Эпизоды
-
Dile Kolay’ın bu bölümü, hem ilk ve orta öğretim hem de üniversite düzeyindeki Türkçe eğitimini ele alıyor.
İlkokul, ortaokul, lise ve üniversitede aldığımız Türkçe derslerinde dili nasıl öğreniyoruz? Dilbilgisi ve edebiyat dersleri dil gelişimini nasıl destekliyor? Türkçe eğitiminden neler bekliyoruz? Okuma, konuşma, dinleme ve yazma becerilerinin gelişmesinde Türkçe dersleri nasıl bir rol üstleniyor? Bu alanda neler eksik, neler yapılabilir?
Bu bölümün konukları Bandırma Şehit Pilot Üsteğmen Cemil Kaya Ortaokulu’nda Türkçe öğretmeni olarak görev yapan Miray İşler ve Kadir Has Üniversitesi Türkçe Eleştirel Okuma ve Yazma Dersleri Koordinatörü Dr. Şehnaz Şişmanoğlu Şimşek.
(02:42) İlkokulda çocuklara hangi dil becerilerinin, nasıl kazandırılması hedefleniyor?
(05:19) İlköğretimde Türkçe eğitiminde ne tür ölçme yöntemleri kullanılıyor?
(07:15) Sınavlardaki yeni soru tipleri verilen eğitimi nasıl etkiledi?
(08:50) Üniversitede öğrenciler nasıl Türkçe dersleriyle karşılaşıyor?
(09:34) Üniversiteye başlayan bir öğrencinin Türkçede hangi becerileri kazanmış olması bekleniyor?
(10:34) Üniversitede sunulan Türkçe dil derslerinin kapsamı ve temel hedefi/hedefleri nedir?
(13:10) İlk ve orta öğretimde kullanılan içerikler eleştirel düşünceyi besliyor mu?
(14:50) Merak ve dikkat: derslerdeki kaynaklar öğrencileri desteklemeye yeterli mi?
(16:20) Türkçe dersleri kültür aktarımında nasıl bir işlev üstleniyor?
(20:08) Üniversite öğrencilerinin Türkçe derslerini ilgiyle takip edebilmesi için neler yapılıyor?
(22:41) Üniversitede öğrencilere metne eleştirel yaklaşma, onu analiz etme yetilerini kazandırmak için ne gibi programlar ve yöntemler kullanılıyor?
(27:29) Milli Eğitim Bakanlığı yaratıcı düşünce ve dil arasındaki ilişkiye nasıl yaklaşıyor?
(28:47) Kompozisyon ve yaratıcı yazma: İlkokul ve ortaokul düzeyinde yazma becerileri nasıl geliştiriliyor?
(32:34) Süreç temelli yazma yaklaşımı ne demek?
(33:48) Daha fazla yazmak isteyenler için bir seçmeli ders: yazarlık ve yazma becerileri.
(34:55) Argümandan teze: Üniversitede akademik yazma becerileri nasıl geliştiriliyor?
(39:45) Üniversite Türkçe derslerinde gelişebilecek alanlar neler? Nasıl iyileştirmeler yapılıyor, neler yapılabilir?
(40:36) Bilgi değil beceri kazanımı: ilk ve ortaokul düzeyindeki mevcut Türkçe eğitiminde nasıl iyileştirmeler yapılabilir?
(41:51) Kendi dilini öğrenmeye ve dili iyi kullanmaya ihtiyaç duymak. -
Dile Kolay’ın bu bölümü, işaret diline odaklanıyor.
Her toplumun ayrı bir işaret dili mi var? Sağır topluluklarda kendiliğinden ortaya çıkan dillerin özellikleri neler? Bu dillerin ortaya çıkış ve gelişim biçimi bize “dil” dediğimiz şeyin evrimine dair ne tür veriler sunar? İşaret dillerinde ne gibi terminoloji sorunları var? Dilin kültürle ilişkisi ve çeşitlilik bağlamında işaret dilleri bize neler söylüyor?
