Folgen
-
De uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen op 5 november 2024 kwam veel sneller dan verwacht. Donald Trump won. Inmiddels wordt dit resultaat door kenners diepgaand geanalyseerd; cijfers uitgeplozen, trends vastgesteld. Veel van wat de vele zelfbenoemde Amerika-deskundigen vertelden op ‘the day after’ blijkt toch echt anders te zitten.
Het was bepaald géén aardverschuiving. Dit was niet 'the greatest comeback in history'. Er is geen sprake van een ongekend mandaat. Het is niet de sprong naar een nieuw tijdperk. Deze uitslag doet denken aan 1828. En het meest nog misschien aan 1940, althans zoals het ging in de roman The Plot Against America.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
1] Geen aardverschuiving
Trump won van Kamala Harris. Maar historisch uitzonderlijk is het feit dat hij voor de derde keer op rij minder dan de helft van de kiezers kon overtuigen. Hij won ook duidelijk minder kiezers dan Joe Biden in 2020 en overschrijdt de 50% niet, bij 76,7 miljoen stemmen. Harris haalde 74 miljoen stemmen en net iets meer dan 48%.
De smadelijkste landslide was die van 1992. Jaap en PG vertellen over het drama van George H.W. Bush die ten onder ging tegen de gouverneur van Arkansas, Bill Clinton, hoewel die maar 43% won. De spelbederver was 'de Berlusconi van Texas', Ross Perot. Aan niemand doet Donald Trump méér denken.
Episch waren de aardverschuivingen van Ronald Reagan in 1980 en nog meer in 1984. En de allergrootste overwinning was die van 1964 door president Lyndon Baines Johnson. Ook een zeer kleurrijke Texaan. Maar er schuilde ook tragiek en verdriet achter deze ongeëvenaarde triomf.
2] Niet dé comeback
JD Vance riep op verkiezingsavond: “The greatest comeback in history”. Viktor Orbán leende ‘m meteen. Maar het is onzin.
Trump lag de hele tijd vóór op Biden in de polls en Harris moest zich als underdog juist terugvechten. De GOP had het Huis en de halve Senaat ook al. Ze knokten samen tot het 50/50 werd. De echte comeback kid was Kamala Harris dus, maar ze scoorde net niet hoog genoeg.
Welke presidenten waren wel zulke electorale tovenaars? Wie kwamen er roemrijk terug uit verloren posities? Diezelfde Bill Clinton in 1996. Jaap en PG vertellen hoe de Republikeinen de overwinning op de geheel mislukte eerste ambtstermijn van 'The man from Hope' zich uit de vingers lieten glippen. Een aanslag, een aarzelende kandidaat die bedankte en een extremistisch financieel beleid deden de Republikeinen toch nog de das om.
De klassieke comeback was natuurlijk Harry Trumans triomf in 1948. Zijn tactieken en zijn strategie had team-Harris heel goed moeten bestuderen. Hij negeerde zijn opponent en streed tegen het 'do nothing Congress' en won in de rurale streken.
3] Geen echt mandaat
Trump haalde niet meer dan 50 procent, won veelal dunbevolkte regio's en had geen heldere to do lijst. Zijn overwinning in het Huis is nipter dan ooit in de geschiedenis en in de Republikeinse fractie in het Huis van Afgevaardigden is het permanent gekrakeel.
Vergelijk dat met eerdere presidenten. Barack Obama won fors in 2008 en met een glasheldere missie: een grote stimuleringswet tegen de kredietcrisis en enorme werkloosheid en de gezondheidszorg met Obamacare. Ook Reagan, LBJ en al helemaal Franklin Delano Roosevelt hadden een uiterst scherpe politieke focus op wat hun overwinning hen mest opleveren.
4] Geen nieuw tijdperk
Het was Harris die zei: sla de bladzij om naar een nieuwe toekomst. Trumps campagne was allereerst wraak op het mislukte verleden. Wraak op zijn flop van 2020 toen in de pandemie de kiezers liever 'a safe pair of hands' kozen. Hij beloofde hen nu daarom een glanzend verleden.
PG stipt de vele gouwe ouwen aan uit het Amerikaans verleden waar Trump mee kwam. Van een wet tegen illegalen uit 1798 tot het campagneliedje uit 1984, bij Reagans triomf. Van tol uit 1885 tot het afschaffen van het ministerie van Onderwijs in 1980. Zelfs Trumps plan met abortuswetgeving en dat onderwijsbeleid waren hondenfluitjes naar het 19e-eeuwse Zuiden.
Trump staat dan ook in stil contrast met Republikeinse matadoren uit vroeger tijden. Van Theodore Roosevelt die de macht van kartels brak tot Dwight D. Eisenhower die brede welvaart voor de middenklasse vooropzette en grote infrastructuur. En natuurlijk Reagan met zijn fiscale hervormingen en het winnen van de koude Oorlog.
5] Hét rolmodel
Waar spiegelt Trump zich dan aan als hij opnieuw het Witte Huis betreedt? Voor zichzelf is hij 'the greatest president ever’. Maar er is een opmerkelijke voorganger waarover hij vaak vertelt. Andrew Jackson. Die regeerde van 1829 tot 1837 en zijn jaren waren net zo turbulent als die van Trump.
Hij was de eerste 'niet-elite' president, een generaal die het idool was van de gewone man en vrouw. Ook hij wilde wraak op een hem gestolen verkiezing. Hij haatte de elite en was een demagoog die zich van niemand of de wet iets aantrok. Met iedereen maakte hij heibel, zelfs ook hij met zijn vicepresident. "De tolk van de meerderheid en haar hartstochten" schreef zijn tijdgenoot Alexis de Tocqueville.
Maar omdat Trump eigenlijk de hoofdpersoon is uit een tv-serie, een fictief personage, kan het niet verrassen dat hij meest lijkt om die president uit die magnifieke roman van Philip Roth. Dat verhaal speelt in 1940 en de kandidaat van de America First Party wint van FDR. De overeenkomsten met nu zijn groot.
***
Verder luisteren
459 – Rolmodel George Washington
405 - De Amerikaanse democratie in gevaar: het gevecht tussen Biden en Trump
360 - 4th of July: Mar-a-Lago, de plek waar het al 100 jaar gebeurt
345 - Leiders op leeftijd. Krasse knar Joe Biden is niet de enige
319 - Lyndon B. Johnson, politiek genie en manipulator van de buitencategorie
289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika
281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies
221 - Madam Speaker: de spijkerharde charme van Nancy Pelosi
206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago
202 - 4th of July: Joe Biden in het spoor van LBJ (met als gast: Jan Paternotte)
185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt
159 - Washington DC: na de afgang van Trump optimisme over Biden en Harris
150 - De memoires van Barack Obama
146 - Amerikaanse presidentsverkiezingen: de machtsoverdracht
142 - De smerigste verkiezingscampagnes in de Amerikaanse geschiedenis
133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!
121 - 4th of July special: Zakenlui als president van Amerika
111 - De onverwachte herrijzenis van Helmut Kohl – en van Truman, Merkel en Rutte
57 - Alexis de Tocqueville wilde Amerika begrijpen
44 - Amerika Special: Michael Wolff over Donald J. Trump ** PG over Franklin D. Roosevelt
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:27:49 – Deel 2
00:51:43 – Deel 3
01:34:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De turbulentie in de actuele politiek is ongekend. Donald Trumps herverkiezing is één grote wraakoefening. De Duitse coalitie valt in heftige onderlinge verwijten uiteen en verzwakt de EU. En het kabinet-Schoof vertoont steeds meer haarscheurtjes. De 'vier pizzaslices' lijken zelfs niet meer samen in één doos te willen zitten.
Alle reden, vinden Jaap Jansen en PG Kroeger, om even adem te halen en van enige afstand te analyseren wat hier gaande is. Want een kabinet waarvan staatssecretaris van Integratie Jurgen Nobel ‘een groot deel van de islamitische jongeren’ tot vijand van de samenleving uitroept, heeft alle reden om tot bezinning te komen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand.com. Gebruik de code BETROUWBAREBRONNEN500 tijdens het afrekenen van je eerste investering om de garantie te activeren. De code is geldig tot en met 31 december 2024. Lendahand staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
In de geschiedenis is de fase van 'de eerste honderd dagen' van een nieuwe regering een iconisch begrip geworden. Maar het is nog geen 100 jaar oud. De oorsprong is een radiopraatje.
Op 24 juli 1933 vertelde gloednieuw president Franklin Delano Roosevelt dat hij na een drie maanden lange wervelwind aan wetten, maatregelen en investeringsimpulsen ‘a mental picture’ wilde schetsen van zijn strategie daarbij. En zo werd 'The First 100 Days' een van de vele innovaties van politiek en bestuur waar FDR en zijn New Deal hun stempel op drukten. Donald Trump lijkt de start van zijn tweede termijn daar direct aan te ontlenen, heel anders dan in 2016.
FDR werd sowieso de gouden standaard van daadkracht, durf, ongeremde energie en politiek machiavellisme van de buitencategorie. Zijn jeugdige opvolger in 1961, John F. Kennedy, was de eerste die ook zo'n 100 dagen-strategie ambieerde. PG vertelt in welk drijfzand en chaos Kennedy terecht kwam. Wellicht een schrale troost voor Dick Schoof.
Ook in Duitsland kent de historie zo'n veelbelovend begin van een nieuwe leider. Willy Brandt heette niet voor niets 'de Duitse Kennedy'. Hoe hij zijn regering van jonge doeners na de lange jaren van de stokoude, autoritaire staatsman Konrad Adenauer startte, is politiek zeer leerzaam.
In ons land liet Ruud Lubbers zien hoe je dat doet. Hij kon zijn strakke, lange termijn saneringsagenda met panache brengen, niet in het minst doordat de polder eieren voor zijn geld koos met het Akkoord van Wassenaar. PG vertelt hoe op het ministerie van Onderwijs de ambtelijke top niet meteen voor waar wilde aannemen, dat hun minister toch echt geheel in die geest van Lubbers zou gaan regeren.
Schoofs eerste 100 dagen waren ongekend turbulent en stuurloos. Maar de premier zelf mag je daar niet als eerste verwijten over maken. Hij is de aanvoerder zoals de fractieleiders – Geert Wilders en Pieter Omtzigt voorop – zich die voorstelden. De anti-Rutte, de non-Lubbers.
De fictie van ‘een extraparlementair kabinet’ maakte de partijloze premier nog ernstiger geïsoleerd. Zijn kabinet begon met vakantie, Olympische juichmomentjes en een geheel ondoorzichtig proces van het schrijven van een regeerprogramma, dat niet van de vier fracties zou zijn. Precies het omgekeerde van de aanpak van FDR of Lubbers.
Verwarrender was daarbij dat het kabinet hoopte te beginnen als een harde correctie van daadkracht op de financiële puinhopen die Mark Rutte, Wopke Hoekstra en Sigrid Kaag zouden hebben achtergelaten. Het tegendeel bleek het geval. De begroting en economische ontwikkeling waren opbeurender dan iedereen voor mogelijk had gehouden. De zon gíng schijnen, maar door Kaag - niet door Wilders of Eelco Heinen.
Ondanks alle ketelmuziek bleef het verder angstvallig stil. Het migratiebeleid is na 100 dagen blijven steken bij een bevestiging van de aanpak van VVD-staatssecretaris Eric van der Burg tijdens Rutte IV.
NSC-staatssecretaris van Belastingen Folkert Idsinga stapte op. Het Belastingplan 2025 kreeg een meerderheid, maar het kwam zwaar gehavend uit het debat. En nog steeds is niet zeker of – en hoe – de Eerste Kamer het zal accepteren.
En intussen vertrok nóg een staatssecretaris, Nora Achahbar van Toeslagen, ook NSC. Het team van deze partij lijkt funest verzwakt, terwijl haar leiding dat al was. En premier Schoof blijkt als partijloze ambtenaar niet over de gave te beschikken om zijn ploeg een gezamenlijk idee, een missie en ambitie te verlenen. Hij is van niemand en is politiek ook niemand.
***
Verder luisteren
456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof
452 - Wie is de baas in de coalitie?
448 - Premier zonder kompas
442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders
438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven
Afl. 44 – PG over Franklin Delano Roosevelt
351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later
298 - De Cubacrisis, dertien dagen die de wereld schokten. En: de angst voor nucleaire catastrofe nu
163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte
451 - 75 jaar Duitse Democratie
461 - Ruud Lubbers zag het een slag anders
310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1 (kabinet-Schoof)
00:19:29 – Deel 2 (historie: de eerste honderd dagen)
00:48:08 – Deel 3
01:04:15 – Deel 4
01:29:09 – Deel 5 (kabinet-Schoof)
01:54:12 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Fehlende Folgen?
-
Met Poetins oorlog en de geopolitieke opmars van Xi's China is tot de landen van het Westen in één klap doorgedrongen hoe afhankelijk zij zijn van precies díe grondstoffen, metalen en halffabrikaten waar heel de hightech op draait. Ook die voor de energietransitie, de digitalisering en onze defensie. Het kabinet Rutte IV heeft vlak voor zijn afscheid daarom Allard Castelein benoemd tot grondstoffengezant. Voor het eerst vertelt hij wat zijn werk inhoudt, wat hij gaan doen en hoe hij dat aanpakt.
Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen die unieke klus met hem op het toneel van een seminar van Invest in Holland in Lantaren/Venster in Rotterdam. Voor dit internationale publiek deden zij nog iets, een 'verzoeknummer'. De organisatoren daagden uit een 'echt Betrouwbare Bronnen verhaal' te vertellen over de historie van de Nederlandse geest van handel, ontdekkingen, wereldwijde contacten en unieke logistiek in deze delta van Europa met die enorme wereldhaven.
This episode is mostly in English. The historical story starts from minute 11 and the conversation with Allard Castelein starts from minute 39.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Invest in Holland. En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Deze editie begint met een historisch verhaal van PG. Hij duikt in het megaproject van logistiek, verkeer, scheepvaart, handel en geopolitieke heerschappij over Noordwest Europa en de Noordzee door de Romeinse keizer Claudius. Deze opmerkelijke heerser - een ernstig gehandicapt prinsje uit de Julisch-Claudische dynastie dat buitengewoon begaafd bleek te zijn - profileerde zich met grootscheepse publieke werken en als de vrij onwaarschijnlijke veroveraar van wat zelfs voorvader Julius Caesar niet lukte: Britannia.
Zijn logistieke project in de Nederlanden legde de grondslag voor de regio Zuid-Holland als de delta van Europa. Zijn fameuze opvolger Hadrianus kwam er zelf poolshoogte nemen en verbleef in het havenstadje dat Claudius liet aanleggen. Dit 'Forum Hadriani' mocht zich voortaan naar deze keizer noemen; het huidige Voorburg, slaapstad van de residentie.
Een tweede verhaal uit vroeger tijden brengt je rond 1250 naar een monnik uit onze streken die als gezant - niet voor grondstoffen! - namens koning Louis IX – Lodewijk de negende, later befaamd als Saint Louis - de reis van zijn leven maakt. Willem van Rubroeck brengt een missive van de koning naar diens collega elders. Niet de minste. De grootste heerser in de wereldgeschiedenis, Möngke, de kleinzoon van Dzjengis Khan. Zijn belevenissen onderweg en in de gigantische hoofdstad Karakorum zijn verbluffend.
Het derde verhaal gat over een Rotterdamse handelaar Jan Joosten van Lodensteyn, die met het schip 'De Liefde' in 1600 als eerste aanlegde bij Edo, de hoofdstad van Japan. Daar begon een nieuw tijdperk.
Allard Castelein heeft ook iets met Rotterdam: hij was tien jaar de CEO van de Haven van Rotterdam. Sinds een half jaar bestaat zijn werk uit het voor Nederland uitbouwen van een langetermijnstrategie rond 34 strategische grondstoffen die we zelf niet hebben.
Castelein slaat in zijn eerste publieke optreden een reeks 'piketpaaltjes'. Van uitermate grote betekenis noemt hij de analyse en langetermijnvisie die Mario Draghi voor de Europese Unie op tafel heeft gelegd. Wezenlijk is, dat elke lidstaat daarbij zijn eigen rol oppakt. Het ene land kan zulke kritische grondstoffen in eigen bodem opspeuren, het andere kan grote kennis en technologische know how bij die mijnbouw inzetten of het aanjagen van een ambitieus 'recycling-pad' helpen bevorderen.
De EU heeft een zeer ambitieuze gezamenlijke route op weg naar open strategische autonomie geschetst. Castelein ziet zeker waar dit wellicht al te gedurfd is, maar essentieel is volgens hem dat Nederland aan de slag gaat met een coalition of the willing en niet wacht op de langzaamste. Kennis en kunde is er op dit terrein in Europa en ons land meer dan voldoende. Het gaat nu om daadkracht in publiek-private samenwerkingsprojecten, waardoor de enorme afhankelijkheid van China op dit wezenlijke domein wordt teruggedrongen.
Castelein begon een half jaar geleden met een opdracht voor twee jaar. Maar het bouwen van publiek-private centra, het aanknopen van Europese en wereldwijde connecties - zoals nu reeds met Australië en Canada, maar bijvoorbeeld ook met Namibië – gaat niet in een vloek en een zucht. Daarom is hij bereid voor een jaar of vier jaar bij te tekenen.
***
Verder luisteren
446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd
460 - VVD'er Silvio Erkens strijdt voor versnelling van het klimaatbeleid
435 - Klimaat en Groene Groei: Sophie Hermans heeft grote ambities, maar wordt het haar mogelijk gemaakt?
431 - Kabinetsformatie: Handelsland Nederland staat op het spel
427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben
424 – Het Groot Europees Handelsdebat
409 - Nederland wereldwijd handelspartner, ook van communistisch Vietnam
309 - Acht miljard aardbewoners
453 – 75 jaar Volksrepubliek China, waar is het feestje?
306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China
311 - De wereld volgens Simon Sebag Montefiore (in English)
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'
227 - Structureel extra investeren in onderzoek en ontwikkeling helpt de Nederlandse economie enorm vooruit
78 - Roberto Viola: Shaping Europe's Digital Future (in English)
***
Tijdlijn
00:00:00 – Intro
00:11:36 – Deel 1: historisch verhaal PG
00:39:06 – Deel 2: Allard Castelein
01:08:32 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Afgelopen week verscheen de monumentale biografie van Ruud Lubbers, ‘een politicus van de buitencategorie’, volgens zijn raadsadviseur tijdens het premierschap, Hans Borstlap. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem en de twee auteurs, Johan van Merriënboer en Lennart Steenbergen van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen.
***
Deze aflevering is opgenomen voor publiek tijdens de Dag van de christendemocratie van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA in de Buitensociëteit in Zwolle. De show is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Uitgeverij Boom stelt speciaal voor vrienden van de show vier exemplaren beschikbaar van de kloeke biografie. Daarover lees je als vriend meer informatie op de site.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
'Ruud Lubbers. Een slag anders' brengt een man tot leven van vele facetten, 'dimensies' om een typisch Lubberiaans woord te hanteren; bijzondere eigenschappen, eigenaardigheden, bijna geniale kwaliteiten en kwetsbaarheden. In het gesprek duiken we met de auteurs in de verassingen die hun boek brengt en vele aspecten van Lubbers' leven, functioneren, prestaties en ideeën.
Zo bleek de oliecrisis bij de start van het kabinet-Den Uyl het ideale moment om zijn vernuft, vindingrijkheid, politieke handigheid én kwaliteiten als crisismanager te doen ontdekken. In één klap was de jonge minister van Economische Zaken een begrip, een bekende Nederlander, ook internationaal.
Lubbers kwam uit een ongebruikelijk milieu. Dat van de aristocratie van Rotterdamse ondernemers, maar dan wel uit de kleine rooms-katholieke minderheid in dat dominant liberale wereldje. Die aparte achtergrond is hem altijd blijven kenmerken. Hij was een diepgelovig mens én ruimdenkend; altijd nieuwsgierig naar ideeën, overtuigingen en denkwerelden van anderen.
Duidelijk wordt dat juist een man als Lubbers paste bij de culturele en politieke veranderingen van de jaren ’70. Politieke vernieuwing, de opmars van jongeren, doeners die geen 'excellentie' meer waren, maar een trui droegen en opeens een voornaam bleken te hebben. Lubbers leerde genieten van politieke en intellectuele strijd, leerde politiek nuttige zelfbeheersing, schitteren in Kamerdebatten en aandacht en succes bij de media.
Door onverwachte gebeurtenissen werd hij de fractieleider van het CDA en vervolgens minister-president. De auteurs komen met vele boeiende inzichten. En PG, destijds werkzaam voor Lubbers, vertelt persoonlijke belevenissen.
Duidelijk is dat Lubbers het moderne premierschap heeft vormgegeven: een ‘global player’ in het Torentje. Zijn faam in Europa en wereldwijd was al snel gevestigd, mede door de Koude Oorlog en kruisrakettenkwestie. Margaret Thatcher, George H. W. Bush, Rajiv Gandhi - en wat mopperend - zelfs François Mitterrand hadden hem hoog zitten.
Cruciaal voor zijn succes was de wederzijdse inspiratie en kritische sturing van het 'gouden duo' Lubbers en Jan de Koning. Daarbij was opvallend dat Lubbers een 'low profile' hield; hij was geen man van opsmuk en jolige media. Hij was een zich met alles bemoeiende premier, maar nooit een zonnekoning. Hij dacht mee, agendeerde en bespeelde Den Haag als geen ander. Borstlap noemt het vertrek van De Koning na twee kabinetten ‘een ramp’. Zowel voor Lubbers zelf, als voor het land, want ‘zijn derde kabinet was zwak, de spirit was eruit’.
Die heel zijn leven kenmerkende nieuwsgierigheid naar nieuwe dingen en boeiende mensen bleek ook uit Lubbers' ontdekking van het milieuvraagstuk - al in zijn Rotterdamse bedrijfsleven-jaren - en hoe dit na zijn premierschap zich verdiepte in aandacht voor het klimaatvraagstuk. Met zijn pleidooi met Gorbatsjov voor het 'Earth Charter' zette hij wereldwijd een agenda van allure. Zo raakte hij bevriend met de lievelingsdochter van Thomas Mann, 'Medi', onthult PG.
Het leven van Ruud Lubbers was niet zonder tragiek. Al voor hij premier werd kreeg hij een nauwe en warme band met koningin Beatrix en haar gezin. Die verdiepten zich toen prins Claus lang en ernstig ziek werd. Lubbers bekommerde zich zeer om hen, zijn vrouw Ria ‘kreeg een punthoofd’ van het staatshoofd als nogal hulpeloze moeder. Dankbaarheid van het Oranjehuis hoefde Lubbers in zijn laatste jaren niet meer te verwachten. Beatrix sneed meedogenloos de banden door na enkele door Lubbers goedbedoelde anekdotes uit de privésfeer in Nieuwsuur.
Ook dat was weer 'een slag anders' dan je zou verwachten. Geen wonder dat over dit boek en de mens Lubbers nog lang niet alles gezegd is. Zelfs niet in Betrouwbare Bronnen.
***
Verder lezen
De monumentale biografie
***
Verder kijken
Remmers ontmoet Ruud Lubbers, fractievoorzitter van het CDA (Veronica, 1979)
Hoge Bomen: Ruud Lubbers (AVRO, 2003)
Andere Tijden special: Het geheim van Ruud Lubbers (NTR-VPRO, 2013)
***
Verder luisteren naar
De mens Lubbers in 127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers
Zijn geschiedenis en zijn tijdgenoten
351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later
BB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popster
BB 164 - Dries van Agt, eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar
385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht
15 - George Bush Ruud Lubbers op de vingers tikte
BB 119 - Elke machtsoverdracht in het CDA is een drama
87 - Het tragische laatste jaar van kabinetten
38 - Elco Brinkman: 'Het incident regeert'
64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop
153 - Het CDA en de tand des tijds
401 - Adieu Dries!
79 - 'Nederland is nog steeds ziek': Hans Borstlap over zijn ingrijpende plannen voor de arbeidsmarkt
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:35:52 – Deel 2
01:02:41 – Deel 3
02:05:33 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Toen de coalitie onder Schoof gereed was, viel één ding wel zeer op. Ondanks getetter van PVV en BBB tegen het klimaatbeleid van Rob Jetten in Rutte IV, bleef diens beleid grotendeels overeind. Het was de VVD die hier continuïteit had geëist. De liberalen zetten met Sophie Hermans zelfs een vicepremier op deze portefeuille.
De VVD kwam van ver. Vanwaar deze bekering? En wat wil de VVD nu het Planbureau voor de Leefomgeving heeft berekend dat ‘het tempo eruit is’. Jaap Jansen en PG Kroeger praten anderhalf uur met Tweede-Kamerlid Silvio Erkens. En met Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie en met donaties van luisteraars. Word ook vriend van de show!
Het gesprek vond plaats bij Mijnwater in Heerlen.
Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand.com, met het verhaal over Maryam in Nairobi. gebruik de code BETROUWBAREBRONNEN500 tijdens het afrekenen van je eerste investering om de garantie te activeren. De code is geldig tot en met 31 december 2024. Lendahand staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Silvio Erkens erkent dat de VVD-campagne van 2023 niet meteen opviel door een zwaar accent op duurzaamheid, klimaatvragen en energietransitie. Maar hij had niet voor niets over het ambitieuze pakket klimaatbeleid van Rutte IV onderhandeld. Daar staat hij nog steeds voor, zegt hij. “Voor burgers en bedrijven is helderheid over continuïteit van beleidsplannen essentieel. Zowel voor investeringen in grote transities, als voor de betrouwbaarheid van de overheid.”
Erkens slaat piketpaaltjes voor inhoudelijk debat en concreet beleid. Hij onderstreept dat Sophie Hermans - zoals elke andere minister bij Schoof - 'moet leveren'. De VVD zit daar bovenop, belooft hij. De zorgelijke berekeningen door het PBL vereisen een duidelijk antwoord hoe Nederland zijn klimaatdoelen wél kan halen. Komend voorjaar moeten de extra maatregelen op tafel liggen, ondanks ‘ketelmuziek’ van BBB, die een pas op de plaats wil.
