Episodi
-
Cailleadh 19 bhean i 1996 de bharr bhanmharú agus formhór acu, mharaigh fear a raibh aithne acu air iad. Ar Lá Idirnáisiúnta le Deireadh a chur le Foréigean in Éadan Mná, amharcann Róisín Ní Mhaoláin siar ar an bhliain is contúirtí do mhná na tíre seo le beagnach 30 bliana anuas agus insíonn sí scéalta na mban a cailleadh. Foclóir: Feasacht – Awareness Nós - Custom/habits Foréigean baile – Domestic violence Íospartaigh - Victims Sáinnithe - Trapped Aird – Attention Coirpeach – criminal Bagairtí - threats D’fhulaing -Suffered Fianaise – Evidence Chuaigh sí amú - She went missing Ag iompair clainne – Pregnant Fonn mhaith – Good humour Cúisíodh - Charged Chuir sé a lámh ina bháis fein – He died by suicide Coitianta – Common Aird – Attention Cúnamh - Help Faoi cheilt – conceal Reachtaíocht - Legislation See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá seachtain le dul go dtí an olltoghchán agus tá iománaíocht ghéar ann idir na páirtithe ar fad. Ach do Ghaeilgeoirí, cad é atá uathu sa toghchán seo? Agus cad iad na geallúintí atá á ndéanamh ag na mórpháirtithe maidir leis an Ghaeilge? Labhair Tessa Fleming leis aniriseoir Ciarán Dunbar agus an le feidhmeannach cumarsáide le Conradh na Gaeilge, Kate Ní Dhúbhlaoich. Foclóir: Manifesto : Forógra Geallúintí : Promises Iomaíocht : Battle See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Episodi mancanti?
-
Ag deireadh na seascaidí, bhí meath ollmhór tagtha ar an Ghaeltacht de bharr eisimirce, dífhostaíochta agus bochtanais, le daoine óg ag imeacht ar mhaithe le saol níos fearr a bheith acu. Labhraíonn Ciarán Dunbar le Rónán Mac Con Iomaire faoina leabhar úr ‘An Ghluaiseacht, Scéal Chearta Sibhialta na Gaeltachta’, agus faoin ghluaiseacht chonspóideach agus radacach as iarthar na tíre a sheas an fhód in aghaidh an chórais. Foclóir - Glúin : Generation - Gríosaithe : Incited - Comharthaí bóthair : Road signs - Anonn is anall : Back and forth - Dioscúrsa : Discourse - Éileamh : Demand - Imirce : Emigration - Déan talamh slán de : Presume - Stáisiún raidió bradach : Pirate radio station - An Clochán : Clifden - Cloch na Rón : Roundstone - Imeallach : Peripheral - In éag : expired - Agóid : Protest - Aighneas : Disagreement - Claonadh : Bias - Dul chun cinn : Advancement - Dualgas : Obligation.See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
I 2020, tháinig deireadh leis an iomaíocht idir Fianna Fáil agus Fine Gael a bhí i gcroílár na polaitíochta in Éirinn le beagnach 100 bliana, agus chuaigh said i mbun comhrialtas lena chéile agus an Comhaontas Glas. Ag deireadh na míosa caithfidh an phobal vóta in olltoghchán 2024 leis an chéad rialtas eile a togha. Tá iomaíocht ghéar ann agus labhair Tessa Fleming leis na hiriseoirí Cathal MacCoille agus Áine Ní Bhreisleáin faoi na gealltanais, na ceisteanna agus na conspóidí is mó le linn an fheachtais seo. Foclóir: Airí rialtais – Government ministers Tírdhreach – Landscape Neamhaird – Ignore Iarrthóir – Candidate Lochtach - Faulty Cúiteamh – Compensation Feachtas – Campaign Gealltanais – Promises Tairiscint – Proposition Ag brath ar – Depending on Beart a dhéanamh de réir briathar - To practise