Bölümün konukları, Orta Toroslar İşaret Dili’ni literatüre kazandıran ve psikodilbilim alanında çalışan akademisyen Dr. Rabia Ergin ve Dem Derneği’nden sivil toplumcu Ayşe Damla İşeri Sunman.
(02:20) “Dil ihtiyaçtan doğar”: Türk İşaret Dili’yle (TİD) tanışmak.
(06:24) Yaygın ve yanlış bir ifade: sağır ve “dilsiz”
(06:45) Orta Toroslar İşaret Dili nasıl ortaya çıktı?
(09:28) “Dil, bir hayatta kalma becerisidir” Orta Toroslar İşaret Dili gibi kendiliğinden ortaya çıkan diller, genel anlamda dilin gelişimiyle ilgili bize neler söylüyor?
(11:52) Türk İşaret Dili’nin kullanımına ve işitme güçlüğü yaşayan kişilere dair güncel veriler ve yanlış bilinenler.
(17:31) İşitme güçlüğü yaşayan kişiler eğitimde nasıl yer alıyor? Ailesinde sağır kimse olmayan bir çocuğun işaret dili ve yazılı Türkçeyi öğrenme ve Türkçe metinleri okuma/anlama süreci nasıl gelişiyor?
(22:37) Anadilde eğitim hakkı bağlamında kaynaştırmalı eğitim
(24:53) Türk İşaret Dili'yle Orta Toroslar İşaret Dili'nin ne tür farkları var?
(30:37) İsrail’den Nikaragua’ya dünyanın farklı yerlerinde kendiliğinden oluşan işaret dilleri ve birbirinden farklılıkları
(36:53) Sanat terimleri konusunda yapılan çalışmalar
Bu kısımda bahsi geçen yazı: https://saltonline.org/tr/2374/turk-isaret-dili-sagir-toplum-ve-terminoloji-calismasi-uzerine?blog
(42:23) Picasso ve Facebook: Orta Toroslar İşaret Dili’nin gelişiminde görülen ihtiyaca yönelik yenilikler dilin kültürle şekillenen yapısını nasıl yansıtıyor?
(48:01) “Yedi çeşit sarı” ve “uykuya borcum var”: Türk İşaret Dili’nin zenginlikleri -
Пропущенные эпизоды?
-
Dile Kolay’ın bu bölümü tıp alanında kullanılan dile odaklanıyor.
Türkiye’de tıp dili tarih içinde nasıl değişti? Bedenimizden, rahatsızlıklarımızdan bugün hangi terimlerle bahsediyoruz? Sağlık çalışanlarıyla iletişim kurarken ne tür güçlüklerle karşılaşıyoruz? Hekim-hasta-hasta yakını ilişkisinde dil nasıl bir rol üstleniyor?
Bölümün konukları, tıp tarihçisi ve Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Fatih Artvinli ve sağlık antropolojisi ve iletişimi alanında çalışmalar yürüten, Yeditepe Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Gözde Dalan Polat.
(02:13) Tıbbın egemen dili hangisi? Yıllar içinde bu egemen dil nasıl değişmiş? Türkçede tıp dilinin oluşumu nasıl bir seyir izlemiş?
(07:17) “Çöpelcan”dan “solunum”a, dile yerleşebilen ve yerleşemeyen yeni kelimeler
(11:55) Dil, hasta-hekim arasındaki ilişkiyi nasıl etkiliyor?
(20:59) Şifa veren ile şifa almak isteyen iki insan arasındaki diyalog tarih boyunca nasıl değişmiş? Hasta başında hekimlikten uzaktan sağlığa uzanan bir yolculuk.
(30:04) Dil ve iletişim konularını hasta hakları bağlamında ele aldığımızda nasıl sorun alanlarından bahsedilebilir?