Hij wijst erop dat de uitvoering van veel al vastgestelde plannen – bijvoorbeeld voor het elektriciteitsnet - stroperig en bureaucratisch gaat. Dat moet veel sneller. En Erkens is nog altijd voorstander van de verplichte warmtepomp, ook al glorieerde op dit punt Wilders.
Hoe kun je versnellen als volgens het regeerprogramma 22% van de betrokken ambtenaren weg moet? Daar is Erkens duidelijk nog niet uit. De ministers moeten hier 'een visie' voor neerleggen, zodat de noodzakelijke experts niet verdwijnen.
Olof van der Gaag hekelt het ‘zigzagbeleid’ van het kabinet-Schoof: wel de doelen handhaven, maar tegelijk op meerdere ministeries beleid in gang zetten of afschaffen wat dit bemoeilijkt. En grote industrieën als chemieconcern Dow, kunstmestfabriek Yara, Shell en BP hebben honderd projecten klaarstaan, maar wachten nog op afspraken. Hoe kom je dan snel tot groene industriepolitiek, waar bijvoorbeeld het Europese rapport van Mario Draghi voor pleit?
Ondertussen schrijft Silvio Erkens ook nog initiatiefwetten en pleit hij vurig voor het snel bouwen van vier nieuwe kerncentrales en als het even kan ook nog kleintjes, bijvoorbeeld in Limburg. Als Kamerlid heeft hij zijn handen vol.
***
Verder luisteren
435 - Klimaat en Groene Groei: Sophie Hermans heeft grote ambities, maar wordt het haar mogelijk gemaakt?
425 - Een oprecht akkoord
446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd
454 - Hoe Nederland als kennisland steeds weer vastloopt in bestuurlijke spaghetti
415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa
389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland
369 - Rob Jetten wil een ideeënstrijd rond het midden en een lossere verhouding tussen Kamer en kabinet
358 - Ligt het ambitieuze klimaat- en energiebeleid op koers? Gesprek met Henri Bontenbal (CDA)
338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:57:01 – Deel 2
01:19:37 – Deel 3
01:30:23 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
In onze serie '250 jaar Verenigde Staten van Amerika' is dit het moment om het leven en werk van die - letterlijk - grote man uit de achttiende eeuw te analyseren. Immers, George Washington (1732 - 1799) drukte een stempel op de Nieuwe Wereld als geen ander van die tijd. En zijn impact werkt door in onze tijd.
Met Amerika-kenner Pirmin Olde Weghuis nemen Jaap Jansen en PG Kroeger je mee naar de wouden langs de Ohio-rivier, de salons van aristocratisch Virginia, een fort bij Pittsburgh, de Grondwet-conventie in Philadelphia, een chique buitenhuis in Mount Vernon en het centrum van de macht in de nieuwe Republiek, de werkkamer van de eerste president.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Washington was een kind van de Britse elite van zijn tijd. Hij ging niet of nauwelijks naar school, was autodidact en selfmade man. Al als tiener werd hij een avontuurlijk landmeter en verkenner voor beleggers in land en vastgoed in de wildernis west van de Appalachen.
Hij kende die streken als geen ander en werd een oorlogsheld als jong bevelhebber onder koning George II. Zijn dagboek van diens oorlog tegen Frankrijk en haar Indiaanse bondgenoten maakte de 22-jarige Washington een bestsellerauteur en internationale beroemdheid.
Die faam zorgde er ook voor dat hij trouwde met de rijkste vrouw van Virginia en dus van heel het Britse koloniale rijk in Amerika, Martha Dandridge Curtis. Een echtpaar van krachtige, gelijkwaardige partners - en ook dat zou een stempel drukken op de cultuur en politiek van Amerika.
De nu rijke grootgrondbezitter was een slavenhouder, evenals zijn vrouw. Hij zou anders gaan denken over deze gruwel, maar dit nooit politiek uitspreken. In zijn testament liet hij al zijn slaven vrij, zij deed dat niet.
Washington was geen actief deelnemer aan het intellectuele debat over ‘vrijheid’ en de eigen identiteit van de Britse onderdanen in Amerika. Maar zijn opvatting was helder en overtuigend voor zijn nieuwe opdrachtgever, het Congres van de 13 koloniën. Dat benoemde hem tot opperbevelhebber in het verzet tegen de repressie door het leger van Koning George III.
Met zijn haveloze bende en vele tactisch omtrekkende bewegingen slaagde hij erin een veldslag tegen de professionals uit Europa te vermijden én de geestdrift te bewaren. De rol van Martha Washington en die van een kleurrijke, puissant rijke tiener uit de hoogste aristocratie in Frankrijk geven die jaren van nederlagen en strijd kleur.
Uiteindelijk sneed de vloot van de Franse koning Lodewijk XVI de Britse troepen af van hun leveranciers en kneep Washingtons legertje hen fijn bij Yorktown in 1781. De jonge verkenner was Vader des Vaderlands geworden.
Pirmin Olde Weghuis onderstreept met tal van voorbeelden hoe Washingtons politieke keuzes een gamechanger en rolmodel waren. Hij greep niet de macht, maar keerde huiswaarts. Hij zat de vergadering voor die een stevige grondwet moest formuleren en bleef onkreukbaar boven de partijen. Maar er kwam wel precies uit wat híj wilde.
Zo werd hij de enige optie om de nieuw bedachte leidinggevende functie te gaan bekleden. Hij is de enige president in de Amerikaanse geschiedenis die tweemaal op rij met algemene stemmen werd verkozen.
Jaap, PG en Pirmin trekken vier grote lessen uit dat eerste presidentschap, een ongekend experiment waarvan niemand - zeker George Washington zelf niet! - kon voorspellen dat het een succes zou worden of dat die nieuwe Grondwet en Republiek niet net als in Frankrijk in bloed gesmoord zouden worden. Die lessen zijn ook nu nog actueel.
1) Omring je met mensen die briljanter zijn dan jijzelf, maar die jouw gezag volstrekt erkennen. Er was geen twijfel dat mensen als Thomas Jefferson, Alexander Hamilton, James Madison en John Adams intellectueel veel meer belezen en gevormd waren, maar evenmin bestond enige twijfel dat zij Washingtons leiderschap hoogachtten.
2) Wees afstandelijk, bedachtzaam, onkreukbaar en nooit impulsief in beslissingen. Washington was werkelijk alles wat Donald Trump niet is. Hij verfoeide polariserende partijpolitiek. Jolige populariteit verachtte hij, hem aanraken was ongeveer het ergste dat je kon doen.
3] Vermijd in andermans oorlogen verzeild te raken, wees scherp op het nationaal belang van Amerika. Washington zag dat in die revolutionaire tijden weinig nodig was om speelbal te worden in de geopolitiek van Europa’s koloniale imperia. Hij keek decennia ver de toekomst in en voorzag dat andere jongeren als verkenners het 'Wilde Westen' zouden veroveren en exploiteren. Daarom was vrede noodzakelijk. Amerika zou in de komende eeuw zélf een supermacht worden, voorzag hij.
4) Ken je beperkingen. Washington ging ervanuit dat hij na één termijn een ander zou laten voorgaan. Men smeekte hem vanwege het wereldwijd turbulente politieke klimaat toch aan te blijven. Hij zwichtte en bleef daadkrachtig een heldere koers varen, maar werd bezorgd bij de gedachte dat velen hem 'voor eeuwig' zouden willen handhaven. Dat zou allerminst 'republikeins' zijn! Om elke gedachte aan een derde termijn te verjagen publiceerde hij tijdig zijn afscheidsrede. Ook hiermee zette hij een politieke traditie.
***
Verder lezen
Ron Chernow – Washington, a life
Full Text of The Federalist Papers
***
Verder luisteren
281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies
382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland
397 - Benjamin Franklin, Zijner Majesteits meest loyale rebel
363 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! (oa over de biografie van George III door Andrew Roberts)
121 - 4th of July special: Zakenlui als president van Amerika (oa over Martha Washington)
115 - Thomas Paine en De Rechten van de mens
57 - Alexis de Tocqueville wilde Amerika begrijpen
405 - De Amerikaanse democratie in gevaar: het gevecht tussen Biden en Trump
289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika
133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!
185 - De Amerikaanse Burgeroorlog (1): Black Lives Matter en George Floyd, hoe de burgeroorlog op de VS nog altijd zijn stempel drukt (oa over de slavernij)
En ook nog:
359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing
265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland
58 - PG over 70 jaar China, de Volksrepubliek van Mao, Deng en Xi
385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:22:00 – Deel 2
00:54:00 – Deel 3
01:36:15 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De halve wereld was bijeen in Kazan. Waar? Ja, in de hoofdstad van het Russische Tatarstan aan de Wolga. De zestiende topconferentie van de BRICS bracht gastheer Vladimir Poetin samen met Xi Jinping, Narendra Modi, Recep Tayyip Erdogan en tal van leiders van het mondiale Zuiden en Oosten. Zelfs António Guterres, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, kwam zijn vredesboodschap brengen.
Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen de BRICS en al hun onderlinge spanningen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Poetin bracht zijn collega's van China, India en Brazilië bijeen in New York toen hij begon als president van Rusland. Hij was wél lid van de G8 en zij voelden zich door de Westerse machten buitengesloten. Zij kregen entree, hij kreeg status.
in 2009 begon het pas echt. Na de inval in Georgië kon Rusland alternatieve diplomatieke podia en coalities goed gebruiken. Het Westen zakte weg in de krediet- en eurocrisis en Barack Obama trad aan. Daarmee leek de tijd rijp voor een gedurfd alternatief en rivaliserende aspiraties. De vier BRIC-staten kondigden de start van een nieuwe wereldwijde reservevaluta aan die 'divers, stabiel en voorspelbaar' zou zijn.
China verbond Zuid-Afrika eraan zodat het 'BRICS' ging heten en de grootste economieën van de niet-Westerse continenten verenigde. Maar de concrete uitwerking in nieuwe mondiale instellingen bleek moeizaam en traag. De Nieuwe Ontwikkelingsbank, het vermogen daarvoor en het idee van een mondiale munt als concurrent voor dollar en euro werden al snel een strijdperk, waarin China domineerde.
De nieuwe leider Xi draaide er niet omheen. Los van die bank - die in Shanghai moest komen! - begon hij zijn strategische droom van de Zijderoute buiten de BRICS om te realiseren. Vervolgstappen tegen Westerse dominantie klonken ambitieus - BRICS Cable voor onderzeese cybercommunicatie netwerken, een BRICS 'Erasmus' en R&D-alliantie - maar het bleven maquettes.
De Covid-pandemie trof de nieuwe alliantie zwaar. Ze bleek een papieren tijger en premier Modi van India claimde nadrukkelijker een leidende rol, ook tegenover XI. Zuid Afrika sloeg een eigen pad in. Het nodigde tientallen naties uit, te participeren als een schil van belangstellenden zonder veel impact. De Saoedi's en Argentinië haakten al snel af. Gretig was vooral het geïsoleerde Iran.
Nu het afgelopen week Poetins beurt was om gastheer te zijn, zag hij dit als buitenkans voor zijn zwaar gehavende rol en positie in de wereldgemeenschap. De keuze voor Kazan in Tatarstan was een mooie schaamlap voor wie feestjes in het Kremlin toch wat al te opzichtig zou vinden.
Modi en Xi gebruikten de topconferentie voor hun bilaterale problemen. Na vijf jaar ijstijd bereikten ze een soort wapenstilstand in hun grensconflict op de gletsjers van de Himalaya.
Poetins voorzet van een alternatief betalingssysteem dat het Westerse SWIFT zijn monopolie zou ontnemen klonk leuk: 'BRICS Pay'. Maar het land dat via Alipay zijn eigen burgers en buitenlandse gasten tot vazallen maakt, gaf niet thuis. Poetins verklaring na afloop was fascinerend.
Vooral de 'sideshows' bepaalden de sfeer en uitkomsten van Kazan. Poetin zat voor, maar heerste niet. Er was wel een soort Olympiade met veel medailles, maar tijdens de top moest de Centrale Bank in Moskou ingrijpen om de roebel niet te laten klappen. Reken maar dat vooral Xi die coïncidentie nauwkeurig noteerde.
De EU kreeg van zowel Erdogan als Servië's Aleksandar Vučić een impliciete waarschuwing mee uit Kazan. We zijn loyale partners, maar we hebben ook alternatieven als jullie ons niet laten meedoen. EU-handelspartner Viëtnam deed het subtieler. Het kwam graag voor het eerst naar de BRICS, maar besloot verder tot niets.
Poetins persconferentie aan het slot was er een voor de fijnproevers. De BBC ontlokte hem een ellenlange tirade over hoe het Westen Rusland kleineerde, in de hoek dreef en zijn soevereiniteit als natie ondermijnde. Hij was even openhartig als gefrustreerd.
Maar waarom Kazan? De fascinerende historie en cultuur van die stad vertellen hun eigen verhaal. PG herinnert aan het grote Moslimimperium wat daar tussen 700 en 1552 onder meer de bonthandel door heel Azië en Europa beheerste. Hoe Kazan door de Mongolen werd overheerst en in 1552 door Tsaar Ivan IV 'de Verschrikkelijke' belegerd en verwoest werd. Poetin wist wat hij deed.
***
Verder luisteren
339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck
258 - De kille vriendschap tussen Rusland en China
455 - De bufferstaat als historische - maar ongewenste - oplossing voor Oekraïne
253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft
453 – 75 jaar Volksrepubliek China, waar is het feestje?
