Episódios
-
Praėjusią savaitę prasidėjo vienas didžiausių teatro festivalių Lietuvoje „Sirenos“. Vilniuje vykstantis festivalis spėjo parodyti Lietuvos teatro vitriną ir apdovanoti jos geriausiuosius, o šią savaitę prasideda tarptautinė „Sirenų“ programa. Joje – du spektakliai iš Ukrainos. Abu darbai yra dokumentiniai spektakliai, kalbantys apie karą. Tai Yevheniios Vidishchevos „Marijos miestas. Apgulties dienoraščiai“ ir Ninos Khyzhnos „Šiandien niekas nežuvo“. Kokios šių spektaklių kūrimo aplinkybės? Kaip karas pakoregavo teatralių darbo kasdienybę ir kokie būtini pokyčiai vyksta Ukrainos teatre?
Ved. Indrė Kaminckaitė
Nuotr. iš spektaklio „Marijos miestas. Apgulties dienoraščiai“ -
Lenkų režisierius Łukaszas Twarkowskis Lietuvoje pastatė jau trečią spektaklį – „Quanta“. Visi jo lietuviški teatro darbai sukurti Lietuvos nacionaliniame dramos teatre. „Kažkuriuo metu net svarstėme, kad galbūt vertėtų persikelti ir gyventi Vilniuje, bet paskui išgirdome orų prognozes ir atsisakėme šios minties. Bet ta atmosfera, kurią jaučiu dirbdamas su šiais žmonėmis ir nuostabiais aktoriais, yra kažkas tokio, ko niekada nesu patyręs jokioje kitoje šalyje“, – pasakoja režisierius. Tokio stipraus ryšio jis neturi su jokiu kitu teatru, net gimtosios Lenkijos, kurioje dėl politinių priežasčių nekūrė 7-erius metus. Kuo ypatingas Łukaszo Twarkowskio santykis su Lietuvos teatru ir teatralais? Kaip, anot jo, lenkai regi Vilnių ir mūsų šalies teatrą? Kodėl režisierius jaučia, kad vėl ir vėl stato tą patį spektaklį, ar šis jausmas malonus, o galbūt varginantis?
Ved. Indrė Kaminckaitė
Nuotr. aut. Vainius Sodeika -
Estão a faltar episódios?
-
Kurį laiką neapibrėžtumo būsenoje dėl užsitęsusių teisminių procesų gyvenęs Vilniaus senasis teatras pradeda vykdyti transformaciją. Iš 78-ojo į 111-ąjį sezoną iškart šokantis teatras pakeitė vizualinį identitetą, ketina žengti į daugiakalbystės teritorijas – neatsisakydamas spektaklių rusų kalba, daugiau pastatymų kurti lietuvių, net lenkų ir anglų kalbomis, savo kūrybą skleisti kitakalbėse bendruomenėse ir apskritai daugiau gastroliuoti po šalies miestus, miestelius ir rajonus. Anksčiau kaip daugiausia dramos teatras matytas Vilniaus senasis teatras nuo šiol plės žanrų įvairovę ir pasiūlys žiūrovams šokio, cirko spektaklių, operos ir muzikinių pasirodymų. Naujosios komandos vizija taip pat aprėpia ir bendradarbiavimą su kitomis scenos meno organizacijomis, siekiant, kad koprodukcijos taptų įprastu formatu Vilniaus senajame teatre. O tarp neišspręstų, bet komandos akiratyje esančių, laukiamų spręsti problemų – 1913-aisiais pastatyto ir nėkart nuo to laiko nerenovuoto teatro pastato infrastruktūra, ribojanti kūrybines ambicijas, bei būtina restruktūrizacija. Teatro vadovas Audronis Imbrasas ir trys kuratoriai – Ana Ablamonova, Andrius Jevsejevas ir Andrius Katinas – sako siekiantys kurti savo teatro valdymo modelį, o ne paveldėtą iš sovietmečio, plėsti auditoriją, neprarandant senosios, paversti teatrą patraukliu ne tik žiūrovams, bet ir iki šiol daug dėmesio šiam teatrui neskyrusiems kritikams.