(34:32) Tıp bir sosyal bilim mi? Hekim adaylarının sosyal bilimler alanında alacağı eğitim neden gerekli?
(43:30) Salgın döneminin hayata ve dile kattığı yeni kullanımlar, sağlığa dair algımızı nasıl değiştiriyor? Salgın yönetiminde kullanılan dil, sosyal psikolojiyi nasıl etkiliyor?
(50:17) Salgın dönemi ve “yeni normal”e sağlık antropolojisinin penceresinden bakmak -
Dile Kolay’ın bu bölümü kültür-sanat iletişimindeki dil kullanımına odaklanıyor.
Kültür ve sanat iletişiminde dille ilgili nasıl meselelerle karşılaşılıyor? Dil, kültür-sanata dair algıyı, erişim ve katılımı nasıl etkiliyor? Sanat terimlerini yerelleştirmede nasıl güçlükler yaşanıyor? Kültür-sanat metinleri yazılırken nasıl okuyucular hayal ediliyor? Bu alanda klişelerden kaçmak mümkün mü?
Bölümün konukları, akademisyen, editör ve Borusan Kültür-Sanat Kurum Kimliği ve Yayınlar Yöneticisi Dr. Evren Barın Egrik ve yazar Yekta Kopan.
(02:26) Kültür ve sanat iletişiminde kurulan “anlatı ormanı” nasıl özellikler taşıyor?
(05:00) Kültür sanatın dili oluşturulurken nasıl bir okur tahayyül ediliyor?
(05:27) Tanıtım metinlerinden eleştiri yazılarına içerik ve dil nasıl değişiyor?
(07:27) Hızlı tüketime yönelik ortak kodlar: sanatı klişelerle anlatmak
(08:38) Kültür-sanatta anlaşılırlık ve erişilebilirlik meselesi
(10:31) İmzalı ve imzasız sanat metinlerinde kurulan dildeki farklılıklar
(11:27) Kültür-sanat kurumlarının kendilerine özgü dil ve üslupları
(13:14) Farklı kitleler için farklı diller
(15:02) Hızın önem kazandığı bir çağda özgün bir sanat dili mümkün mü?
(20:02) Sanatta terminoloji ve çeviri meselesi: kültür-sanat iletişiminde kullanılan metinler nasıl daha davetkâr olabilir?
(21:32) Yabancı kavram kullanımı, izleyicinin algısını nasıl etkiliyor?
(22:50) Türkçe söyleme meselesi: “palyaço” mu “clown” mu?
(23:48) Yeni bir kültür-sanat dili nasıl kurulmalı?
(28:01) İzleyici geliştirmede dilin rolü ve İstanbul Bienali çocuk kitapları
(32:22) Çocuk kitaplarında dil, söylem ve post-dramatik anlatılar
(38:20) Didaktik olmadan kendini açıklayan metinler nasıl hazırlanabilir?
(39:55) Sanat basınının güncel durumu ve kültür-sanat alanında metin üretiminin ekonomik ve pratik arka planı
(45:49) Yeni eleştirmenlerin, yazarların yetişmesini desteklemek için neler yapılıyor?
(47:21) Dildeki klişeler kültürel belleği veya belleksizliği nasıl yaratıyor? -
Dile Kolay’ın bu bölümü bilim, bilimsel düşünce ve dil ilişkisine odaklanıyor.
İçinde yaşadığımız gerçekliği nasıl anlıyor ve anlatıyoruz? Popüler bilim iletişiminde içeriği kaybetmeden anlaşılır kılmak mümkün mü? Türkçe bir bilim dili mi? Akademik yayınlarda ve değerlendirme sistemlerinde dilin nasıl bir rolü var?
Bu bölümün konukları, Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Alpar ve Adam Mickiewicz Üniversitesi Bilimsel İletişim Araştırma Grubu üyesi Doç. Dr. Zehra Taşkın.