306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China
220 - China's nieuwe culturele revolutie
24 - Ties Dams over China's nieuwe keizer Xi Jinping
262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt
409 - Nederland wereldwijd handelspartner, ook van communistisch Vietnam
347 - Turkije: de belangrijkste verkiezing van 2023
413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:28:18 – Deel 2
00:47:12 – Deel 3
01:20:31 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Op 5 november kiezen de Amerikanen hun nieuwe president, de opvolger van Joe Biden. De hete fase van de campagne begint. Wordt het Kamala Harris of Donald Trump? Welke verrassingen en politieke manoeuvres wachten ons nog? Waarop moet je letten als de stembussen sluiten en het een doorwaakte nacht wordt? Jaap Jansen en PG Kroeger nemen je mee langs momenten van grote historische betekenis en actuele controverse in de strijd om het Witte Huis.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
1] Deze campagne is uniek. Sinds Grover Cleveland is Donald Trump de eerste die echt kans maakt op een verlate tweede termijn. Cleveland was president van 1885 tot 1889 en nogmaals van 1893 tot 1897. Juist deze jaren van de late 19e eeuw blijken nu Trumps obsessie met ‘tarrifs' te domineren als panacee voor economie en begroting. Maar Cleveland is om nog heel andere redenen inspirerend.
Joe Biden trok zich terug. Alleen Harry Truman en Lyndon B. Johnson maakten zo’n dramatisch gebaar. Maar het gebeurde nooit zó laat in de campagne. Niettemin laat Biden een indrukwekkende erfenis na. Hoe hij hiervoor geëerd werd in Berlijn sprak boekdelen.
Kamala Harris bleek de beste leerling van machtsdier Nancy Pelosi. Binnen 48 uur had zij de Democratische partij van binnenuit opgerold. Iedereen had het nakijken. Vooral Donald Trump.
Als de eerste zwarte vrouw die een grote machtspartij aanvoert, doet zij beslist niet wat verwacht werd. Haar campagne is allesbehalve 'San Francisco liberal'. Harris wil de middenklasse veroveren, ook die op centrumrechts.
Haar coalitie kent historisch gezien geen gelijke: van oude knarren Bernie Sanders en Dick en Liz Cheney tot GenZ-icoon Taylor Swift.
De peilingen zijn uniek. Want wat opvalt is: ze vallen niet op. Harris scoorde met de Convention en Tim Walz als running mate en sindsdien is het beeld bijna onbeweeglijk.
2] Waarop moet je letten de laatste tien dagen?
Tactische manoeuvres! Harris daagt de Republikeinen nu uit. Zij organiseert een rally in het hart van hun macht: de grootste stad van hun grootste staat, Houston in Texas. PG duidt de diepe symboliek - en het onbeschaamde lef - van deze stap naar het kiesdistrict van de legendarische Barbara Jordan.
Trump gaat vol op het orgel: “Tarief is het mooiste woord in het woordenboek.” Op alles van buiten komt strafport te liggen. En de surrogates van Harris lokken hem uit de temt om nog verder te radicaliseren. Onthutsend is hoe bij Trump elke zelfbeheersing verdwijnt. Hij verlies aan decorum.
Alles komt neer op de mobilisering van de eigen achterban en het lokken van net die paar procent twijfelaars. Get Out The Vote! Daarom trekt Barack Obama naar hallen vol juichende studenten en Bill Clinton naar dorpshuizen en vergeten stadjes in het zuidelijke platteland.
3] Waar moet je op letten in de uitslagennacht?
1) In North Carolina sluiten de stembussen al vroeg. Er zijn 16 ‘kiesmannen’ te winnen en dat is niet te versmaden. Biden won hier net niet, Barack Obama in 2008 net wel. Deze staat ondergaat fascinerende sociale en demografische veranderingen en de herverkiezing van de gouverneur is een rel die Trump lelijk kan beschadigen. Wint Harris hier, dan is race al bijna gelopen.
2] Pennsylvania is de grootste van de 'Blue Wall'-staten. Biden won hier met 50,01. Harris moet hier alles op alles zetten voor opkomstmaximalisatie. De 19 kiesmannen hier zijn essentieel. Philadelphia en Pittsburgh en hun uitgebreide voorsteden moeten het verschil maken.
3) Arizona. Geen Republikein won na 1912 zonder deze staat te hebben veroverd. Biden haalde 49,4% en won. Alles draait om Maricopa County, waar 62% van heel die staat woont.
4) Hillary Clinton vergat de voorsteden van Milwaukee, waarmee zij een ijzeren wet schond en de verkiezingen verloor. Doet Vladimir Poetin juist in Wisconsin Trump de das om? Gunnen de conservatieve Duitse vrouwen van Waukesha en Wauwatosa Harris de winst? Het was niet voor niets dat Liz Cheney daarom juist hier Kamala Harris vergezelde op een serieuze discussiemiddag over waarden en normen en de Grondwet!
***
Verder luisteren
447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor
405 - De Amerikaanse democratie in gevaar: het gevecht tussen Biden en Trump
281 - Fourth of July: Amerika reisgids voor politieke junkies
221 - Madam Speaker: de spijkerharde charme van Nancy Pelosi
206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago
202 - 4th of July: Joe Biden in het spoor van LBJ
159 - Washington DC: na de afgang van Trump optimisme over Biden en Harris
150 - De memoires van Barack Obama
146 - Amerikaanse presidentsverkiezingen: de machtsoverdracht
142 - De smerigste verkiezingscampagnes in de Amerikaanse geschiedenis
133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je volgens PG móet lezen!
121 - 4th of July special: Zakenlui als president van Amerika
404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed
377 - Golda Meïr, Israël, triomf en tragiek
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:26:24 – Deel 2
00:51:10 – Deel 3
02:04:15 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het gonst in Den Haag. Over asiel. Over Pieter Omtzigt. Over mest, over Dick Schoof, over Geert Wilders en wat al niet. Geruchten en veronderstellingen alom over een kabinetscrisis en wie die zou veroorzaken over wat. Intussen wil het met die ‘steile leercurve’ die premier Schoof voor zijn kabinet en zichzelf als wenkend perspectief zag niet erg vlotten. En ook dat verschijnsel is deel van de crisissfeer. Maar een kabinetscrisis? Nu al, na drie maanden?
Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen wat er schuilgaat onder de geruchten en verwachtingen van een spoedige ondergang van de ‘extraparlementaire coalitie’. Is er wel een crisis en welke dan? Ze ontdekken er zeven tegelijk, waarvan de oplossing voor de een de deconfiture van de ander is. Zeven crises die elkaar verergeren en blokkeren tegelijk.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand.com, met het verhaal over Oliva's naaiatelier. gebruik de code BETROUWBAREBRONNEN500 tijdens het afrekenen van je eerste investering om de garantie te activeren. De code is geldig tot en met 31 december 2024. Lendahand staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
1] De asielcrisis wordt gekenmerkt door het ontstaan van een crisis binnen de ministerraad en bij de PVV omdat het niet lukt een crisis te krijgen die men vanzelfsprekend en noodzakelijk tegelijk vond. De echte crisis is het ontbreken ervan.
Het kabinet verliest zich in semantiek over 'nood' of 'spoed', 'strengste ooit' of 'dragende motivering', maar slaagt er niet in die te definiëren en zelfs niet te verhelderen wat die motivering dragen zou.
Binnen het kabinet functioneert een soort crisiscomité. Deze 'Stuurgroep Tactiek en Timing EU' blijkt niet te sturen en in Europa ontactisch en slecht getimed op te treden. Minstens zo opvallend is wie er in zitten en wie niet.
2] De span of control van Geert Wilders is een tweede crisis binnen de coalitie. Zijn argwaan, autocratie en gebrek aan organisatie van zijn partij breken hem meer en meer op. De PVV-Kamerfractie disfunctioneert, die in het Europees Parlement laat Wilders nu al schieten. Zelf treedt hij op als semi-regeringsleider die met Viktor Orbán, Marine le Pen en anderen geopolitiek en 'Brussel-frustratie' poogt te bedrijven.
Het aansturen van Schoof, de PVV-ministers en de anderen in de coalitie leidt tot fouten - Wilders moest zijn 'kanjer' Marjolein Faber zeer scherp corrigeren - en tot verdere centralisatie van alle beslissingen. Wilders treedt dan op als 'misthoorn'. Hij is nu met Nicolien van Vroonhoven en Schoof het 'Centraal Comité' voor de migratieperikelen. Hoezo 'extraparlementair regeren door experts'?
3] Dick Schoofs leercurve is de derde crisis. Politiek ontbreekt het hem aan repertoire, zodat hij voortdurend vast zit aan dezelfde onmachtige reacties. Hoe Klever met haar 'Oeganda-plan' hem in Brussel voor gek zette is een luid signaal.
Met name NSC wilde een vacuüm in het Torentje en Wilders wilde zélf de coördinerende rol van een premier kapen. Zij kregen hun zin met Schoof, maar betalen er een hoge prijs voor. Thatcher zei al: "Being in power is like being a Lady. If you have to say you are, you are not."
4] Meest in het oog loopt de ambachtscrisis van het kabinet. De vier VVD-ministers blijven stil juist omdat hun competenties adequaat blijken. Bij de andere drie partners is het kommer en kwel. Faber is nu al oververmoeid, Judith Uitermark verlamt de besluitvorming, Femke Wiersma jaagt heel de Kamer tegen zich in ’t harnas, Agema vergist zich €300miljoen en Barry Madlener moet zijn hond uitlaten. Ongekend is de brief van de sg van Infrastructuur en Waterstaat aan zijn personeel over het gedrag van hun bewindsleden.
5] Vertrouwen is er binnen het kabinet volop, bezweert Schoof. In de Kamer is het onderling vertrouwen binnen de coalitie onder het nulpunt gezakt. Een echte vertrouwenscrisis. Vooral de grilligheden en het leiderschapsvacuüm in NSC eroderen de afstemming binnen de alliantie. Het 'pizzaberaad' wordt keer op keer afgezegd. De oppositie weet er wel raad mee en lokt NSC naar haar kant, waarna die partij onder hoongelach van Wilders of BBB moet inbinden.
6] NSC is een crisis op zichzelf, ook zonder de desastreuze peilingen. De partij versleet binnen een jaar al twee voorzitters en het boegbeeld is verzwakt en beschadigd. Omtzigt verloor in de zomer zijn greep op de gebeurtenissen, zoals bleek in de dagen voor Prinsjesdag. Zijn eigen team stuurde hem naar huis, ‘op doktersadvies’. Officieel heeft hij zich nog steeds niet ziek gemeld.
De plannen van het kabinet zijn – ondanks Omtzigts niet te verteren bezwaren in het nachtelijk beraad op Financiën - op geen enkel punt bijgesteld. De NSC-ministers volgen VVD-bewindsman Eelco Heinen. Inval-aanvoerder Nicolien van Vroonhoven is in een extreem anti-extraparlementaire positie verzeild: met Wilders en Schoof moet zij de asielcrisis oplossen, terwijl de ministers buitenspel zijn gezet. Lukt dit niet, dan zal de PVV haar, Omtzigts bemoeizucht en de ongrijpbare NSC-Kamerfractie de schuld toeschuiven.
7] Nóg een coalitiepartner glijdt allengs in een kabinet-bedreigende crisis. De BBB is in de Eerste Kamer heel groot, maar ook allesbehalve coherent. Senatoren overwegen bij hoofdelijke stemming dwars te gaan liggen. Daarmee wordt het onmogelijk de essentiële plannen van de coalitie met zekerheid door het parlement te krijgen. Hoe moet de BBB-partijleiding en premier Schoof hiermee omgaan?
Zeven crises in plaats van één.
In de echte wereld schreeuwen intussen échte crises om echte oplossingen en serieus strategisch handelen. Klimaat. Oorlog in Europa. En hét vraagstuk dat onze economie en onze welvaart bedreigt: het tekort aan personeel. Op een grote bijeenkomst van het bedrijfsleven met toppers van het beroepsonderwijs klonken daarover ernstige alarmsignalen. Bezuinigd wordt op precies die opleidingen en kenniscentra waar die tekorten aangepakt hadden kunnen worden.
Crisis? What crisis!
***
Verder luisteren
452 - Wie is de baas in de coalitie?
448 - Premier zonder kompas
442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders
438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
449 - De echte crisis is de woningnood
446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd
435 - Klimaat en Groene Groei: Sophie Hermans heeft grote ambities, maar wordt het haar mogelijk gemaakt?
379 - Migratie: het werkelijke verhaal
371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken
304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland
443 – Negen premiers en een explosief Oranjehuis
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:41:00 – Deel 2
01:16:00 – Deel 3
01:45:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Ineens zijn ze terug. Van nooit weggeweest. Bufferstaten. Stootkussens gevuld met volkeren Allerlei politici en commentatoren vinden er van alles over. BBB ziet dit helemaal zitten als oplossing voor Oekraïne. De PVV wil sowieso capituleren, al voor de eerste ronde van overleg met Vladimir Poetin. Voeg daar SP, JA21, FvD, DENK en alle Putinversteher van AfD tot Viktor Orbán, Sahra Wagenknecht en Matteo Salvini bij en 'de bufferstaat' is op ieders lip. Maar wat is het eigenlijk?