Ved. Indrė Kaminckaitė
Nuotr. aut. Inga Juodytė -
Tarp Lietuvos teatrų vadovų – naujas vardas. Visai neseniai teatrui „Lėlė“ vadovauti pradėjo aktorius, režisierius, prodiuseris Paulius Tamolė, jis pakeitė kadenciją baigusį Vilmantą Juškėną. Anot Pauliaus Tamolės, teatras „Lėlė“ neturi didelių problemų ir demonstruoja aukštą kokybę – atėjęs į spektaklius kūrėjas supranta, už ką susimokėjo. Tad naujojo vadovo tikslas – išsiaiškinti teatro kolektyvo vertybes, remiantis jomis, auginti teatrą išlaikant tai, kas jame jau sukurta. Pauliaus ambicija – į lėlių ir objektų teatrą sugrąžinti suaugusį žiūrovą, megzti naujus tarpinstitucinius ryšius, kurie leistų sukurti Lietuvoje nematytus dalykus, pavyzdžiui, lėlių teatro spektaklį su simfoniniu orkestru.
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Naujuoju Lietuvos aktorių gildijos pirmininku tapo Algirdas Gradauskas. Aktorių gildija – tai Lietuvos aktorių profesinė sąjunga. Anot Algirdo, mūsų aktoriai gyvena Laukinių Vakarų rinkos sąlygomis ir tikrai turi dėl ko skųstis, daugiausia, žinoma, dėl menko užmokesčio. Kaip Lietuvos aktorių gildijos pirmininkas vertina bendruomenės motyvaciją vienytis ir siekti pokyčių, aktorių pilietiškumą, politinį ir finansinį raštingumą? Kada socialinė gerovė priverčia aukoti meninę kokybę ir kaip teatre rasti balansą tarp šių dviejų dalykų? Kokios mūsų teatro kultūroje įsigalėjusios tradicijos, elgesio modeliai stabdo geruosius pokyčius aktorių veikloje? Pokalbis su Algirdu Gradausku apie jo profsąjunginę, dažnai ne visiems patinkančią veiklą ir Lietuvos aktorių išsprendžiamas bei neišsprendžiamas bėdas, realius ir nerealius jų lūkesčius.
Ved. Indrė Kaminckaitė
Nuotr. aut. M. Požerskytė -
„Meksikoje žmonės turi daugybę problemų, tad yra išmokę pasijuokti iš gyvenimo, tai dalis mūsų, kaip tautos, tapatybės. Mes esame sarkastiški, ironiški ir daug juokiamės iš mūsų tragedijų“, – sako Meksikoje augusi, dabar Suomijoje gyvenanti cirko menininkė, klounė Gabriela Munoz. Kaip pasakoja, nors yra klounė, tačiau kūrėja nėra juoko gamintoja, klounavimas jai yra kai kas žymiai daugiau nei žmogaus linksminimas. „Performanse“ su Gabriela Munoz kalbamės apie socialinę klounados galią, klounados sceną Meksikoje ir Suomijoje ir rūpestį savo pačios emocinei sveikatai.
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Aktorius Matas Dirginčius pasakoja pirmą kartą rimtai pajautęs, kas yra kūrėjo socialinė atsakomybė. Jis išbandė naują amplua, su režisieriumi Naubertu Jasinsku sukūrė performansą „Pilėnai*“. Bendradarbiaudamas su „Meno ir mokslo laboratorija“ ir atsispirdamas nuo šio istorinio įvykio, duetas analizuoja, kaip lietuvių tautos sąmonėje formavosi vyriškumo idėjos, ieško atsakymų, kaip kurti naujus tarpusavio veikimo modelius, pabrėžiančius atvirumą, jautrumą ir empatiją, taip pat žvelgia į lietuvių rezistencijos scenarijus ir, paveikti karo atmosferos, mąsto apie kitoniškus pasipriešinimo būdus. Su Matu Dirginčiumi kalbamės apie teatrą kaip mąstymo įrankį, menininką pasitikusius naujus kūrybinius iššūkius, su naujais amplua užklupusį socialinės atsakomybės jausmą ir, žinoma, vyriškumo apmąstymus.