(02:21) Bilim iletişimi nedir, bilimsel iletişim nedir?
(04:33) Türkçe bir bilim dili midir?
(05:28) Akademik performans değerlendirme sistemlerinin bilim diline etkileri neler?
(08:41) Doğa bilimleri alanındaki akademik yayınlarda İngilizce/Türkçe dengesi nasıl?
(10:26) Bilim dili ve yerel dil ayrımında farklılaşan bir disiplin: hukuk
(12:15) Dil, bilimsel bilginin genel kamuoyuyla buluşmasında nasıl bir rol oynuyor?
(15:23) Gündelik gerçekliği nasıl algılıyoruz, nasıl anlatıyoruz?
(17:01) “Normal,” “genel” ve “biz” kelimelerinin kullanımı günümüz kültürüne dair nasıl ipuçları barındırıyor?
(20:19) “Gereği yapılmıştır”: bürokrasinin dili
(22:14) Popüler bilim iletişiminde içeriği kaybetmeden anlaşılır kılmak mümkün mü?
(23:49) Teknik terimler ve yabancı kelimelerle yaratılan otorite ve bilgi tekeli
(28:14) Bilimsel yayınlarda pasif/aktif ve biz/ben kullanımı
(30:58) Akademik başarı kriterlerinde dilin ve çeşitliliğin önemi
(32:07) “Yağmacı dergiler” ve bilimsel üretime etkileri
(33:06) Yayın yap, ama çabuk yap: Araştırmacı performans değerlendirme sistemleri nasıl işliyor?
(36:58) Akademik dergilerde değerlendirme kriterleri
(40:17) Doğa bilimlerinin nesnelliği dilde kendini nasıl gösteriyor?
(44:14) Akademik yayıncılıkta nitelik ve nicelik -
Dile Kolay’ın bu bölümü çevre ve iklim alanında kullandığımız dile dair tartışmalara odaklanıyor.
İklimden bahsederken kullandığımız dil, bu konuya yaklaşımımızı nasıl etkiliyor? Ekolojik okuryazarlık neleri kapsar? İklim krizini algılamak ve değişimin parçası olabilmek için yerelleştirmenin önemi nedir?
Bu bölümün konukları, iklim alanında eğitim, eğitim politikaları ve ekolojik okuryazarlık konularında çalışan Burcu Meltem Arık ile İklim Haberciliği Ağı kurucusu ve direktörü, gazeteci, editör ve iletişimci Nur Banu Kocaaslan.
(02:27) İklim meselesinden bahsederken kullandığımız dil, bu konuya yaklaşımımızı nasıl etkiliyor?
(04:39) Türkçede iklim alanında kullanılan kelimeler
(06:31) İklim Haberciliği Ağı nasıl bir amaçla kuruldu?
(07:53) İklim krizi kavramını nasıl ve ne zaman kullanmaya başladık?
(09:00) Dil ve mesafe: eriyen buzullar, kutup ayıları, mercan resifleri bize ne kadar uzak?
(10:07) Kıyamet senaryoları: iklim krizini doğru şekilde algılamanın önünde bir engel
(11:35) Okurlar haberlerle nasıl ilişki kuruyor? The Reuters Institute for the Study of Journalism’in 2017 Dijital Haber Raporu’ndan veriler
(12:50) Ekolojik okuryazarlık nedir?
(15:15) Bakım Kolektifi’nin Bakım Manifestosu: Karşılıklı Bağımlılık Politikası’ndan bir alıntı
(16:20) Dil, hikâyeleri nasıl dönüştürür? Paul Kingsnorth ve Dougald Hine ile “ekolojik dilbilimci” Arran Stibbe’den alıntılar
(21:16) Görünmeyeni dille görünür kılabilir miyiz?
(22:30) Gündelik hayattaki örtük mesajlar
(23:52) İklim Haberciliği Ağı bu konudan bahsetmek için nasıl yöntemler öneriyor?
