Episódios
-
W tym odcinku gościmy Olgę Cielemęcką, filozofkę i badaczkę z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii. Rozmawiamy o Puszczy Białowieskiej i dziejącym się na pograniczu kryzysie uchodźczym - o symbolicznych i materialnych formach przemocy generowanych przez granice, o procesach wytwarzania “innego”, bio- i nekro-polityki oraz przynależności poza konstruktem państwa narodowego. Pochylamy się także nad militaryzacją samej ekologii i procesami migracji zarówno osób ludzkich, jak i więcej-niż-ludzkich.
Olga Cielemęcka "The Grammar of Belonging: Bodies, Borders and Kin in the Belarusian—Polish Border Crisis" Feminist Review 134(1) https://philpapers.org/rec/CIETGO
Intro i outro: Wiola Wnorowska
Grafika: Izabela Wilk -
W tym odcinku kontynuujemy temat dziwności, lecz tym razem bierzemy na warsztat horror, duchy, nawiedzone ekologie i lęki schowane w naszej kolektywnej podświadomości.
Intro i outro: Wiola Wnorowska
Przejścia: Mateusz Kowalczyk
Bibliografia:
Paul B. Preciado, Can the monster speak?, Fitzcarraldo Editions
Stacy Alaimo, Exposed. Environmental Politics and Pleasures in Posthuman Times, wyd. University of Minnesota
Sladja Blazan (ed.), Haunted Nature. Entanglements of the Human and the Nonhuman, wyd. Palgrave Macmillan
Avery Gordon, Ghostly Matters, wyd. University of Minnesota Press
Eve Tuck, C. Ree, Glossary of Haunting
Julia Kristeva, Powers of Horror, wyd. Columbia University Press
Jack Halberstam, Skin Shows. Gothic Horror and the Technology of Monsters, wyd. Duke University Press
+ Całoroczne seminarium "Ghost Stories" prowadzone przez Anę Teixeirę Pinto w 22/23 roku -
Estão a faltar episódios?
-
Dzisiejszy odcinek to wielogłosowe podsumowanie programu Globalne Udziwnienie, poprowadzonego przez Dominikę zeszłej wiosny w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Na każdym z pięciu spotkań zastanawiałyśmy się nad zagadnieniem dziwności, patrząc na nie z różnych perspektyw - posthumanizmu, nowego materializmu, spekulatywnej fikcji, widmologii, spekulatywnej wegetacji, teorii queeru i studiów postkolonialnych.
Zestaw tekstów, fragmentów książek, podcastów, filmów i materiałów audio był dla nas punktem wyjścia do zastanowienia się nad tym, jak żyć i tworzyć w czasach budzących w nas strach, odrazę i niepokój. Razem poszukiwaliśmy metod radzenia sobie ze zjawiskiem globalnego udziwnienia: nie w sposób do jakiego przyzwyczaiła nas nowoczesność - poprzez próbę ponownego podporządkowania i udomowienia - lecz poprzez tworzenie nieoczywistych sojuszy, intymnych spotkań z tym co budzi w nas lęk, czy poprzez spekulację i poszukiwania innych epistemologii.
W tym odcinku dołączają do nas osoby, które uczestniczyły w programie, by opowiedzieć o swoich wrażeniach, przemyśleniach i osobistych spotkaniach z dziwnością.
Usłyszycie:
Witolda Loskę
Martę Kaczmarek
Aleksandrę Szajnecką
Witolda Dąbrowskiego
Franka Wardyńskiego
i Anię Jeglorz
Podziękowania dla:
Kuby Depczyńskiego - za otwarcie drzwi instytucji i stworzenie przestrzeni do zadawania dziwnych pytań
oraz dla studia isz szi za serdeczne użyczenie nam recordera.