Jaap Jansen en PG Kroeger belichten bufferstaten uit het verleden en heden. Waar en waarom ontstonden zij? Hoezo België? Waarom Noord-Korea? En welke vragen mogen de pleitbezorgers van buffers in Europa van 2024 eerst maar eens beantwoorden nu?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst met linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Bufferstaten als geopolitieke stootkussens zijn oeroud en soms opmerkelijk hardnekkig. Blijkbaar was het in vroeger eeuwen een succesmodel, zolang zij erin bleven slagen hun oppermachtige buren behendig uit elkaar te houden, te pleasen en veilige, handige transitzones te bieden.
Europa kende een hele verzameling buffers en stootkussens tussen de twee Imperia van de Osmanen en Habsburg. Hun relatie met de Nederlanden was bovendien opmerkelijk. Met 'onze' Paus en 'onze' wijze vorstin.
De Sultan veroverde het reusachtige Constantinopel in 1453 en toen begon hij pas. Zijn geduchte legers rukten op over de Balkan, naar Griekenland en stonden al in 1529 voor de poorten van Wenen.
Dat bleek één belegering te ver en hij én de Habsburgse keizer kregen behoefte aan een arrangement dat beider veiligheid en dominantie kon garanderen. Zo ontstonden langs hun wapenstilstandszones allerlei statelijke en tijdelijke governance-varianten, die hen wapenstilstand verleenden én uitvalsbases voor eventuele, latere conflicten.
Jaap en PG nemen je mee naar wilde streken, krijgslustige stammen en handige khans en prinsen die tussen 1540 en 1914 die twee imperia koest hielden en bloedvergieten mitigeerden. De Kroatische cavalerie die berucht was om haar moed én modegeschiedenis schreef. Siebenbürgen, waar Duitse stadjes en boeren liever de Sultan als baas hadden. Walachije, waar Michaël de Dappere een epische held werd. Moldavië dat al bufferstaat was tussen de Mongolen en Byzantium toen Moskou nog maar een armzalig fortje was.
De lessen uit die historische tijden zijn puur machiavellisme, waarin ophef, diplomatie, 'raids' en afkoopsommen streden om de aandacht van grote heersers. Wie nu Orbán ziet opereren met keizerin Ursula II, ziet iemand geheel in die traditie van sluwe khans en omkoopbare vorsten in de oude, kleurrijke wereld waar Hongarije uit voortkomt.
Maar de ultieme bufferstaat in Europa was toch echt België. Ook dat land was een Habsburgs fenomeen waarin grote mogendheden elkaar op afstand wisten te houden. Hoe koning Willem I van de verenigde Nederlanden geen succes wist te maken, is dan ook extra pijnlijk. De Belgen wisten na 1830 op eigen kracht van die bufferstaat-functie en Brussel als keizerlijke stad wel weer een echt succes te maken.
Buiten Europa is de bufferstaat langer blijven bestaan als geopolitiek instrument. Libanon werd als Frans stootkussen geregeerd door de jonge generaal Charles de Gaulle. Nu betaalt dit cultuurhistorisch zo rijke, diverse land een gruwelijke prijs voor het verdwijnen van die bufferfunctie. Hoogst opmerkelijk is hoe Noord-Korea zich als dynastieke buffer ontwikkelde en de rol van Donald Trump daarbij.
Jaap en PG analyseren hoe de idee van Oekraïne en Moldavië als eigentijdse bufferstaten ontspringt aan diep koloniaal superioriteitsdenken. Geen wonder dat het Kremlin dit in Europa verspreidt.
De bepleiters daarvan mogen dan ook een hele serie vragen beantwoorden over hun ware motieven en de consequenties daarvan. Vinden zij het achteraf dus jammer dat er niet langer meer dan één Duitsland is, bijvoorbeeld?
***
Verder luisteren
339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck
311 - De wereld volgens Simon Sebag Montefiore
253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft
248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland
348 – Oud-premier Natalia Gavrilița over Moldavië - het kleine, ook bedreigde buurland van Oekraïne
265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland
190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa
373 - Nederland en België: de scheiding die niemand wilde
242 - Adrianus van Utrecht, de Nederlandse Paus
49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd
391 - België wordt voorzitter van de EU. Waarom de Nederlanders hun zuiderburen nooit helemaal zullen begrijpen
437 - Dwarse Viktor Orbán mag een half jaar Europa voorzitten. Gaat dat wel goed?
63 - Judit Varga, minister van Justitie van Hongarije: lessen uit de geschiedenis
280 - Ook het Tsjechische EU-voorzitterschap wordt van historisch belang
198 - De historie en de agenda van de nieuwe EU-voorzitter Slovenië
77 - De Hollanders van de Balkan: PG introduceert EU-voorzitter Kroatië
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:20:05 – Deel 2
00:45:44 – Deel 3
01:27:40 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
In het regeerprogramma van het kabinet-Schoof struikel je over het woord innovatie. 85 keer roepen ze deze totempaal aan, meer dan enig regeerakkoord ooit. Zelfs Arjen Lubach heeft het erover. Nu precies 25 jaar geleden vonden Frans Nauta en Joeri van den Steenhoven zulke holle praatjes bij weinig actie al hoogst irritant. Met Nederland Kennisland begonnen ze een kleine revolutie. Ze publiceren nu een essay erover. En met Jaap Jansen en PG Kroeger praten ze over toen en nu. En opnieuw: over de toekomst. Van Nederland.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
In 1999 was Nederland erg zelfgenoegzaam. "Het geld klotste tegen de toonbank", schampert Frans Nauta, maar het toekomstbeeld van ons land was laagwaardig. Men zette in op 'dozen schuiven' van Rotterdam naar Duitsland, de Betuwelijn, Mainports, een vijfde baan bij Schiphol. Joeri van den Steenhoven dook met hem in de data. "We schrokken ons wild. Onderwijs bleek hier gewoon middelmatig, R&D-investeringen waren laag, onze plaats tussen de slimme landen daalde gevaarlijk.”
Het klonk gek, want: “Het onderzoek was wereldtop, universiteiten en hogescholen deden het uitstekend - daar lag het niet aan." Waaraan dan wel? Kennisland ging zelf op zoek. "We wilden niet de zoveelste denktank beginnen die rapportjes maakte. We wilden ook actief dingen in gang zetten." Digitale trapveldjes in achterstandswijken, de Kafka Brigade tegen gekmakende bureaucratie. En kijken waar in de wereld het wél lukte met een kenniseconomie.
Frans Nauta en Joeri van den Steenhoven vertellen vol vuur over vele lessen die zij leerden en naar ons land vertaalden vanuit Finland – “Leraren kregen daar de ruimte voor hun vak en bleven permanent zélf leren” - en vanuit Silicon Valley, Japan, Canada en zelfs bij de startup scene in Nepal. Het verhaal van Geoffrey Hinton - een nogal aparte geleerde in Toronto waar, dacht men toen, nooit iemand iets van zou horen - is er emblematisch voor. Vorige week won hij de Nobelprijs. Van den Steenhoven kan precies vertellen hoe dat kwam.
Het tweede kabinet-Balkenende omhelsde de thema's 'kenniseconomie' en 'leren van Finland'. Nauta werd de eerste secretaris van Het Innovatieplatform. Zijn Haagse avonturen leverden veel schrammen op, maar feit bleef dat hun thema kreeg perspectief, 'kennis' werd breder en dieper begrepen.
Het is veel meer dan knappe koppen knuffelen. Mbo is cruciaal. Maar zeker ook hbo, startups, praktijkgericht onderzoek, Leven Lang Ontwikkelen, slimmer mkb en ambitieuze steden en regio's als Brainport Eindhoven, Twente en Amsterdam. Een spectaculair beleidssucces als Platform Bètatechniek bewees hoeveel hier met durf gerealiseerd kon worden. Maar ook hoe zoiets dan een beetje blijft hangen.
Lessen hoe het nóg beter had gekund blijven na 25 jaar knagen. In Finland zijn de lijntjes kort, in Nederland loop je vaak vast in ‘bestuurlijke spaghetti’. Nederland kiest nooit radicaal. Stevige instituten de ruimte te geven in plaats van tijdelijke projecten - dat durven we zelden. Nauta zag hoe het DARPA-concept in Amerika - dankzij de Spoetnik-paniek - daar wel in slaagde.
De kabinetten-Rutte voerden vaak uitstelbeleid. "En als je dingen voor je uitschuift, komt het moment dat ineens alles tegelijk moet; dat een crisis je overvalt. Haast is dan duur, inefficiënt en nooit erg leerzaam”, moppert Nauta. Liefst ziet hij een Deltaplan komen voor de 'valorisatie' van kennis naar de grote vraagstukken van economie en samenleving. En dat plan mag net als toen in Zeeland ook 30 jaar tijd kosten. Het kabinet-Schoof draait hier de klok juist terug.
Het eerdere succes met het onderwijsniveau zien Nauta en Van den Steenhoven in rap tempo wegzakken. "Dat dit geen loeiend alarm doet klinken is onbegrijpelijk." Intussen worden hbo, universiteiten, R&D en LLO met mooie woorden bediend, terwijl hun kas leeggeroofd wordt. "Groot denken durft men niet." Heel anders dan in Europa. Van den Steenhoven vertelt hoe Kennisland daar 'opschaalde' met de vergelijkbare club the Lisbon council.
Enthousiast herkent hij veel van die ideeën in het rapport-Draghi. Daar snel op insteken biedt juist Nederland enorme kansen. Met ASML, met de ruimtevaart rond ESTEC – ‘de grootste nooit aangeboorde bron van groei in ons land’ - met Leiden Bio Science en Wageningen heeft Nederland goud in handen. Maar net als dat edele metaal moet je dat dan wel actief bewerken.
Draghi en Kiezen voor later: de vier scenario's van het CPB dwingen hoe ons te doen wat we in Nederland graag vermijden. Kiezen. En de vergrijzing doet dat niet minder. Want met veel meer ouderen zullen jongeren en andere nieuwkomers productiever moeten zijn, willen we het welvaartsniveau en de leefbaarheid voor iedereen op peil houden. Nauta vertelt hoe hij daar al mee bezig is in Japan. En oh ja – Mario Draghi mag bellen, als hij hulp nodig heeft.
***
Verder lezen
Frans Nauta & Joeri van den Steenhoven - Nederland als kennisland: 25 jaar onderweg
***
Verder luisteren
446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd
78 - Roberto Viola: Shaping Europe's Digital Future
381 - Het Betrouwbare Bronnen Kenniscoalitie debat 2023
371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken
324 - Nederland loopt vast door tekort aan jongeren met technische opleiding, hoe lossen we dit op?
278 - Frans Leijnse over de belabberde staat van ons onderwijs en hoe je dit oplost
216 - Crisis op komst: Nederlandse economie loopt vast door tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten
201 - Het geheim van het hbo-succes
183 - Samen slimmer worden: het Leidse kennisecosysteem als aanjager van duurzame groei
227 - Structureel extra investeren in onderzoek en ontwikkeling helpt de Nederlandse economie enorm vooruit
126 - De kracht van hoger onderwijs
379 - Migratie: het werkelijke verhaal
154 - Watergezant Henk Ovink: 'Negentig procent van alle rampen in de wereld heeft met water te maken'
137 – Joeri van den Steenhoven: maak het Groeifonds slimmer, beter en doeltreffender
47 - Harvard-topman Richard McCullough bezorgd over wetenschap in VS en Nederland
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:30:00 – Deel 2
00:45:28 – Deel 3
01:33:36 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het contrast kon nauwelijks groter. Op 1 oktober 2019 was heel Beijing een feestelijk podium voor de nationale show van Xi Jinping. Hij hield de grootste militaire parade in de geschiedenis van de Volksrepubliek.
Vijf jaar later, op 1 oktober 2024, sprak hij een strak geleide ontvangst toe in de Grote Hal van het Volk. De speech was onthutsend. Hij maande iedereen streng ‘de kerntaak van de communistische partij, het algehele leiderschap en het gezag van het Centraal Comité overeind te houden’. En de komende decennia zouden bol staan van ‘moeilijkheden en uitdagingen, stormen en tegenslagen’. Waarom deze angstige visioenen? Waarom hees hij de stormbal?
Jaap Jansen en PG Kroeger schetsen hoe China in deze 75 jaar grootse en gruwelijke tijden doormaakte en wat de erfenis van het communistisch bewind voor de toekomst lijkt te zijn. Wat doet Europa met die lessen? Bieden die naast waarschuwingen ook kansen?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze afleveringen vind je hier
***
In 1949 overwon de rurale revolutionair Mao Zedong het autoritaire bewind van de Kwomintang. Dat vluchtte naar het eland Formosa en groef zich daar in. Op 1 oktober riep hij de Volksrepubliek uit vanaf een balkon dat uitkeek over een miljoen mensen op het Plein van de Hemelse Vrede.
Mao had moeten gehoorzamen aan Jozef Stalin. Diens strategie voor de verovering van de macht was de juiste gebleken. Hij was daar ondankbaar en vernederd door. Op Stalins 70e verjaardag was Mao een geprikkelde eregast.