Ved. Indrė Kaminckaitė
Nuotr. aut. Agnė Matulevičiūtė -
Buvęs „Meno ir mokslo laboratorijos“ meno vadovas, „Auksinį scenos kryžių“ pelnęs aktorius, Eimunto Nekrošiaus mokinys šiuo metu ruošiasi dar vieno režisūrinio darbo pristatymui. „Cafe existans“ – taip vadinasi premjeros laukiantis imersinio – patyriminio – teatro spektaklis, kurį įkvėpė egzistencializmas. Ar Paulių Markevičių aplankė egzistenciniai apmąstymai kūryboje? Ar jis bėga nuo tradicinio dramos teatro, o gal jau aplankė noras į jį sugrįžti?
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Šokėjas ir choreografas, trupės „Nuepiko“ meno vadovas Marius Pinigis dažnai bendradarbiauja su įvairiais dramos teatrais ir režisieriais. Naujausi jo kaip choreografo darbai dramos teatre – režisierės Mildos Emilijos Mičiulytės „Baltaragio malūnas“ Alytaus miesto teatre ir Juozo Miltinio dramos teatro bei režisieriaus Aleksandro Špilevojaus „Makbetas“. Anot Mariaus, dirbdamas su dramos teatro kūrėjais, jis neretai išgirsta šokį nuvertinančių replikų: mes vaidinam, o čia tik šokis. Pokalbis apie choreografo bandymus pastovėti už šokį, apie darbą su teatralais, kurių raiška yra ne judesys, o žodis, apie judesį bei šokį vis labiau atrandantį dramos teatrą ir Mariaus Pinigio norą išbandyti aktoriaus amplua.
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Aktorius, dramaturgas, režisierius Justas Tertelis – itin mylimas Lietuvos teatrų festivalių publikos ir žiuri. Vien per pastaruosius kelis mėnesius už monospektaklį „PRAeis“ jis pelnė geriausio vyro vaidmens apdovanojimus „Lietuvos teatrų pavasaryje“ ir festivalyje „Vaidiname žemdirbiams“. Kas pavergia festivalių publikas, pelno jų simpatijas? Kaip, kelis kartus tapus mylimiausiu auditorijos kūrėju, išvengti rizikos pataikauti jai? Kuo Lietuvos teatro festivalių vertinimo komisijų požiūris iš esmės kitoks nuo scenos menų kritikų? Apie apdovanojimus, jų subjektyvumą ir tai, ko žmonės ieško teatre, – pokalbis su Justu Terteliu.
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Kino pasaulyje įprasta aktorių atrankų, vadinamųjų „kastingų“ praktika nėra tokia įprasta mūsų teatre. Neretai spektakliuose aktoriai atsirenkami iš režisierių pažįstamų rato, o aktorių atrankos, kai iš tiesų vyksta, dažniausiai būna ne atviro kvietimo, bet uždaros – skirtos atitinkamo teatro bendruomenei ar individualiai pakviestiems kandidatams. Kodėl mūsų teatruose „kastingai“ nėra dažna praktika? Kaip laisvai samdomi aktoriai gali gauti darbo teatruose, jei šie gana tingiai ieško naujų veidų? Kaip galima keisti aktorių atrankų procesus, paversti juos įtraukesniais, atviresniais, efektyvesniais ir visiems keliančiais mažiau streso? Atsakymai į šiuos klausimus ir įvairios aktorių bei režisierių kastingo istorijos – „Performanse“ su aktoriais Karoliu Kasperavičiumi, Modesta Jakeliūnaite, Mantu Vaitiekūnu ir režisierėmis Egle Švedkauskaite bei Greta Štiormer.
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Šiuolaikinio šokio kūrėjas, choreografas Dovydas Strimaitis save pristato kaip Lietuvos ir Prancūzijos menininką, jis net tapo Lietuvos kultūros sezono Prancūzijoje reklaminiu veidu. Šiuo metu Dovydas gyvena tarp Paryžiaus, Briuselio ir Marselio. Kodėl į šį sąrašą jis neįtraukia Vilniaus? „Performanse“ su Dovydu kalbamės apie tarptautinės, ne vienoje šalyje jo vystomos kūrybos mechanizmą, finansavimo šaltinių paieškas ir tinklaveiką. Kaip Dovydui, kuris vos vieną kitą kartą per metus savo kūrybą parodo Lietuvoje, sekasi išlaikyti ryšį su mūsų autorija, šalies šokėjų bendruomene? Kaip šokėjas kuria savo prekės ženklą? Kodėl jis neretai vakariečių šokio menininkų kūrybą laiko lėkštoka? Koks, juo nuomone, yra lietuvių ir vakariečių kūrėjų politinis angažuotumas? Ir kokie yra Dovydo pasiūlymai, kaip pagerinti Lietuvos šokėjų darbo sąlygas?