(26:45) Eko-anksiyete nedir?
(27:44) İklim kriziyle bağ kurmada yerelleştirmenin önemi
(31:23) Türkiye'de İklim Değişikliği Algısı Araştırması: Her 4 kişiden 3’ü farkında
(35:23) İklim değişikliği ve eğitim politikaları
(37:55) Çevre kampanyalarında kullanılan dil: Bireyler küresel bir krizi durdurabilir mi?
(42:37) Şirketler tarafından verilen taahhütlerde kullanılan dil ve “yeşile boyama” (greenwashing) örnekleri
Programda bahsi geçen kişi ve konularla ilgili daha fazla bilgi için:
Prof. Dr. Aykut Çoban’ın ekolojik örselenme kavramını anlattığı Çevre Politikası: Ekolojik Sorunlar ve Kuram kitabı ve kitap hakkında Birgün’den Gökay Başcan’la söyleşisi: https://www.imge.com.tr/kitap/cevre-politikasi-ekolojik-sorunlar-ve-kuram-aykut-coban-9789755339511
The Reuters Institute for the Study of Journalism’in 2017 Dijital Haber Raporu: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/Digital%20News%20Report%202017%20web_0.pdf
Bakım Manifestosu: Karşılıklı Bağımlılık Politikası https://www.dipnotkitap.com/kitap/bakim-manifestosu/325
Kingsnorth ve Hine, “Uncivilisation: The Dark Mountain Manifesto”
https://dark-mountain.net/about/manifesto/
Kullandığımız dilin doğayla ilişkimizi belirlediğini savunan “ekolojik dilbilimci” Arran Stibbe’nin çalışmaları hakkında:
https://intheweatherworld.files.wordpress.com/2016/11/turkish-version.pdf
https://news.globallandscapesforum.org/44838/glf-live-with-ecolinguist-arran-stibbe/
Yuvam Dünya Derneği’nin Konda Araştırma ve Danışmanlık desteğiyle hazırladığı “Türkiye’de İklim Değişikliği Algısı Araştırması”nın sonuç raporu: https://cdn.shopify.com/s/files/1/0553/7939/4752/files/Yuvam_Dunya_Konda_iklim_degisikligi_rapor_ciktilari.pdf?v=1632833875 -
Dile Kolay’ın bu bölümü, medya ve habercilik üzerine.
Medya ve dil arasında nasıl bir ilişki var? “Hakikat sonrası” dönemde haber nasıl üretiliyor, tüketiliyor ve paylaşılıyor? İletişimin ve haber alma biçimlerinin dijitalleştiği bir çağda medya toplumu nasıl etkiliyor? Toplumdaki dönüşümler haber kültürüne nasıl yansıyor?
Bu bölümün konukları Reuters Türkiye ekibinde Kıdemli Muhabir olarak görev yapan Birsen Altaylı ve Kadir Has Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Suncem Koçer.
(01:42) Medya ve dil arasında nasıl bir ilişki var?
(03:15) Peçeteye yazılan şarkı isteğiyle haber metni arasındaki benzerlikler, farklılıklar
(04:00) Teknoloji medyayı ve toplumu nasıl dönüştürür?
(06:40) Bu haber kimin için yazılıyor: Habercilikte dil, anlam ve hedef kitle
(08:33) İyi haber çevirisi için dil bilmek yeterli mi?
(09:55) Çeviribilimdeki “skopos” kuramı haber çevirileri için nasıl bir önem taşıyor?
(11:36) Bir medya antropoloğu nasıl araştırma yapar: Habere içeriden, yanından ve yakından bakmak
(16:10) Medya antropolojisinde söylem ve dil analizi nasıl yapılıyor?
(19:11) Tarihsel bağlama, teknolojik değişime, hitap edilen kitleye göre habercilik yöntemi ve kullanılan dil nasıl değişiyor?