Na Stalins dood claimde Mao het ideologisch leiderschap van de communistische wereld. Het zorgde voor steeds meer haat en nijd met het Kremlin en in 1969-1970 tot een heuse oorlog langs de eindeloze grenzen in Siberië en Mongolië.
Net als Stalin voerde Mao reusachtige ideologische campagnes die China op zijn grondvesten deed schudden. Van een massamoord op mussen tot de verwoesting van de Tibetaanse cultuur, heel de Chinese landbouw en zelfs zijn eigen partij. Hongersnoden, burgeroorlogen en repressie domineerden zijn politiek.
Geopolitiek was zijn plotselinge wending naar een alliantie met het Amerika van Richard Nixon en Henry Kissinger zowel een eigenzinnig 'theatraal knaleffect' als geniale manoeuvre. "China wil drie dingen", zei de Franse kunstenaar en filosoof André Malraux tegen Nixon: "Unité. Gloire. Dignité." Dat was inderdaad de kern van de nieuwe koers. Mao kon de effecten daarvan zelf niet meer realiseren. Hij overleed in 1976.
Zo begon een tweede Chinese revolutie, een in fel contrast tot Mao's stalinisme en isolatie van de buitenwereld. Het nieuwe bewind van Deng Xiaoping verblufte de wereld. Hij brak ideologisch nóg radicaler met Moskou.
Eenheid? Hij dwong Margaret Thatcher Hong Kong terug te geven aan China.
Glorie? Hij vond dat juist een communistische economie ‘iedereen glorieus rijk moet maken’ en gooide zowel binnen het systeem als internationaal de luiken open.
Waardigheid? Deng reisde als eerste over de hele wereld, sloot handelscontracten en werd als een gedurfd leider ontvangen en geëerd als de gelijke van Amerikaanse presidenten.
Visionair benadrukte hij de volgende strategische doelen. China zou in tenminste 25 jaar van een arm ruraal continent een industriële en technologische supermacht kunnen worden. Dat vereiste vrede met het Westen, lange termijn vriendschappen en massale investeringen en prioriteit voor onderwijs, wetenschap, creativiteit, ondernemerschap, technologie en innovatie. Met een krachtige, centrale sturing die daaraan toch wel ruimte gaf. "Wie een raam open zet voor frisse lucht weet dat er af en toe een bromvlieg binnenkomt."
Dengs transformatie van China kent in de wereldgeschiedenis geen gelijke. Hij verbond een ijzeren vuist met een open hand. Xi Jinping is zijn derde opvolger - zelf regelde Deng hoe dit vreedzaam geregeld moest worden - en leek hem te willen inruilen voor rolmodel Mao. Maar Xi ontdekt nu de grenzen van dit politiek model. Zijn strategie loopt vast door innerlijke tegenstrijdigheden.
Demografisch krimpt China. De groei vlakt daarmee sterk af. Jeugdwerkloosheid en stokkende sociale mobiliteit verlammen Dengs lange termijn visie. De ambitie Amerika in te halen lijkt verdampt en dat verklaart die sombere, angstige visioenen in Xi's speech.
De COVID-19 epidemie was een existentiële schok die bewees dat het regime onmachtig was ondanks meedogenloze repressie. Voor het eerst waren er massale burgeropstanden. In Beijing zijn bezoekers anno 2024 onthutst over de massale bewaking en dwingende cybercontrole op alles en iedereen.
Xi ziet hoe het Westen het vertrouwen in China verloor en heeft daar geen echt antwoord op. Hij ziet ook dat politieke steun voor vazal Poetin een hoge economische en financiële prijs dreigt te krijgen. In Europa waait intussen met het rapport-Draghi een andere wind, net als in Japan, Korea, en bij Joe Biden en Kamala Harris. En Donald Trump was al grillig: “China bad!”
Nederland speelt hierbij een opmerkelijke rol. Zeker ook als thuisland van ASML. Binnen de EU wil het kabinet-Schoof een actieve aanpak met gelijkgezinde lidstaten om de banden met China niet helemaal te verbreken. De uitingen van minister Dirk Beljaarts (Economische Zaken) zijn in elk geval helder: hij volgt de bewust constructief-gematigde China-politiek van Angela Merkel. 'Wir schaffen das' als het PVV-motto. Wie had dat zien aankomen?
***
Verder kijken
China Holds Concert to Mark 75th Founding Anniversary of PRC
Xi Jinping Hosts Grand Reception in Beijing on the Eve of China National Day
"The People Are the Heroes Now" & "News Has a Kind of Mystery" - Nixon in China (2011 NY Met Opera)
Mao attends Stalin's 70th birthday celebration (1949)
***
Verder luisteren
446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd
306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China
299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer
258 - De kille vriendschap tussen Rusland en China
250 - Nixon in China: de week die de wereld veranderde
225 - Nixon in China: Henry Kissinger's geheime (en hilarische) trip naar Beijing
245 - Oompje neemt de trein – de reis die China naar de 21e eeuw bracht
220 - China's nieuwe culturele revolutie
58 - PG over 70 jaar China, de Volksrepubliek van Mao, Deng en Xi
30 - Rob de Wijk: het gevaar van China en Trump ** PG: Baudet, Delors en Thatcher
25 - Kim Putters: Smeulende kwesties in een welvarend land ** PG: Hoe China ondanks boycot toch zaken wilde doen met Nederland
24 - Ties Dams over China's nieuwe keizer Xi Jinping
10 - Bram van Ojik (GroenLinks) over onze relatie met China
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:34:58 – Deel 2
01:05:38 – Deel 3
01:48:40 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Nu het kabinet echt is gaan regeren beginnen de politieke krachtsverhoudingen zich steeds helderder te manifesteren. Sinds de Algemene Politieke Beschouwingen ligt de vraag op tafel wie in de coalitie de agenda bepaalt, de koers uitzet en beslissingen finaliseert. Is dit premier Dick Schoof of de fractieleider en enig lid van de grootste coalitiepartij, Geert Wilders?
De aangebrande reactie van Schoof naar D66-aanvoerder Rob Jetten in dat debat deed vermoeden, dat hier een staatsrechtelijk hot issue én open zenuw was aangestipt. Nu de premier keer op keer op die vraag van Jetten terug blijft komen, is er reden hier ook historisch nader in te duiken.
Jaap Jansen en PG Kroeger bezien hoe Schoof op zijn plek terecht kwam en de ongebruikelijke aard daarvan. Ook kijken ze naar het leiderschap bij eerdere minsterpresidenten, van Joop den Uyl tot Mark Rutte.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Als Schoof - zoals in het AD - zegt dat ieder kind weet dat de premier 'de baas' is, botst hij direct op de reden waarom NSC überhaupt aan deze coalitie wilde beginnen. Pieter Omtzigt verkoos een grijzige ‘anti-Rutte' naar het Torentje te sturen. Daarom mocht Wilders geen premier worden en was Ronald Plasterk voor hem al snel onacceptabel. Precies hierom ontzegt Geert Wilders de duiding van 'de baas' aan Schoof.
Op twee terreinen dwingt hij het kabinet dit te erkennen. Binnen de coalitie en op het internationale toneel. Een tweet van Wilders over een wenselijke moord op Ayatollah Khamenei volgde op Schoofs borstklopperij over de zware rol van ons land in de wereld, zoals 'de lijn met Iran' zou bewijzen. Enige kans op een diplomatieke rol was daarmee voorbij. Schoof en minister Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken) zwegen bedremmeld.
Dat gebeurt ook op het Europese vlak. Zowel de opt-out brief van minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie) aan de Zweedse Eurocommissaris, de intensieve relaties met Viktor Orbán als de ontmoeting met Volodymyr Zelensky in Como onderstrepen dat de PVV een eigen, ongecoördineerd buitenlands beleid opeist.
In New York bleek zelfs dat Schoof en minister Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) allerminst met één mond spraken rond het grote thema van de VN-duurzaamheidsdoelen.
Premier Schoof merkt hoe Wilders' claim zélf de baas te zijn, zijn eigen rol en functioneren ondermijnt. PVV-bewindslieden mag of kan hij feitelijk niet corrigeren bij de ene na de andere faux pas. Hoe Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA) de ‘minder, minder’-strapatsen van staatssecretaris Chris Jansen (Infrastructuur) fileerde, toonde de onmacht van de premier in al zijn pijnlijkheid.
Dit verklaart de opmerkelijke gang van zaken rond samenkomsten van bewindslieden. De bijeenroepingsmacht en agendabepaling door de premier staan nu op het spel. De Ministerraad verplaatsen naar maandag na een EU-top is geen signaal van kracht, maar van verlies van greep. Schoof vertrouwt blijkbaar zijn eigen vicepremiers niet.
In de politieke geschiedenis is dit wantrouwen niet nieuw. Vraag de VVD maar naar de Lubbersjaren! Maar ook twijfel aan 'de regie' door een premier niet. Vraag maar aan Jan Peter Balkenende - hoewel juist hij beslist niet op Schoof lijkt.
Bij Wim Kok en Ruud Lubbers werd om heel verschillende reden nimmer getwijfeld aan de vraag wie 'de baas' was. Lubbers zou later schilderen welk inzicht hem als minister-president ertoe bracht regelmatig ‘buiten de lijntjes te kleuren’.
Zou Schoof zijn soevereiniteit als premier willen markeren, kan hij de PVV-leider funest beschadigen. Hoe? Door af te treden. Wilders vindt dan wellicht niemand nog die premier wil zijn. En Omtzigt zal hem niet meer kunnen helpen.
***
Verder luisteren
448 - Premier zonder kompas
442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders
438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen
436 - Nieuwe bestuurscultuur: de Tweede Kamer is alvast begonnen
433 - Op weg naar het bordes
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
383 - De merkwaardige campagne van 2023 en de machtspositie van de Nederlandse premier
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders
127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers
64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:41:04 – Deel 2
00:59:05 – Deel 3
01:21:25 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De Bondsrepubliek Duitsland bestaat nu 75 jaar als vrije, democratische republiek. 35 jaar geleden viel bovendien de Muur en dit maakte álle Duitsers vrije burgers. Die vrijheid, democratie en de veel geroemde Grundgesetz die daar het fundament voor legde, vieren de oosterburen op 3 oktober. Dat doen ze als altijd ingetogen en - zeker nu - niet zonder zorgen.
Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in die historie en haar verrassende actualiteit, ook voor Nederland trouwens, het buurland met de radicaal-rechtse PVV als grootste partij in de regering. Hun gast is de liberale Bondsdag-veteraan Otto Fricke.
Even vurig als zelfkritisch zegt hij: "Trots ben ik op die oostduitse burgers van 1989, niet op ons Wessis. Zíj maakten toch maar die vreedzame revolutie, aan ons lag dat echt niet."
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Als luisteraar van Betrouwbare Bronnen kun je meedingen naar het jubileumboek van de Vereniging Eigen Huis: De kracht van samen. Wil je hiervoor in aanmerking komen, stuur dan een mailtje aan betrouwbarebronnen[ad]dagennacht.nl met je naam en volledige postadres.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De komst van de democratie tussen Stunde Null van verwoesting en massale vlucht in 1945 en een broos begin in 1949 is een fascinerend verhaal. Men begon regionaal en er bleek toch nog veel democratisch besef en nieuw idealisme aanwezig dat de nazigruwelen had overleefd. De bezettingsmachten bouwden daar wat aarzelend op voort. Jaap en PG lichten bijzondere rollen uit van mensen die bij ons bijna niemand kent, maar voor de Duitse geschiedenis werden het iconen.
De econoom en socioloog Alfred Müller-Armack bijvoorbeeld. Deze CDU-denker muntte al in 1946 het begrip en de filosofie van die Sozale Marktwirtschaft. Nog dezer dagen onderstreepten Ursula von der Leyen en Mario Draghi hoezeer dit beginsel het fundament is van de interne markt en het Europese model van economie en samenleving.
Of denk aan Carlo Schmid. Een boeiende man. Geboren in Frankrijk, vooral een literator, vertaler van Baudelaire én Machiavelli. Hij werd voor de SPD een soort 'proto-premier' van het zuidelijke Württemberg. Van daaruit kon hij als creatief oliemannetje een brug bouwen naar Konrad Adenauer, diens CDU en de liberalen. Zijn vondsten bij de neteligste kwesties in de nieuwe grondwet schreven staatkundige geschiedenis.
Zeker zo onbekend, maar cruciaal was de George Washington der Duitsers, hun eerste president. Dat werd Theodor Heuss, liberaal geestverwant van Otto Fricke, die dan ook kleurrijk over hem vertellen kan. Juist ook over de bittere lessen die hij uit het mislukken van 'Weimar' moest trekken, ook uit zijn eigen fouten.
Heuss was joviaal, stond dicht bij de mensen en was intellectueel bepaald niet de mindere van machtsmens Adenauer. Samen moesten zij ontdekken hoe die nieuwe democratie evenwichtig, permanent en vitaal kon worden. "We zochten zeker in die beginjaren naar just leaders, leiders die zich de juiste man op het juiste moment konden tonen. Adenauer was dat natuurlijk helemaal en voor Heuss gold dat in zijn veel subtielere politieke rol net zo. Het fundament dat zij legden, de trias politica, is stevig en tegelijk staat het steeds weer op het spel. Nu ook weer. Kijk hoe de AfD in de eerste sessie in Thüringen van het nieuw gekozen parlement al bij het begin deze ging aantasten. Ik waarschuw meteen!" zegt Fricke. "Niet iedere AfD'er of elke AfD-kiezer is een nazi, maar ze bewezen direct dat hun methodes identiek zijn."