what one preaches Fuinneamh – Energy Tofa – Elected Amhras – Doubt Cláraithe – Registered Tarraingteach – Attractive Pobalbhreitheanna – Polls Éacht - Feat See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Sheoladh feachtas nua uile-Éireann TINTEÁN le béim a chur ar an easpa tithíochta atá ar fáil in sna ceantracha Gaeltachta. Agus olltoghchán ag teannadh linn, tá sé i gceist ag TINTEÁN cur ina luí ar pholaiteoirí gur gá todhchaí na nGaeltachtaí a chosaint agus tithíocht a chur ar fáil sna ceantair éagsúla. Labhraíonn Tessa Fleming le Maitiú de Hál, ball de TINTEÁN/BANÚ, faoin troid ar son na Gaeltachta. Foclóir: Fréamhaithe - Rooted: Éileamh - Demand: Camchuairt - Tour: Stocaireacht – Campaigning: Ar leaic na dorais – on the doorstep: Forleathan – Widespread: Córasach - Systemic: Sain riachtanais – Specific requirements: Béal Átha na Sluaighe - Ballinasloe: Misneach – Encouragement: Iarratas – Application: Bánaithe - Abandoned: Toil – Will: Tá sé ar na bacáin - In course of preparation: Titim leanúnach - Continual fall: Daonáireamh – Census: Treocht - TrendSee omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá an rás anois rite agus ba bhua suntasach a bhí ann don Donald Trump. Feachtas thar a bheith neamhghnách a bhí ann le roinnt míonna anuas agus ba léir an scoilt idir tacadóirí Donald Trump agus tacadóirí Kamala Harris. Labhraíonn Ciaran Dunbar le Siobhán Ní Chiobháin agus Niall Ó Muilleoir faoi thoghchán na huachtaránachta 2024 agus cad é atá in ann do Meiriceá anois? Foclóir: Deighilte – Divided Faoi ghruaim – dejected Buanna – Attributes Cur i gcrích - to execute In ainneoin – despite Aicme – Class or echelon Tréig - abandon Ginmhilleadh - Abortion Pobalbhreitheanna – Polls Foinse - Source Teacht i dtír ar dhaoine – To engage with people Miotas – Myth Geilleagar - Economy Muinín - Confidence Ceadúnas - License Ciníochas - Racism Coireanna - Crimes Díoltas - Revenge See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Deirtear gurb ar oíche Shamhna is gaire a thagann an dá shaol dá chéile - saol na mbeo agus saol na marbh. Agus de réir an tseanchais, seo an t-aon oíche sa bhliain ina shiúlann iad siúd a d’imigh romhainn inár measc arís. Cén dóigh gur chóir dúinn ceiliúradh a dhéanamh ar an bhféile ársa seo? Ar Seachtain, labhraíonn an saineolaí béaloidis Aedín Ní Thiarnaigh faoi na nósanna agus na carachtair a bhaineann le Oíche Shamhna. Foclóir: Chomh sean leis an gceo - As-old-as-the-hills Flúirse an fhómhair - The abundance of the harvest Tráth - Once Osnádúrtha - Supernatural Piseoga – Superstitution Rógaireacht - Divilment Lofa – Spoiled Cleas – Trick Iarlais – Changelings Béaloideas - Folklore Cuach – Cuckoo Dallamullóg - To hoodwink Leochaileach – Vulnerable Cráite - Distressed Ruaig – To banish Tlú - Tongs Iarann – Iron Cliabhán - Cot Tairseach - Threshold See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Rinneadh tuairisc oifigiúil go raibh Kyran Durnin ar iarraidh ar 30ú Lúnasa, ach creideann na Gardaí go raibh sé ar iarraidh i bhfad roimhe sin. Creideann siad nach maireann Kyran a thuilleadh agus tá fiosrúchán dúnmharaithe tosaithe acu. Tá iarrachtaí ar bun le teacht