Ved. Indrė Kaminckaitė
Nuotr. aut. Theo Giacometti -
Garso menininkas Donatas Bielkauskas šiemet pelnė „Auksinį scenos kryžių“ už garso koncepciją menininkų grupės „Žuvies akis“ spektakliui „Out of the Box“. Ką reiškia spektakliui kurti ne muziką, o visą garso koncepciją? Pokalbis su Donatu apie kūrybą lėlių, šokio ir dramos teatrui bei vis labiau nuo autorinės kūrybos atitolinantį teatro pasaulį.
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Praėjusią savaitę už spektaklį vaikams ir jaunimui „Avinai“ „Auksinį scenos kryžių“ pelnė aktorius, dramaturgas Raimondas Klezys. Į Klaipėdos dramos teatro sceną atsiimti apdovanojimo jis užlipo su kūrybos ir gyvenimo partnere, režisiere ir pedagoge Ieva Jackevičiūte. Jų įkurtas „No Shoes“ teatras gastroliuoja po visos Lietuvos mokyklas ir, kaip sako Raimondas, nuspėti, kaip mokiniai priims jiems atvežtą spektaklį galima jau pamačius tos mokyklos aplinką – teritorijoje augančius augalus ar net pastato grindų būklę. Kodėl svarbu spektaklius vaikams vežti į regionus? Kuo ypatinga tokia, po ugdymo įstaigas gastroliuojanti kūryba? Kaip užmegzti nuoširdų, tikrą kontaktą su jaunąja, neretai pirmą kartą teatrą patiriančia auditorija?
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Šiuo metu Rokiškyje vyksta jubiliejinis, 40-asis festivalis „Vaidiname žemdirbiams“. Kuo šis festivalis svarbus rokiškėnams ir kasmet pavasarį Rokiškyje susiburiančiai Lietuvos teatro bendruomenei? Koks čia nuolatos atvykstančių teatralų santykis su festivaliu „Vaidiname žemdirbiams“? Ką jie gali pasakyti apie šio festivalio fenomeną? Kaip jis augina rokiškėnų kultūrinę tapatybę, teatrinį apetitą? „Vaidiname žemdirbiams“ istoriją prisimename ir dabartį aptariame su Rokiškio kultūros centro direktore Vaiva Baltrūnaite Kirstukiene, kultūrinės veiklos ir komunikacijos organizatore Audrone Vainauskaite, Keistuolių teatro ir laboratorijos „Atviras ratas“ režisieriumi Aidu Giniočiu, Šiaulių dramos teatro aktore Jūrate Budriūnaite.
Ved. Indrė Kaminckaitė
Nuotr. iš spektaklio „Amerika pirtyje“ -
Premjerą Vokietijoje, spektaklį „Judit Shakespeare. Rape and Revenge“ pastačiusi lietuvių menininkių komanda sako šioje šalyje patyrusi institucinį smurtą ir kūrybinę cenzūrą. Ką reiškia kurti vokiškame, kitokio mentaliteto šalies teatro lauke? Kaip lietuvės reagavo į bandymus cenzūruoti kūrybą? Kaip ši patirtis pakeitė žvilgsnį į mūsų teatro areną bei santykį su valstybiniu teatru? Pokalbis su režisiere Laura Kutkaite, choreografe Agniete Lisičkinaite, scenografe ir kostiumų dailininke Paulina Turauskaite ir kompozitore Agne Matulevičiūte.
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Šią savaitę prasidedančiame festivalyje „Kino pavasaris“ įvyks Birutės Kapustinskaitės trumpametražio filmo „Nominantai“ premjera. Filme vaizduojama aktorių kelionė autobusu namo po „Auksinių scenos kryžių“ apdovanojimų ceremonijos – visi kūrėjai buvo nominuoti, tačiau nė vienas nelaimėjo, o dabar dalijasi pasirašytomis, bet nepasakytomis padėkos kalbomis. Kaip nacionaliniai scenos meno apdovanojimai ir jų užkulisiai atrodo nominuotojų, bet nelaimėjusiųjų akimis? Kaip nominantai ruošiasi ceremonijai, kaip jaučiasi išgirdę savo nominacijos laureatą? Kokios kritikos apdovanojimams pažertų patys teatralai? Pokalbis su filmo „Nominantai“ kūrybine komanda: režisiere, scenarijaus autore Birute Kapustinskaite, aktoriais Dariumi Meškausku ir Luku Malinausku.