Intro i outro: Wiola Wnorowska
Przejścia: Mateusz Kowalczyk
Materiały:
Witold Loska Spekulacja jako polityka afektywna wobec kryzysu wyobraźni. Dialog styczeń 2021 https://www.dialog-pismo.pl/w-numerach/spekulacja-jako-polityka-afektywna-wobec-kryzysu-wyobrazni
Mark Fisher The Weird and the Eerie. wyd. Penguin Random House
Elvia Wilk Death by Landscape wyd. Soft Skull Press
Mckanzie Wark Ficting/Facting https://www.youtube.com/watch?v=YbInv9C1lY0&t=450s
Octavia Butler Bloodchild and Other Stories. wyd. Penguin Random House
Jeff Vandermeer Unicestwienie. Wyd. Otwarte
Donna Haraway Tentacular Thinking: Anthropocene, Capitalocene, Chthulucene https://www.e-flux.com/journal/75/67125/tentacular-thinking-anthropocene-capitalocene-chthulucene/
Rita Indiana Tentacle wyd. And Other Stories
Saul Williams and Anisia Uzeyman(reż) Neptune Frost (2021)
Sladja Blazan (ed.). Haunted Nature: Entanglements of the Human and the Nonhuman, wyd. Palgrave Macmillan -
W tym miesiącu mamy dla was mięsisty temat - dosłownie - bo rozmawiać będziemy o ciele. A konkretniej, czym może być ludzka cielesność w perspektywie posthumanistycznej. Przyglądamy się nieznośnej tendencji ciała do wymykania się kategoriom, wchodzenia w liczne romanse z innością oraz zmieniania formy, szczególnie wtedy, gdy mamy wrażenie, że wreszcie udało nam się je zrozumieć i ujarzmić. Bierzemy więc na warsztat to wymykające się, porowate, niedokończone ciało posthumanistyczne i za Spinozą zadajemy sobie pytanie “Co ciało może zrobić?” zostawiając jednocześnie przestrzeń na wszelkie nieprzewidywalności wynikające z życia w intra-aktywnym ciele.
Materiały:
Monika Rogowska-Stangret “Ciało - poza Innością i Tożsamością” wyd. słowo/obraz terytoria
Stacy Alaimo “Bodily Natures: Science, Environment and the Material Self” wyd. Indiana University Press
Green Dreamer Podcast "Stacy Alaimo: Our Bodies are the Anthropocene" https://greendreamer.com/podcast/stacy-alaimo-deep-blue-ecologies
Astrida Neimanis “Bodies of Water: Posthuman Feminist Phenomenology” wyd. Bloomsbury
RIBOCA Podcast "Astrida Neimanis - We are All at Sea" https://riboca.libsyn.com/astrida-neimanis-we-are-all-at-sea
Stacy Aliamo i Susan Hekman (red.) “Material Feminisms” wyd. Indiana University Press
Olga Cielemęcka i Monika Rogowska-Stangret (red) “Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie” http://e-naukowiec.eu/wp-content/uploads/2018/05/ksi%C4%85%C5%BCka-wersja-ostateczna-2.pdf
Donna Haraway, “Cyborg manifesto”, wyd. Taylor & Francis, audiobook: https://vitalcapacities.com/5529/
Donna Haraway, “From Cyborgs to Companion Species”, wykład na UC Berkley, https://www.youtube.com/watch?v=Q9gis7-Jads -
Mniejsze i większe kryzysy, które pojawiły się u nas w ostatnich miesiącach, skłoniły nas do refleksji na temat tego, w jaki sposób chcemy tworzyć podkast w czasach późnego kapitalizmu. Zastanawiamy się więc, jak stać się przestrzenią, która zamiast powielać logikę produkcji, zapieprzu i niedoboru, funkcjonuje jako miejsce pogłębionej refleksji, powolnej wiedzy i regeneracyjnych relacji. Czy podkast może stać się oazą w świecie przebodźcowanym zalewem informacyjnym? Czy da się zmniejszyć dystans pomiędzy osobami tworzącymi audycje a osobami po drugiej stronie odbiornika?
