitiepartijen vervolgens jouw intenties in twijfel trekken en eisen dat er extra regels komen met betrekking tot zijn precieze bezit, waar hij als enige aan moet voldoen.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De bedrijfsomstandigheden voor de industrie zijn flink verslechterd, blijkt uit cijfers van de NEVI. Zowel de productieomvang als het aantal nieuwe orders daalde afgelopen maand. Volgens macro-econoom Arnoud Boot komt dat onder meer door een te grote afhankelijkheid voor Nederland van Duitsland. ‘Duitsland zit in een heel lage versnelling en daar hebben wij last van.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Het einde van de maand is aangebroken en dat betekent: inflatiecijfers. De cijfers van oktober leren dat de economische groei in Europa langzaam de goede kant op gaat, zegt macro-econoom Edin Mujajic. Al blijft de inflatie in Nederland voorlopig hoog.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Als centrale banken echt zeggenschap krijgen over ons digitale geld, bestaat het risico dat zij in de toekomst voor langere tijd negatieve rente kunnen introduceren. Door een digitale euro van de centrale bank te laten voortbestaan naast de contante euro, ontstaat een nieuw instrument voor centrale bankiers, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Die hoeven in de toekomst niet de rente te bepalen, maar de wisselkoers tussen die twee.’
Nu is het nog zo dat we met zijn allen naar de bank gaan om ons geld van de bank te halen, om zo die heffing te ontlopen. Maar in een stelsel met een wisselkoers tussen de digitale en de contante euro, kan dat niet meer. Als je de wisselkoers zodanig vaststelt dat het ene meer waard is dan het andere, haal je dat voordeel weg, zegt Mujagic. ‘Dan kun je een situatie creëren met een negatieve rente van 5 procent. Je contante geld is dan minder waard, waardoor je geld van de bank afhalen geen optie meer is.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
De problemen bij Volkswagen zijn niet alleen tekenend voor de autosector in Duitsland, maar voor de gehele sector in Europa. ‘Die sector heeft hele grote problemen’, benadrukt econoom Edin Mujagic. De oorsprong van de problemen in Duitsland liggen volgens hem allemaal bij één persoon: Angela Merkel.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Het was matig, het is matig en het blijft nog wel even matig in de eurozone. Vorige week bleken de cijfers over het ondernemersvertrouwen al zo plat als een pannenkoek, met name in Duitsland, zegt Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot Kempen. ‘De industrie heeft het moeilijk en alleen de dienstensector houdt de boel nog een beetje recht. Maar zelfs daar is het momentum behoorlijk zwak.’
De hoop is voor de komende maanden gevestigd op de Europese consument, nu de lonen stilaan de inflatie hebben bijgebeend. ‘Daardoor neemt de koopkracht weer wat toe, maar we zullen zien of die consument inderdaad weer gaat uitgeven: gemiddeld spaart die van elke 100 euro inkomen 15 euro, een Amerikaan spaart gemiddeld 3 à 4 dollar.’
See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Een maand oktober zonder ramingen over de wereldeconomie is onvoorstelbaar, en dus heeft het IMF het toch aangedurfd om met voorspellingen te komen. ‘Je kunt niet de hele wereld vragen om naar het hoofdkantoor in Washington te komen en vervolgens met niks komen,’ zegt macro-econoom Edin Mujagic over een van de wetmatigheden in de financiële wereld. Toch was het verhaal van het IMF niet heel spannend. 'Een groei van 3 procent is wat eerder in het voorjaar ook is gezegd.’ Maar als je verder kijkt, is er meer aan de hand.
Wat valt er dan op in de voorspellingen?
Daarvoor moeten we vooral naar de Verenigde Staten kijken. De ramingen voor de Amerikaanse economie voor zowel dit jaar als volgend jaar zijn omhoog bijgesteld. Het gaat al goed in Amerika en volgens het IMF zal het nog beter gaan, terwijl de ramingen voor de eurozone juist omlaag zijn bijgesteld. Met Duitsland als grote uitschieter; volgens het IMF zal er dit jaar geen economische groei zijn daar. Dat is op zich winst, want daar hebben ze alleen maar te maken met een economie die kleiner en kleiner wordt.
Wat zegt het IMF verder over ons eigen continent?
Het IMF ziet een heleboel obstakels voor Europa op de weg naar hogere en houdbare groei. Niet alleen uit de VS of uit China, maar gewoon hier bij ons.
Als je naar de samenstelling van de economie kijkt, zie je dat de dienstensector veruit het grootste deel van de economie uitmaakt. En in dat deel hebben we eigenlijk niet echt een interne, echte Europese markt zonder regels.
Als Europa daar al stappen in zou zetten, ontsluit je toch heel veel potentieel voor jezelf. Alleen om een of andere reden weigeren we dat te doen, en dan kom je in zulke ramingen als die van het IMF er gewoon heel bekaaid vanaf. De Amerikaanse economie doet het al beter dan de onze, en die zal het dit en volgend jaar nog beter gaan doen dan wij.
In hoeverre spelen de verkiezingen een rol bij de IMF-ramingen?
Niet alleen in de VS, maar ook bij ons wordt gestemd. Het IMF benadrukt dan ook dat ruim de helft van de wereldbevolking dit jaar heeft gestemd of nog gaat stemmen. En dat betekent dat je hier en daar een nieuwe regering krijgt met nieuw beleid. Kijk maar naar Nederland. Ook bij ons heeft de nieuwe regering het voorgenomen beleid gewijzigd of aangekondigd dat er in de voornemens wordt geschrapt.
Als je het op mondiaal niveau bekijkt, gaat meer dan de helft van de bevolking stemmen, met overal nieuwe regeringen tot gevolg. Dat schept onzekerheid, want onduidelijk is welk beleid hier en daar gevoerd gaat worden.
De groeivooruitzichten voor de komende vijf jaar zijn echter slechter dan voor het komende jaar. Dat geeft aan dat de wereldeconomie, en onderdelen daarvan, in toenemende mate stevige tegenwind gaat krijgen. Denk bijvoorbeeld aan demografie, de lage productiviteitsstijging en tegenvallende investeringen. Die beloven niet veel goeds voor economische groei op termijn.
Maar dit zijn ramingen. Kan het in de praktijk nog heel anders uitpakken?
In theorie wel. Het lijstje met opties waardoor het beter zou kunnen gaan, is vrij kort. Het kan natuurlijk zijn dat er allerlei landen in de wereld ineens wel gaan hervormen, dus dat daar een impuls vandaan komt. Een kanttekening daarbij is dat hervormingen economische groei op termijn opleveren, dus niet meteen dit of volgend jaar. En als er nou om een van de redenen veel meer geïnvesteerd gaat worden, zou dat groei aanjagen. Maar gezien de stemming in veel landen en de hoge rente is dat niet heel logisch.
De lijst met opties waardoor het slechter zou gaan, is een stuk langer. Ik noem er twee. De afgelopen twee jaar zijn de centrale banken bezig geweest met het verhogen van de rentes. Het remmende effect daarvan kan best nog komen. Daarnaast hebben we sociale onrust. We hebben te maken met hoge inflatie in nog steeds heel veel landen. Dat betekent dat in het kader van het nieuwe beleid bijvoorbeeld hier en daar de belasting omhooggaat. Inflatie vergroot ongelijkheid en dat kan, volgens het IMF, een vruchtbare bodem zijn voor allerlei sociale onrusten, met alle gevolgen van dien voor de economische ontwikkeling.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
- Se mer