Fricke vertelt heel persoonlijk hoe zijn grootouders en ouders moesten leren wennen aan zo'n andere, vrije samenleving. Over "was damals war" zweeg men maar liever, men was bezig met overleven en daarna met genieten van das Wirtschaftswunder. Pijnlijke herinneringen en gesprekken kwamen na 1965 pas omhoog.
Zijn eigen liberale FDP onderging net zulke moeizame veranderingen. Ook zij moest ook de vrijheidsgedachte leren revitaliseren. Van nogal eenzijdig economisch naar een bredere visie, cultureler en socialer. Hoogtepunten noemt hij daarom de momenten dat de FDP het lef moest hebben de politieke tijdgeest te volgen én te helpen ontstaan. Zelfs met gevaar voor het eigen politieke leven, zowel in 1969 met Willy Brandt als in 1982 met Helmut Kohl.
De neiging tot cultuurpessimisme zit ook weer een beetje in de worstelingen met het 'vieren' van 75 jaar democratie. "Wij hebben daarmee geen traditie ontwikkeld. Jullie hebben Prinsjesdag, de Fransen 14 Juillet. Wij zitten daar altijd wat mee." Juist daarom hoopt Fricke op een nieuw soort viering in 2025 bij het herdenken van 80 jaar bevrijding.
***
Verder luisteren
444 - Het Oosten kiest, Duitsland siddert
421 - Bewonderd en gevreesd. De memoires van Wolfgang Schäuble
404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed
399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke
366 - De zieke man van Europa: hoe komt Duitsland uit de economische verlamming?
350 - 100 jaar Henry Kissinger
314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland
322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld
273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan
208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep
113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief
61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse Muur
47 - Konrad Adenauer, de eerste bondskanselier
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:36:09 – Deel 2
00:56:38 – Deel 3
02:02:09 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het vergde een krachtenspel waarin politieke groepen, nationale belangen, frustraties en ijdelheden hun tol vroegen, maar daar is zij dan: de nieuwe Europese Commissie. Ursula von der Leyen kreeg haar team rond. Haar positie als aanvoerder van Europa is gevestigd.
En nu? Wat gaan ze voor de Europese Unie doen? En voor welke EU? Wie zijn de nieuwe sleutelfiguren? Voor wie moet het kabinet-Schoof vrezen, waar schuilt het grootste gevaar? Jaap Jansen en PG Kroeger steken hun licht op aan het hof van Keizerin Ursula II!
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De worstelingen sinds de uitslag van de Europese verkiezingen van begin juni 2024 waren niet gemakkelijk, maar Ursula von der Leyen begon met een voorsprong die zij niet meer losliet. Haar EVP-geestverwanten wonnen, de concurrenten in het midden verloren. Ultrarechts viel uit elkaar met messen in de rug. De Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz waren binnenslands verlamd en beschadigd. De nieuwe Poolse regering van Donald Tusk stond sterker dan ooit en was haar bondgenoot.
In dit 'driedimensionaal schaakspel' sloot Von der Leyen een onverwachte alliantie met de sociaaldemocratische leiders van Zuid-Europa. Daarmee contenteerde zij zowel de zuidvleugel als de S&D-familie naast die van haar EVP-vrienden. De Spaanse minister Teresa Ribera werd eerste vice-president en Portugals oud-premier António Costa volgde de verfoeide liberaal Charles Michel op. Iedereen blij? Nou nee.
De Italianen, de Benelux en de Groenen moesten genadebrood eten. De Oostelijke lidstaten kwamen op volle kracht aan de bak. Grote verrassing is de 44-jarige Roemeense vice-president Roxana Mînzatu, die heel de 'menselijk kapitaal agenda' uit het rapport van Mario Draghi gaat trekken. Minstens zo verrassend was de zware post op financieel terrein van de Pool Piotr Serafin.
Jaap en PG vertellen hoe Ursula von der Leyen met de pionnen van de Benelux speelde, ten koste van de Belgen. Wopke Hoekstra bleef lange tijd in onzekerheid. Zijn post kon op de valreep weleens naar een vrouw gaan! België kreeg een junior-portefeuille toegeschoven. De jackpot won Luxemburg met de grote landbouw-portefeuille voor de 42-jarige EVP'er Christophe Hansen, een multilinguïst en Juncker-achtige alleskunner en charmeur. Heeft Ursula hier haar kroonprins hier in stelling gebracht?
Het Europees Parlement scherpt nu de messen. Jaap telt een stuk of negen kandidaten – want dat zijn het nu nog – die op hun tellen moeten passen. Er zullen vast een paar niet door de keuring komen. De Hongaar heeft zelfs een portefeuille gekregen - Gezondheid en Dierenwelzijn - die hem zeer kwetsbaar maakt.
De inhoudelijke grondslag voor de commissarissen is overduidelijk. Dit is de Super Mario Commissie die zijn gedurfde, concrete rapport mag waar zien te maken. Spannendste aspect is Draghi's verrassende voorzet voor 'fiscale hervormingen'. Dit explosieve pakket is onverwacht in de portefeuille van Wopke Hoekstra beland. Moet de ooit zo kritische aanvoerder van de Noordelijke frugals nu Eelco Heinen en andere argwanende ministers van Financiën zien te overtuigen?
De grootste explosie kwam te Brussel uit het kantoor van Macrons kandidaat Thierry Breton. Hoe bij heftige troebelen uiteindelijk niet hij, maar de rechterhand van de president Stéphane Séjourné naar Brussel ging is een verhaal op zich. Hij mag nu via Brussel de beschadigde 'As Parijs-Berlijn' repareren.
Er zijn natuurlijk nog wel een paar zeer interessante nieuwe namen in de Commissie. Het Litouws zwaargewicht Andrius Kubilius voor Defensie en Ruimtevaart bijvoorbeeld. De Finse topvrouw Henna Virkkunen die de partner van ASML zal moeten worden. De brandschone Oostenrijker Magnus Brunner die Migratie gaat doen. De Zweedse Jessika Roswall die Nederland nodig heeft voor stikstof en water. Het kabinet-Schoof zal Europa weer voor zich moeten winnen.
***
Verder kijken
De persconferentie waarop Von der Leyen de nieuwe Commissie voorstelde
***
Verder luisteren
446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd
437 - Dwarse Viktor Orbán mag een half jaar Europa voorzitten. Gaat dat wel goed?
432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand
429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt
427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben
424 – Het Groot Europees Handelsdebat
419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst
407 - Cruciale Europese verkiezingen
399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke
378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts
371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken
218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:38:45 – Deel 2
00:51:45 – Deel 3
01:24:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Je kunt natuurlijk alles een 'crisis' noemen. Maar de wooncrisis is er een die bijna iedereen aan den lijve ondervindt. Wie kent er niet een jongere, een oudere vrouw, een gezin of een collega die wanhopig op zoek is naar een passend huis of appartement?
Daarover kwam de Vereniging Eigen Huis bijeen in Amare in Den Haag. Het 50-jarig jubileum werd een moment van feest én alarmbel. Jaap Jansen en PG Kroeger waren er live bij en spraken over knelpunten en oplossingen met deskundigen en verantwoordelijken. PG: "In minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en ruimtelijke Ordening moet een beetje meer ome Joop; wat meer Den Uyl."
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Eigen Huis en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend maak je kans op een van de tien beschikbaar gestelde boeken over 50 jaar VEH.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
In het eerste deel van deze aflevering praten we met Cindy Kremer, algemeen directeur van de Vereniging Eigen Huis en met hoogleraar Peter Boelhouwer van de TU Delft hoe de nieuwe woningnood opgelost kan worden. Ze onttoveren veel legendes. Zo doet Nederland het zo slecht nog niet met de bouw van woningen. De durf om Vinex-wijken te bouwen leidde tot veel woongeluk. Maar juist nu stokt het groeitempo.
Duidelijk wordt - ook vanuit de historie van 50 jaar geleden! - dat de vaak ongeziene factor van 'grond' en 'grondbeleid' voor de oplossing van de wooncrisis cruciaal is. Grond is er genoeg in ons land, maar het beheer en de prijs ervan hebben forse consequenties voor de aanpak van de wooncrisis.
Zoals Cindy Kremer zegt, bijna elke 'crisis' slaat uiteindelijk neer bij de volkshuisvesting: stikstof, personeelstekorten, waterkwaliteit, sociale woningvoorraad, doorstroming, vergrijzing en migratie. Het is dan ook veel te simpel om alleen het mantra 'bouwen, bouwen, bouwen' als oplossing te presenteren, zegt Peter Boelhouwer. Een steviger regie van 'Den Haag' is onvermijdelijk.
Hoe verknoopt de problemen vaak zijn, vertellen Carla Muters en Jelle Beemsterboer. Muters is voorzitter van de Nationale Hypotheek Garantie, een organisatie in het hart van de problematiek en de oplossingen. Het is een sociaal vangnet voor eigenaren met problemen en zorgt ervoor dat zij in crisistijd kunnen terugvallen op gerichte financiële ondersteuning. In de kredietcrisis redde dat vele duizenden gezinnen, waarbij de NHG tot het gaatje ging: het beschikbare vermogen raakte bijna op.
De NHG is een typisch Nederlands instrument waarin de grondwettelijke zorgplicht van de overheid voor 'een dak boven het hoofd' concreet gerealiseerd wordt. Zo helpt de NHG ook bij het ondersteunen van verduurzaming.
Het concreet vinden van locaties en het realiseren van woningbouw is het werk van de Noord-Hollandse gedeputeerde Jelle Beemsterboer (BBB). Juist deze provincie kent omvangrijke metropoolregio's en uitgestrekt landelijk gebied. Alles komt hier samen. Hij wordt er dan ook mee geconfronteerd dat al te simplistische gedachten over boeren, landschap, steden en natuur meer blokkeren dan helpen.
Zo zijn er in Noord-Holland plannen voor wel 191.000 nieuwe woningen tot 2030. Maar papieren afspraken zijn nog geen concrete huizen. Met 'versnellingstafels' moet hij al polderend voortgang zien te boeken.
Met het schrappen van OV-projecten als een verlengde Noord-Zuid Lijn bij Amsterdam of het schrappen van het Nationaal Programma Landelijk Gebied brengt het kabinet-Schoof oplossingen niet dichterbij. De aangekondigde woningbouwtop met alle betrokken partijen kan dan ook wel eens een boeiende confrontatie van ambities en realiteitszin opleveren.
***
Verder luisteren
422 - Een eigen huis, een plek onder de zon - woningnood toen en nu
448 - Premier zonder kompas
426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat
425 - Een oprecht akkoord
415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa
389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland
379 - Migratie: het werkelijke verhaal
351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later
338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat
332 - De lange kleurrijke traditie van 'Boerenpartijen'
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:45:07 – Deel 2
01:03:10 – Deel 3
01:27:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het waren de eerste Algemene Politieke Beschouwingen van de Tweede Kamer met het nieuwe kabinet-Schoof. Er was een Regeerprogramma dat het Hoofdlijnenakkoord uitwerkte. Er was een Miljoenennota en er waren de begrotingen van alle ministeries. Alle reden een indringend debat op de inhoud toekomstgericht te houden. Maar het werd opnieuw een debat in chaos en verziekte sfeer. Jaap Jansen en PG Kroeger pogen licht in de duisternis te brengen over de vraag: wie ging waar de mist in en wie zag het scherp? Wat maakte die 'Brief aan de EU' zo explosief en volstrekt inhoudsloos tegelijk? En waar ging het twee dagen lang eigenlijk niét over?
***
🔋Sponsor van deze aflevering is Tibber. Opladen voor de toekomst met jouw thuisbatterij. Haal het maximale uit je huis met Homevolt van Tibber. Bekijk meer op Tibber.nl/homevolt.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Ten diepste is het probleem van dit kabinet dat het van niemand is. En premier Dick Schoof al helemaal niet. Zijn niet bestaande ‘mensbeeld’ waarnaar Pieter Omtzigt al vroeg bij de start blijkt nu de kern van het probleem.
Jaap moet bij Schoof denken aan een ouderwetse jukebox. De vier coalitiepartijen hebben hun grammofoonplaten erin gestopt en die worden nu in willekeurige volgorde afgespeeld. Het is: men vraagt en wij draaien. De premier voegt er zelf niets aan toe. Hij heeft geen kompas.
PG noteert dat Schoofs definitie van het premierschap nog het meest lijkt op de rol van ministers van vóór Thorbecke. Een ander - koning Willem I - bepaalde de Zeitgeist van het Bewind - ministers waren gedienstige bureaucraten zonder eigen huismacht, gezag of inhoudelijke visie.
Opvallend hierbij is het gebrek aan finesse in zijn aanpak van het parlementair debat. Het was politiek adembenemend hoe Schoof handreikingen uit de Kamer bruusk de kop in drukte of kansen op nuttige steun bij CDA, ChristenUnie, D66 en anderen niet herkende en als ‘een pinkje’ wat hij bereid was te geven ridiculiseerde.