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Vasario pabaigoje Nacionaliniame Kauno dramos teatre buvo atšaukta Nauberto Jasinsko premjera. Režisierius buvo pakviestas įgyvendinti tarptautinio projekto „Deconfining“ sumanymą – pastatyti spektaklį, įtraukiant Afrikos valstybėse gyvenančius scenografą ir dramaturgą. Nuo rudens vykęs kūrybinis bendradarbiavimas nutrauktas abipusiu sutarimu. Kauno dramos teatras akcentuoja, kad režisierius nepakluso projekto reikalavimui laikytis dramaturgo parašytos pjesės ir visas pageidaujamas interpretacijas suderinti su juo. Naubertas Jasinskas teatro pasiūlymą grįžti prie originalios pjesės laiko siekiu riboti kūrybinę laisvę ir akcentuoja, kad tokia kūryba jam nebūdinga. Ką iš šios patirties išmoko režisierius? Pokalbis apie Nauberto Jasinsko pasitikėjimą ir nepasitikėjimą teatro institucijomis, daug kam nepatogų menininko principingumą, pakitusį santykį su valstybiniais teatrais ir, kaip sako režisierius, viešas teatro lauko paslaptis – problemas ir ydingas praktikas, darbo kultūros ypatumus, apie kuriuos didžioji dalis teatralų žino, tačiau dėl neaiškių priežasčių renkasi juos ignoruoti ar toleruoti.
Ved. Indrė Kaminckaitė
K. Žilionio nuotr. -
Anot Juozo Miltinio dramos teatro aktorės Tomos Razmislavičiūtės, jos sūnus nemėgsta teatro, tačiau tai augina jo atsparumą. Adomas – autizmo sutrikimą turintis devynmetis. Aktorė gana atvirai ir aktyviai su visuomene kalbasi autizmo tema, rašo tinklaraštį, kuriame dalijasi, ką reiškia būti autistiško vaiko mama. Praėjusių metų rudenį ji subūrė mamų ratą „DramaMama“. Jo tikslas - pasitelkiant taikomojo teatro, kurį Toma šiuo metu studijuoja, metodus, įtraukti skirtingas negalias turinčių vaikų mamas.
Kaip teatrą mato autistiško vaiko mama? Kaip, jos akimis, teatras galėtų ir turėtų įtraukti šį ar kitus sutrikimus turinčius žiūrovus?
Ved. Indrė Kaminckaitė -
Režisierius Artūras Areima vasario pradžioje Latvijos nacionaliniame teatre pristatė premjerą – spektaklį „Kaip tapti nelaimingu?“. Susipažinęs su Latvijos nacionaliniu teatru, Areima tvirtina, kad tai – vizijos neturintis, pramogos teatras, norintis pastatyti kuo daugiau žiūroviškų spektaklių, o tai režisieriui nepriimtina. Su pastatymu „Kaip tapti nelaimingu?“ režisierius po beveik 5-erių metų pertraukos sugrįžo į valstybinį teatrą. 2019-ųjų pabaigoje jis Juozo Miltinio dramos teatre Panevėžyje pastatė gana neilgai gyvavusį spektaklį „Mūsiškiai“, įkvėptą to paties pavadinimo, prieštaringai vertintos Rūtos Vanagaitės knygos, kurioje lietuviai laikomi žydšaudžių tauta. Dar nė nepasirodžius spektakliui, kilo skandalas dėl būsimo pastatymo, iš pareigų pasitraukė Juozo Miltinio dramos teatro direktorius Leonas Blėdis, vėliau ir tuometinis meno vadovas Andrius Jevsejevas. Kaip pasakoja Artūras Areima, šis visą teatrą supurtęs pastatymas ir visuomenės reakcija jį labai išvargino, o dabar, kai po premjeros Rygoje pradeda repetuoti naują darbą Kauno dramos teatre, tikisi išvengti tokių skandalų.
Ved. Indrė Kaminckaitė - Mostrar mais