(25:27) Dezenformasyonun dünü ve bugünü
(28:52) Doğru ve yanlışın önemli ve önemsiz olduğu durumlar: Yanlış bilginin nasıl sosyal işlevleri var?
(31:10) Habercilikte dil nasıl dönüşüyor; nasıl daha kapsayıcı hale geliyor?
(34:25) Öznelerin dil ve haber kültürü üzerindeki etkileri -
Dile Kolay’ın bu bölümü, dilin toplumsal cinsiyet eşitliğini nasıl etkilediğine, yansıttığına ve bu alandaki dönüşümlerden nasıl etkilendiğine bakıyor.
Dil, toplumsal cinsiyet önyargılarını nasıl yansıtıyor? Kullanılan dildeki değişimin eşitliğinin sağlanmasına nasıl etkileri olabilir? Bu konuda dünyada nasıl tartışmalar var ve Türkçeye özgü meseleler neler?
Bu bölümün konukları, tiyatro yazarı ve toplumsal cinsiyet eşitliği, kültürel çeşitlilik, etik, adil ve yaratıcı yönetim gibi konularda atölye içerikleri üreten Y+O’nun kurucusu Ebru Nihan Celkan ile Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi ve üniversitenin Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi (SU Gender) ekibinde yer alan Dr. Zeynep Gülru Göker.
(02:22) “Toplumsal cinsiyet” kavramı ne anlama geliyor?
(03:32) Kullandığımız dil, toplumsal cinsiyetle nasıl ilişkileniyor?
(04:49) “Kadın” mı yoksa “bayan” mı dediğimiz neden önemli?
(05:47) Cinsiyet eşitsizliğine dayalı ataerkil düzen nasıl değişecek?
(06:50) “Dil zihnin aynasıdır”
(08:16) Yeni başlayanlar için: Ben nasıl bir dil kullanıyorum?
(09:39) Türkçede cinsiyet nasıl karşımıza çıkıyor?
(11:39) Cinsiyet zamirlerinin kullanıldığı dillerde günümüzde ne tür tartışmalar yapılıyor?
(14:18) Güvenli alan, iktidar ve imtiyazlı olmanın dile etkileri üzerine
(16:17) Kurumlar toplumsal cinsiyet eşitliği alanında ne tür çalışmalar yapıyor?
(21:02) Üniversitelerde cinsiyet ve dil alanında ne gibi araştırmalar yapılıyor?
(22:15) Sabancı Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi’nin yaptığı dil ve iletişimle ilgili çalışmalar hakkında (https://sugender.sabanciuniv.edu/)
(24:15) Kadir Has Üniversitesi Kadın Çalışmaları Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Yazım Rehberi hakkında https://gender.khas.edu.tr/uploads/kadin/toplumsal-cinsiyete-duyarli-yazim-rehberi-tr.pdf
(25:16) Türkçede toplumsal cinsiyet terimlerine dair güncel kaynaklar hangileri?
Kaos GL, LGBTİ+ Hakları Alanında Çeviri Sözlüğü:
https://kaosgldernegi.org/images/library/cevirisozlugu2020.pdf
(26:03) Dili kullanma ve yorumlama biçimlerinde cinsiyet önyargıları
(27:30) İş dünyasında toplumsal cinsiyet yargıları: Ateş gibi bir satışçı!
(29:18) Görsel dilde kapsayıcılık ve eşitlik
(32:21) İletişimde cinsiyet, iktidar ve duygular üzerine
(35:18) Türkçede akrabalık ve aile terimleri günlük ilişkileri nasıl belirliyor?
(39:52) Sıfatlarda gizlenen sinsi cinsiyetçilik: Erkek Ebru, Kız Kerem…
(42:00) Ailenin içindeki iktidar: Yengeler ve enişteler -
Dile Kolay’ın bu bölümü, Dile Kolay’ı anlatıyor. İKSV neden böyle bir seri başlattı? Seriyi hazırlayanlar kimler? Programlarda nelerden, niçin, nasıl bahsediliyor? Yanıtları bu kayıtta.