ar a chorp – cad é mar is féidir le gasúr óg a bheith ar iarraidh gan duine ar bith sin a thabhairt faoi deara? Labhair Ciaran Dunbar le Tessa Fleming, léiritheoir Seachtain, agus le Helena Mullins, úinéir Glen Gat House B&B i nDún Dealgan maidir leis an chás seo. See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Fuair Deirdre Jennings ardmholadh ina dhiaidh di labhairt amach go hoscailte faoina streachailt lena cuid meabhairshláinte ní ba luaithe na bliana seo. Bhí Deirdre, ar as Gaillimh di, ar dhuine de na 32 Rósanna a chuaigh chun stáitse mar chuid de Fhéile Rós Thrá Lí. Mar chuid de Mhí Dhomhanda na Meabhairshláinte, labhair Róisín Ní Mhaoláin le Rós na Gaillimhe, Deirdre Jennings. Foclóir: Féinmhuinín: Self-confidence - Diúltach: Negative - Meabhairshláinte: Mental health - Cúnamh: Help - Dúlagar: Depression - Ag streachailt: Struggling - De nós: Customary - Ailse: Cancer - Comhrá: Conversation - Ní hamháin: Not only - I dtosach: At first - Tacaíocht: Support - Ceiliúradh: Celebrate - Aisteach: Strange - Ocáidí: Events - Fuinneamh: Energy. See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
D’oscail Diarmuid Ó Mathúna doirse POTA Café i 2021 agus ó shín tá neart aitheantas bainte amach ag an ghnó. Ach deir sé go bhfuil sé ar buile ina dhiaidh Bhuiséad 2024 de bharr an easpa tacaíochta atá ar fáil ón rialtas, in ainneoin na n-arduithe costais a bhaineann leis an earnáil. Labhair Diarmuid le Ciarán Dunbar ar Seachtain le géarchéim na hearnála a phlé. Aistear – [Journey] Aineolach - [Ignorant] Earcaíocht - [Recruitment] Cuí - [Appropriate] Saothar – [Labour] Slabhraí - [Chains] Comhábhair - [Ingredients] Ganntanas – [Insufficient] Portán - [Crab] Luach – [Value] Agóidíocht - [Protesting] Geilleagar – [Economy] Ar buile – [Mad] Bodhar – [Deaf] Beag beann - [Regardless of] Cáinaisnéis - [Budget] Deontas – [Grant] I bhfaiteadh na súl - [In the blink of an eye] See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá Sinn Féin gnóthach ag iarraidh an scannal is déanaí a láimhseáil. Tá sé admhaithe ag an iar Sheanadóir Niall Ó Donnghaile gur eisean atá taobh thiar de na líomhaintí a bhaineann le téascanna míchuí a sheoladh chuig deagóir. D’éirigh Niall Ó Donnghaile as a ról mar Sheanadóir anuraidh. Labhair Seachtain le Ciarán Dunbar, iriseoir leis an Belfast Telegraph faoin scannal is deanaí seo. See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá an cuma ar Shinn Féin go bhfuil an páirtí trína chéile. I measc roinnt scannal eile , d'éirigh an TD Brian Stanley as Sinn Féin ag an deireadh seachtain. Bhí fiosrúchán ar bun ag an Pháirtí maidir le líomhaintí a bhí curtha ina leith. Pléann Tessa Fleming an titim amach seo leis an iriseoir Gráinne Ní hAodha agus le Clár Reachtaire Raidió na Life, Conchúr Ó Faoláin. See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá Iosrael tar éis ionradh a dhéanamh ar an Liobáin agus iad ag iarraidh Hezbollah a scriosadh agus tá Hezbollah ag troid ina coinne. I lár na coimhlinte seo, tá scata beag saighdiúirí na hÉireann, cén fáth a bhfuil siad ansin? Tuairiscítear go bhfuil ‘gníomhaire Rúiseach’ ag feidhmiú san Oireachtas – ar cheart go mbeadh imní