-
W piątym odcinku naszego podkastu mamy przyjemność rozmawiać z Dianą Lelonek - artystką wizualną, która w swych pracach porusza tematy relacji ludzko-nieludzkich, zadziczania, nieużytków i posthumanistycznych wizji przyszłości. Projekty Diany to konstelacja kreatywnych strategii życia na zniszczonej planecie - zawiązywania niecodziennych sojuszy, szukania siły w miejscach zapomnianych, doceniania magii kompostu czy oddawania się przyjemności płynącej z konstruktywnej bezproduktywności.
Diana jest także akademiczką - prowadzi swoją pracownię na wydziale Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich warszawskiej ASP. W pracowni zaciera granice teorii i praktyki, rozwijając wraz ze studentkami usytuowaną wiedzę na pograniczu sztuki, nauki i aktywizmu.
W wywiadzie Diana wspomniła nadchodzącą wystawę "Pępek Ziemi" realizowaną przez studentki WBASK z pracowni dr Diany Lelonek oraz pracowni dr Karoliny Thel. Otwarcie odbędzie się w Muzeum Ziemi w Warszawie w dniu 4.06.2023. (kuratorki wydarzenia: Karolina Thel / Diana Lelonek Artystki: Studentki I, II rok licencjatu oraz I rok mgr WBASK) -
W czwartym odcinku naszą gościnią jest Ewelina Jarosz (ona/oni) adiuntka w Katedrze Mediów i Badań Kulturowych na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, pracująca badawczo i pisząca na przecięciu sztuki środowiskowej, femininistycznej queerowej posthumanistyki, a także aktywizmu przyjemności. Rozmawiamy o konferencji "Deep Sea Babies: Navigating between dystopias and utopias for the blue planet", której Ewelina jest współinicjatorką, która odbędzie się 13-15 kwietnia w Krakowie.
Dyskutujemy więc o tym, jakich tematów i doświadczeń można spodziewać się na konferencji oraz kim są te tytułowe dzieci głębinowe. Zastanawiamy się również nad tym, jak możemy rozluźniać skamieniałą akademię, co generuje operowanie na przecięciu teorii, sztuki i aktywizmu, czym jest hydrocen oraz czego możemy nauczyć się o cielesności od istot morskich.
Więcej o konferencji: https://www.up.krakow.pl/uniwersytet/nadchodzace-wydarzenia/688-miedzynarodowa-konferencja-deep-sea-babies-navigating-between-dystopias-and-utopias-for-the-blue-planet ; https://www.facebook.com/events/818408452573670
Link do stream'u konferencji: http://tinyurl.com/452fbakp
Bibliografia:
Stacy Alaimo, Bodily Natures: Science, Environment, and the Material Self, Indiana University Press, 2010
Blue Humanities Archive, strona: https://bluehumanitiesarchive.com/
Bronwyn Bailey-Charteris, Revealing the Hydrocene: Reflections on Watery Research, tekst do pobrania: file:///Users/macbookpro/Downloads/15_Bailey-Charteris_Przeglad-Kulturoznawczy_2(48)_2021.pdf -
Co znaczy być człowiekiem w nowoczesności? Czy definicja człowieka proponowana przez liberalny humanizm rzeczywiście jest tak klarowna i inkluzywna jak przywykliśmy/łyśmy o niej myśleć? W trzecim odcinku naszego podkastu zadajemy sobie pytanie o antroposa i przyglądamy się mu z perspektywy studiów postkolonialnych i Czarnego feminizmu. Podążamy śladami Sylvii Wynter i przybliżamy jej krytykę eurocentrycznej epistemologii oraz analizę tego, jak ten konkretny system tworzenia wiedzy ukształtował nasze myślenie o podmiotowości, przynależności i tym, co oznacza być człowiekiem. Tłumaczymy również, dlaczego ta konkretna rozkmina nad figurą człowieka jest nieodłącznym elementem naszych posthumanistycznych rozważań i praktyk oraz dlaczego opowiadamy się za hasłem “posthumanizm krytyczny albo żaden”.