-
Dile Kolay’ın bu bölümü, dilin nasıl öğrenildiğine ve kullanıldığına odaklanıyor.
Çocukluktan itibaren dil gelişimi nasıl bir yol izler? Dil ve düşünce birbirlerini nasıl etkiler? İnsan, dili nasıl öğreniyor? Peki makineler dili nasıl öğreniyor? Yapay zekâ Türkçesini nasıl geliştiriyor?
Bu bölümün konukları, Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Dil ve Biliş Laboratuvarı Yöneticisi Doç. Dr. Tilbe Göksun ile Koç Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü'nde öğretim üyesi ve aynı üniversitedeki İş Bankası Yapay Zekâ Uygulama ve Araştırma Merkezi KUİS’in kurucu müdürü Prof. Dr. Deniz Yüret.
(02:30) İnsan dil öğrenmeye hazır mı doğar?
(03:19) Çocuk dile dair verileri nasıl toplar?
(04:38) Kendi dilimizde olmayan sesleri neden duymayız?
(06:59) Makineler nasıl dil öğrenir?
(07:17) Yapay zekâyla ilk denemeler
(08:20) 1980’lerin sonları ve veri devrimi
(10:56) Veri saymaya dayalı yöntemle bilgisayar neleri yapabilir?
(11:42) Yapay sinir ağlarıyla “derin öğrenme” nedir?
(14:44) Yapay zekâyla gerçek bir sohbet mümkün mü?
(16:48) Makineler için dil öğrenmenin geleceği: Dili dünyayla bağlayarak öğrenmek
(18:10) Dil ve düşünce birbirini nasıl etkiliyor?
(20:37) Soyut kavramları anlamada dilin etkisi: Amazonlardaki Piraha kabilesinden bir örnek
(22:46) Dilin bir başka boyutu: El jestleri
(26:07) Yapay zekâda Türkçeye özgü meseleler
(32:04) -miş’li geçmiş zaman neden önemli?
(36:17) Türkçede -dir eki ve neden-sonuç ilişkisi algısı
(38:39) Türkçe doğal dil işleme uygulamaları ne durumda? -
Dile Kolay’ın bu bölümü edebiyat dışı metinlerdeki çeviri ve editörlük işlerine odaklanıyor. İyi (ya da kötü) çeviri nedir? Editörün görevleri nelerdir? Sosyal bilimlerin dili gündelik dille barışabilir mi?
Bu bölümün konukları yazar, çevirmen, Metis Yayınları editörlerinden Savaş Kılıç ile YKY Cogito dergisi ile Cogito düşünce kitapları serisinin editörü, çevirmen Şeyda Öztürk.
(02:08) Sosyal bilimler çevirisi ve editörlüğü neden önemli?
(03:00) Kötü çeviri nedir?
(05:34) İyi çeviri nedir?
(08:20) Editörler ne yapar?
(14:57) Bir çevirmen nasıl yetişir?
(19:29) Çevirmenler Meslek Birliği (ÇEVBİR) neler yapar?
(20:48) Sosyal bilim alanında çeviri/Türkçe metin oranları
(22:23) Telif metin editörlüğü, çeviri editörlüğünden nasıl farklılaşıyor?
(24:08) Sosyal bilimlere odaklı yayınevleri nasıl işler?
(27:12) İngilizce kurulan düşünceyi Türkçe söylemek…
(28:33) Nüans meselesi: eski kelimeler, yeni sözcükler, eş anlamlılar
(30:26) Akademik dil ve gündelik dil: iki yabancı (mı?)
(33:43) Bir terimin birden fazla karşılığı olduğunda tercihi neye göre yaparız?