orainn? Agus tá Sinn Féin ag streachailt agus iad ag iarraidh a mhíniú conas a phléigh siad leis an Michael McMonagle – iar-phreasoifigeach de chuid an pháirtí a bhí á fhiosrú i dtaca le ciontaí gnéis in aghaidh páistí. Láithreoir: Ciarán Dunbar. Painéal cainte: Frank Reidy, Ursula Ní Shabhaois agus Gearóid Ó Muilleoir. Foclóir: Feidhmiú - Operating An Fód a sheasamh - To hold fast Tuairisceoireacht - Reporting Sceimhlitheoirí - Terrorists A chloí - To wear down Dlúthchuid - A key part Fáisc - closeby Neodrach – Neutral Spiaire – Spy Daonlathas - Democracy Thar fóir - Exaggerated Dílseach - Loyalist In amhras – In doubt A mhealladh – To entice Coireanna - Crimes Daingean - Absolute See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá leagan úr den leabhar sárdhíola, Heartstopper, foilsithe ag Futa Fata, sé seo an chéad leabhar sa tsraith iomráiteach ar ar bunaíodh an seó rathúil ar Netflix. Ní hé Heartstopper an chéad uair go bhfuil leabhar cáiliúil aistrithe do Ghaeilge ach spreagann sé comhrá - céard iad na leabhair Ghaeilge a mholfá do do chairde? Chomh maith leis, cén leabhar ar mhaith leatsa a fheiceáil aistrithe? San eagrán seo, roinneann Sinéad Ní Scolaí a gcuid tuairimí faoin leagan Ghaeilge den leabhar Heartstopper agus molann sí cúpla leabhar gur féidir leatsa a léamh sna míonna amach romhainn. Foclóir: Comhghnéis - same-sex Aistrithe - translated Forbraíonn - develop Éileamh - demand LADTA - LGBTQ Soineanta - innocent Eispéireas - experience Streachailt - Struggle Déghnéasach - bisexual Litríocht - literature Féiniúlacht - identity or selfhood Bleachtaireachta - detective Físiúil - visual Mionlaigh - Minority Imeallú - marginalisation See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Nuair a smaoiníonn muid ar Ghaeltacht, is minic a thagann íomhá chugainn d'áit iargúlta, cois farraige, ar imeall na tíre. Ach le 100 bliana anuas, rinneadh iarrachtaí déanta le nua-Ghaeltachtaí a bhunú sna cathracha agus ar imeall na bailte móra. Amharcann Ursula Ní Shionainn siar ar roinnt de na hiarrachtaí seo. Cad chuige gur éirigh le ceann nó dhó ach gur theip ar an chuid is mó acu? See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá na ceannlínte dearfach den chuid is mó tar éis don Aire Airgeadais is óige ó aimsir Mhichíl Uí Choileáin, Jack Chambers, a chéad Bhuiséad a chur faoi bhráid an Rialtais. Anois agus muid ag breathnú chun tosaigh agus ag faire ar olltoghchán an bhfuil muid in ann mórán a aithint a bheadh ar mhaithe leis an nGaeilge agus leis an nGaeltacht? San eagrán seo de phodchraoladh Seachtain, tá an t-iriseoir Áine Ní Bhreisleáin agus an podchraoltóir Conall Ó Móráin. Foclóir: Cáináisnéis - budget Buiséad - budget Caiteachas - expenditure Airgeadais - financial Urlabhraí - spokesperson Infheistíocht - investment Díograiseach - diligent Feachtas - campaign Géarchéim - crisis Bunriachtanas - essentials Fostaíocht - employment Saol na tuaithe – country life dícheangal - detachment See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá pleananna ar bun le bunscoil Gaeilge a bhunú in oirthear Bhéal Feirste. Tá baint ag an ghníomhaí teanga Linda Ervine le bunú an scoil. Ach, bhuail