Źródła:
Wynter, Sylvia. “Unsettling the Coloniality of Being/Power/Truth/Freedom: Towards the Human, After Man, Its Overrepresentation—An Argument.” CR: The New Centennial Review, vol. 3, no. 3, 2003
McKittrick, Katherine (ed.) “ Sylvia Wynter:On Becoming Human as Praxis”, Duke University Press, 2015
de Sousa Santos, Boaventura, “Epistemologies of the South Justice Against Epistemicide” Routledge, 2014
Jackson, Zakkiyah Iman “Becoming Human: Matter and Meaning in the Antiblack World” NYU Press, 2020.
Weheliye Alexander G. “Habeas Viscus: Racializing Assemblages, Biopolitics, and Black Feminist Theories of the Human” Duke University Press, 2014
Mignolo, Walter “Delinking: The Rhetoric of modernity, the logic of coloniality and the grammar of de-coloniality” Cultural Studies, 21(2), 2007
Książki po polsku:
Frantz Fanon “Czarna skóra, białe maski”, wyd. Karakter
Achille Mbembe “Polityka wrogości”, wyd. Karakter
James Baldwin “Zapiski syna tego kraju” wyd. Karakter
Angela Davis “Kobieta, rasa, klasa” wyd. Karakter
Przemysław Wielgorz “Gra w rasy” wyd. Karakter
Agnieszka Kościańska i Michał Petryk “Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie” wyd. Wydawnictwo Krytyki Politycznej -
W drugim odcinku odpakowujemy Antropocen - termin mający opisać epokę geologiczną Ziemi, w której człowiek pozostawia swój bezprecedensowy ślad i wpływa na funkcjonowanie bio- i chemosfery, powodując m.in. zmiany klimatyczne i masowe wymieranie gatunków. Czy dzisiejszemu kryzysowi klimatycznemu i kryzysowi wyobraźni na pewno winny jest neutralny, zbiorczy człowiek (antropos)? A może problem tkwi w tym, że to uniwersalizujące pojęcie Antropocenu pomija systemy dominacji, które nieustannie generują „końce świata” - kolonializm i globalny kapitalizm?
Przyglądamy się warstwom Ziemi, w których kryją się historie wyzysku oraz opisujemy koncepcje takie jak Kapitałocen Jasona W. Moora, Plantacjocen Anny Tsing czy Cthulucen Donny Haraway. Poszukujemy alternatywnych określeń i narracji, które mogą pomóc nam zobaczyć i zrozumieć struktury władzy oraz to, jak ingerują one w dobrobyt ludzkich i pozaludzkich wspólnot. Szukamy także spekulatywnych, poetyckich dróg, które mogą skierować naszą wyobraźnię ku współdziałaniu i współodpowiedzi(alności); ku byciu obecną dla trudnych aspektów planetarnego uwikłania, jak i przyjemności bycia razem w tym ziemskim bałaganie. -
W pierwszym odcinku pytamy o poskończoności oraz obserwujemy skojarzenia i przemyślenia, jakie inicjuje w nas to pojęcie. Zaczynamy od mitu apokalipsy - linarnej i jednostkowej wizji totalnego zakończenia, przez którą ciągle przemawiają głosy antropocentryzmu, ludzkiej wyjątkowości i iluzji podtrzymywanych przez późny kapitalizm. Próbujemy zobaczyć ten mit jako pewnego rodzaju wewnętrzny metabolizm naszej kultury, który funkcjonuje niczym lustro, w którym odbijają się nasze kolektywne lęki, fobie i nadzieje. Szczególnie wyostrza się w tym odbiciu strach przed śmiercią i to, jak powstrzymuje nas on od prawdziwie kreatywnego zaadresowania licznych wyzwań, z którymi się mierzymy. Przyglądamy się również temu, jak świat wymyka się naszym próbom zdefiniowania go poprzez matematyczne równania i zastanawiamy się jakie inne formy mówienia o świecie mogą współistnieć z narracjami naukowymi i w konsekwencji, tworzyć bardziej zniuansowany i złożony obraz rzeczywistości. Zahaczamy również o spekulatywny realizm i “Po skończoności” Quentina Meillassoux.