(36:49) Editör tikleri! Metinleri okurken, düzeltirken nelere, ne sebeple takılırsınız? -
Dile Kolay’ın bu bölümü Türkçenin yakın tarihine ve bugününe bakıyor. Günlük hayatta Türkçeyi kullanırken nerelerde takılıyoruz? Hangi kelimeyi bitişik, hangisini ayrı yazacağımıza nasıl karar veriyoruz? Değişen kurallara nasıl ayak uyduruyoruz? Yabancı dillerden gelen yeni kavramlarla nasıl baş ediyoruz?
Bu bölümün konuğu yazar, çevirmen ve İKSV Talât Sait Halman Çeviri Ödülü seçici kurul üyesi Yiğit Bener.
(02:36) Türkçede uygulayacağımız kurallara dair nasıl sorunlar yaşıyoruz?
(07:26) Eşanlamlı diye düşündüğümüz kelimelerin arasındaki nüanslar dile neler katar?
(10:18) Necmiye Alpay’dan bir alıntı: Türkçede korunması gereken nedir?
(12:00) Diller arasında seyahat ederken yeni anlamlar kazanan kelimeler
(12:38) Herkül Milas’ın Türkçe – Yunanca Ortak Kelimeler, Deyimler ve Atasözleri sözlüğünden örnekler
(14:43) Yeni kavramlar için yeni sözcükler nasıl icat ediliyor?
(16:45) Podcast mi podkest mi?
(18:24) Simultane çevirmenler bir konferansa nasıl hazırlanır?
(24:50) Sözlüklerin hazırlanış mantığı ve Orhan Suda’nın yarım kalan Fransızca – Türkçe sözlüğü
(25:50) Dili zengin kullanmak için bir kaynak: Özcan Yalım’ın Türkçede Yakın ve Karşıt Anlamlar Sözlüğü
(27:27) Sözlüklerin metin düzenleme/işleme programlarına dahil edilmesi neden önemli?
(28:26) Anlamın ve kuralların ötesinde: Dilin müziği, lezzeti, çağrışımları
(31:35) “Sıkıntı yok!” Yeni anlamlar yüklenen, yeni biçimler alan kelimeler
(36:00) Emojiler duyguları ifade etmekte kelimelerden daha mı etkili?
(43:47) Bu iki bölümden sonra Dile Kolay serisinde neler olacak? -
Dile Kolay’ın ilk bölümü Türkçenin tarihine odaklanıyor. Bugün kullandığımız Türkçe ilk hangi dönemde, nerede konuşulmuş ve yazıya dökülmüş? Türkçe hangi dil ailesine mensup, hangi dillerle kardeş? Türkçe çok alfabe değiştirmiş bir dil mi? Cumhuriyet’le beraber değişen alfabenin bugün konuştuğumuz dile nasıl etkileri olmuş?
Bu bölümün konuğu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ölmez.
(01:50) Türkçe ilk nerede, ne zaman ortaya çıkmış?
(04:42) Kardeş ve dost dilleri neler?
(05:50) 1200’lü yıllara ışınlansak etrafımızda konuşulan Türkçeyi anlayabilir miyiz?
(08:42) Türkçe bugüne dek hangi alfabelerle yazılmış?
(11:56) Her dil her alfabeyle yazılabilir mi?
(16:48) Farklı alfabeler ne getiriyor, ne götürüyor?
(21:03) Türkçenin kayıp sesi hangisi?
(23:11) Kelimeler dilden dile nasıl geçer?
(31:30) Türkçenin nasıl bir söz dağarcığı var?
(34:45) Kütüphanemizde hangi sözlükler olmalı?
Divânü Lugâti’t-Türk’ten Meninski Sözlüğü’ne, Lugat-ı Naci’den Kamûs-ı Türkî’ye, Redhouse Sözlüğü’nden Andreas Tietze’nin “Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati”na, TDK sözlüklerinden Kubbealtı Lugatı’na (http://lugatim.com) farklı kaynaklar.