an Loyalist Communities Council leis an Aire Oideachais Paul Given an tseachtain seo le hiarraidh air stop a chuir leis. Ach cé hiad an LCC agus cén fáth a bhfuil baill ó ghrúpaí paraimíleata mídhleathacha ag buaileadh leis an aire maidir le Gaelscoil? Labhair Tessa Fleming leis an iriseoir Ciarán Dunbar, agus le Cathaoirleach Naíscoil na Seolta, Aodán Mac Shéafraidh. See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá cuardach ar bun ag TG4 chun Ard-Stiúrthóir a aimsiú anois agus Alan Esslemont ag dul ar scoir san Earrach. Tá sé sa ról ó bhí 2016 ann. Duine de na bainisteoirí a bhunaigh TnaG a bhí ann, an stáisiún a d’athraigh go TG4 i 1999. Labhair sé le Ciarán Dunbar faoina thréimhse féin sa ról, faoi na dúshláin a bheas os comhair an té úr sa ról, agus cad é a bheas ar na bacáin aige amach anseo. Foclóir: Ard Stiúrthóir - Director General - Dul ar scor – Retire - Seasta – Constant - Faraor – Alas - Theip – Failed - Tuiscint – Understanding - Fáil réidh - Get rid of - Dóthain - Enough - Caomhnú - Preserve - Earcú - Recruit - Dearfach – Positive - Ar a laghadh – At least - Rún - Secret - Luchmhar – Valuable - Flosc chun oibre - Eagerness for work Solubhtha – Flexible - Ag teacht i gcomharbacht ort – to succeed you. See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Tá muid ag imeacht linn le fada, ag fágáil slán ag an bhfód dúchais agus imeacht ar imirce. Agus d’ainneoin shaibhreas na linne seo tá muid ag imeacht i gcónaí. Cén fáth a bhfuil muintir na tíre seo chomh tógtha leis an domhain a thaiscéal? Labhair Ciaran Dunbar leis an tionchaire Caroline Seoighe atá lonnaithe in Dubai, agus leis an mhúinteoir Rachel King, atá in Qatar. Foclóir Thar lear – abroad – táithí oibre – work experience – eispéireas - experience – Eachtrannach - foreign – Coitianta – usual – Cumha i ndiaidh an bhaile - homesickness – Airím uaim – I miss – Tionchaire – influencer – Choíche - never – Annamh – rare – Deifir – hurry – Ganntanas – a lack – Geal – Bright – Árasán – apartment – Socrú isteach – settle in – An Meánoirthear – the Middle East – See omnystudio.com/listener for privacy information.
-
Cé go bhfuil muid ar fad ag súil le toghchán spleodrach transa an Atlantach i mí na Samhna idir Trump agus Harris, seans go mbeidh olltoghchán idir lámha againn féin, agus Harris dár gcuid féin ag smaoineamh ar dhul sa tseans. Ach, an é seo an t-am is fearr le toghchán a shocrú? Cad é is féidir le Simon Harris foghlaim ó na Taoisigh a chuaigh roimhe maidir le tábhacht ‘timing’ toghcháin? Labhair John Downing, comhfhreagaí polaitiúil an Irish Independent, le Tessa Fleming faoinam is fearr le toghchán a reáchtáil. Foclóir: Oll-toghchán – general election - Geilleagar - economy - A loit – to hurt - Boithrín na smaointe – memory lane - Gearchéim – crisis - Clis – crash - Go hachrannach – acrimoniously - Eisceachtúil – exceptional - Teipeanna – failures - Triúracht - Troika - Cuimsitheach - comprehensive - I mbarr a réime – at his peak - Tapaigh an deis – seize the opportunity - Iarrthóirí – candidates - Comhghleacaí – colleagues - Focal scoir – to conclude - See omnystudio.com/listener for privacy information.
- Mostra di più