De coalitie lijdt aan twee elkaar verstekende vacua: het leiderschap in het kabinet – in het buitenland denken ze dat Geert Wilders de premier is - en dat bij de fractie van NSC. Omtzigts invalster Nicolien van Vroonhoven verbijsterde – zowel toen ze politiek optrad als wanneer ze sprakeloos in haar bankje bleef zitten. Intussen kwam de metafoor van de 'vier pizzapunten' weer volop tot uiting. Zeer opmerkelijk was de profilering door VVD-leider Dilan Yesilgöz. Zij schoffeerde elk van de andere drie, maar deed dit politiek zeer behendig.
Jaap en PG duiken in de achtergrondperikelen van de brief van minister Marjolein Faber aan de Europese Commissie. Het blijkt bij dat document volstrekt niet om inhoud of betekenis te gaan. De professionele reactie van de staf van Ursula von der Leyen was veelzeggend.
Wie de lijst thema's die in dit ‘debat van het jaar’ geheel buiten beschouwing bleven langs loopt kan niet anders dan onthutst zijn. Van het grootste knelpunt - de massale tekorten aan personeel - tot de nieuwe rol van Mark Rutte in oorlogstijd, van de NSC-nota over bestaanszekerheid tot de uiterst labiele begrotingstoestand - het kwam niet of slechts procedureel ter sprake. En, opvallend: niemand agendeerde de HJ Schoo-lezing van Omtzigt!
***
Verder luisteren
442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders
438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen
436 - Nieuwe bestuurscultuur: de Tweede Kamer is alvast begonnen
433 - Op weg naar het bordes
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat
425 - Een oprecht akkoord
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd
445 - Chaos en onrecht in het sociale stelsel
443 – Negen premiers en een explosief Oranjehuis
423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven
379 - Migratie: het werkelijke verhaal
344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn
274 - Thorbecke, denker en doener
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:41:25 – Deel 2
01:04:35 – Deel 3
01:27:29 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Ivo Daalder adviseerde president Bill Clinton over Europa; werd Barack Obama’s ambassadeur bij de NAVO en leidt nu de Chicago Council on Global Affairs. Een echte Amerikaan. Maar nu siddert hij bij de gedachte die bewuste keuze te laten varen en misschien wel terug te gaan naar Nederland. Hij kan niet anders, als Donald Trump terugkeert in het Witte Huis.
Met Jaap Jansen en PG Kroeger praat Daalder over zijn geopolitieke belevenissen en de turbulente wereld van vandaag. Wat NAVO-partner Nederland betreft rekent hij op ‘the adults in the room’. Maar als Trump terugkomt? “Dan voelen Orbán, Wilders, AfD en mensen als Meloni en Fico zich gesterkt.”
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze BB bevat oa een advertentie van Bureau Vergezicht en van Tibber
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Bill Clinton was de eerste president van na de Koude Oorlog. Met hem een beleid voor het nieuwe Europa ontwerpen was een avontuur in een onbekende wereld. Daalder vertelt kleurrijk over die ‘unieke relatie en nauwe vriendschap’ van Bill met Boris en Bill met Helmut. Jeltsin kon een nieuw Rusland bouwen nadat hij de Sovjet-Unie had opgeblazen. Maar wat moest daarna eigenlijk gebeuren? Het idee dat Rusland een samenleving, economie en machtsstructuur van eeuwen tirannie kende, die nu wel te managen zou zijn? Dat is een illusie. "Rusland is Rusland."
Hoe destijds de kernwapens en raketten in Oekraïne zijn 'weggewerkt' blijkt daarbij nú van essentiële betekenis. “Clinton was een binnenlandpresident, maar hij leerde het tijdens zijn ambtsperiode. Hij werd geconfronteerd met de wereld, met de realiteit.” Hij citeert Ruslandkenner collega Strobe Talbott die meteen al zag wie de nieuwe man in het Kremlin was: "Poetin kun je nooit vertrouwen."
9/11 maakte een ruw einde aan de wereld van het ‘vredesdividend’ en wees naar nieuwe confrontaties van heel andere aard. Daalder vertelt fascinerend wat hij die dag meemaakte.
De nasleep deed hem kiezen voor Barack Obama en níet voor Hillary Clinton. Hij noemt Obama een politiek talent van de buitencategorie, maar als president een solide middenmoter. Tijdens Daalders ambassadeurschap was de NAVO verstrikt in Afghanistan en Libië. En de confrontaties met Poetins Rusland werden steeds ruwer.
Obama’s cruciale relatie in Europa was Angela Merkel. "Er zijn berichten dat dit gebeurde," zegt Daalder droogjes over het afluisteren van haar smartphone. Amerika wilde dat Duitsland een veel grotere ging spelen, maar Merkel hield dat af. Daalder is heel benieuwd naar Merkels binnenkort te verschijnen reflecties op haar rol als wereldleider die Europa afhankelijk hield van goedkope energie uit Rusland en pal stond voor vrijhandel met China.
Hij zag hoe Mark Rutte door MH17 fundamenteel veranderde. "Heel Europa ervoer die schok, maar nergens kwam het zo hard aan als in Nederland." Het maakt hem de geschikte man de NAVO te leiden: omdat hij consensus kan smeden maar sindsdien wel een glasheldere lijn heeft.
Daalder benadrukt dat je Trump letterlijk moet nemen. Als hij zegt dat de NAVO dood is, dat hij één dag dictator wil zijn en na hem geen verkiezingen meer nodig zijn, dan nemen we dit maar liever bloedserieus. "Het is wat in de jaren twintig in Italië en later ook in Duitsland gezegd werd.”
Ook de 'vredesregeling' die Trumps running mate JD Vance schetst voor Oekraïne moeten we volstrekt ernstig nemen. In 2016 dienden rond Trump nog de ‘adults in the room' van de klassieke Republikeinse partij. Nu zijn nog alleen maar sekteleden over.
De toekomst van Kyiv, Europa en de Atlantische waardengemeenschap hangt nu af van de keuze die de kiezers maken in de buitenwijken van Milwaukee, Pittsburgh, Atlanta en Detroit.
***
Verder luisteren
434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte
413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO
404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed
361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm
279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU
441 - Extra zomeraflevering: boekenspecial! over Erik Larson - Demon of unrest (vanaf 00:23:15)
276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug
260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder
253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft
218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann
197 - De ondergang van de Sovjet-Unie: Boris Jeltsin, een tragische held
188 - De ondergang van de Sovjet-Unie: 1991, het jaar waarin Gorbatsjov in de afgrond staart en Poetin gemeenteambtenaar wordt
150 - De memoires van Barack Obama
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:30:46 – Deel 2
00:55:27 – Deel 3
01:21:09 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Emmanuel Macron stelde in april: “Europa is sterfelijk.” Het antwoord op die waarschuwende stelling komt nu van voormalig bankpresident Mario Draghi. Over zijn ambitieuze plan om de Europese productiviteit fors te verhogen zegt hij kort en goed: "Doe dit of het wordt een langzame doodsstrijd.”
Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren Draghi's voorstellen en schetsten de impact ervan op ons land. Want als prominente EU-lidstaat en voorhoedeland in high tech en innovatie zal zeker Nederland aan de slag moeten met Draghi’s 170 concrete stappen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
De aflevering bevat onder meer een advertentie van Breinstein en van Tibber.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Meteen valt op: Draghi is erin geslaagd niet het zoveelste rapport te schrijven met veel visionaire beelden en taal en weinig concrete handvaten. Bovendien draait hij er niet omheen. Hij is de strenge bovenmeester die helder verwoordt wat niet goed gaat en flink huiswerk opgeeft.
Voor de concurrentiekracht van de EU is van alles nodig en belangrijk - en daar heeft hij veel voorstellen voor - maar niets is zo wezenlijk als het menselijk kapitaal van de Europeanen. Onmiskenbaar bouwt Draghi hier voort op het initiatief van Ursula von der Leyen met haar Year of Skills 2023. Het opwaarderen van de capaciteiten en vaardigheden van alle werknemers staat centraal in het rapport.
Daarbij wijst Draghi op de intrinsieke kwaliteit van de Europese kennissector. HBO, WO, R&D-instituten en bedrijven behoren tot de beste ter wereld. Maar het vertalen daarvan naar praktische toepassingen en de opschaling blijft steken. Juist hier zijn de VS en China Europa voorbijgeschoten.
Zelfkritisch is het rapport. Ook over EU-regelgeving die voor het sociaal sturen van grote ondernemingen nuttig is, maar voor starters, mkb en nieuwe initiatieven ondoenlijk is te volgen. Dat helpt niet bij het waarmaken van de ambities tot het Co2-neutraal maken van de industrie en het klimaat- en energiebeleid voluit te richten op 'groene groei'.
Opvallend is Draghi's felle oproep om nu toch eindelijk werk te maken van een Energie Unie – Jacques Delors deed het in 2010 in bijna dezelfde woorden in een vraaggesprek met PG! - en ook de Kapitaalmarkt Unie en andere wezenlijke aspecten van de Interne Markt concreet te voltooien. Defensie, ruimtevaart, de nieuwste vormen van high tech, niet is ontsnapt aan de scherpe blik van Super Mario.
Ursula von der Leyen en de aanvoerders in het Europees Parlement lieten in hun reacties direct blijken deze heldere visie met zeer concrete stappen zeer inspirerend te vinden. De nieuwe Europese Commissie (waarvan de samenstelling volgende week bekend wordt) er een soort regeerprogram mee gekregen.
Opvallend is de Duitse reactie. Minister van Financiën Christian Lindner (FDP) kwam al met een 'nein!' terwijl Draghi nog bezig was met zijn presentatie. De Duitse werkgevers daarentegen kwamen met groot applaus. Lindner zou dan ook eerder uit politieke zwakte dan vanuit kracht zo hebben gereageerd, analyseert PG.
En Nederland? Jaap en PG zien een opvallende analogie. Premier Dick Schoof lijkt hier op Ruud Lubbers en vicepremier Wim Kok in november 1989. Toen viel de Muur en ging Europa over de kop, twee dagen nadat hun regeerakkoord rond was. Ook Schoofs regeerprogramma is met Draghi's document meteen achterhaald.
Dit zal komende week bij de Algemene Politieke Beschouwingen tot heel wat ongemakkelijke discussies leiden. Het kabinet snijdt immers overal waar Draghi juist Europa wil aanjagen en kansen wil pakken. Als land van ASML en topsectoren van innovatie en R&D staat ons land hier in zijn hemd. Europees denkende partijleiders als Frans Timermans, Rob Jetten, Henri Bontenbal en Laurens Dassen kunnen het de premier lastig maken en tegelijk Wilders en de eurosceptici van BBB en NSC op de kast jagen.
Schoof moet voorkomen dat het ook voor Nederland een langzame doodsstrijd wordt.
***
Verder lezen
Het Draghi rapport
***
Verder kijken
Presentatie van het Draghi rapport
***
Verder luisteren
435 - Klimaat en Groene Groei: Sophie Hermans heeft grote ambities, maar wordt het haar mogelijk gemaakt?
432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand
430 - Zes markante Belgische premiers (met Paul-Henri Spaak)
429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt
427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben
424 – Het Groot Europees Handelsdebat
419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst
416 - Nostalgie naar de E.E.G.
415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa
407 - Cruciale Europese verkiezingen
399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke
389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland
378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts
371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken
223 - De degelijke daadkracht van Mario Draghi's Italië
124 - 95 jaar Jacques Delors
107 - Jean Monnet, de vader van Europa
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:25:30 – Deel 2
00:55:47 – Deel 3
01:32:20 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Eind september komen ze allemaal bijeen op een expertconferentie: iedereen met een grote verantwoordelijkheid voor het zwaar gehavende sociale stelsel. Harde noten worden gekraakt, bittere lessen getrokken en pogingen gedaan om een nieuw en hoopvol perspectief te schetsen.
De basis daarvoor is een indringende 'proeve' van een onderzoek van een groep betrokken experts, geleid door Roel in 't Veld. Met mede-onderzoeker Marleen Maat zet hij een nieuwe, fundamentele visie uiteen in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen: Chaos en onrecht in het sociaal domein: diagnose en therapie.
Drie jaar geleden was In ’t Veld ook al te gast bij Jaap Jansen en PG Kroeger. Toen spraken ze over zijn boek 'In het oog van de orkaan' en hoe door een combinatie van perfectionisme en wantrouwen de overheid burgers is gaan overbelasten. Die storm is nog niet gaan liggen.
Nu het kabinet-Schoof met zijn regeerprogram komt en de eerste Prinsjesdag beleeft, is zo'n visie op hoe het verder moet en kan met 'het sociaal domein' en de vele complexe 'overheidsarrangementen' daarbinnen actueel én urgent. De studie biedt een grondige analyse, stelt een pijnlijke diagnose en komt met een therapie. De patiënt is hier de overheid, met name die in dat sociaal domein waar de regelstelsels van zorg, fiscus, inkomenssteun, wonen, studeren en kinderopvang elkaar ontmoeten en vaak hopeloos dwarszitten.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
De aflevering bevat onder meer een advertentie van Breinstein en van Tibber.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De analyse stelt vast dat er sprake is van ‘hardnekkigheid van systemisch falen’ die leidt tot ‘een ontzagwekkende problematiek’ die de onderzoekers ontsteld en beschaamd maakte over hoe we dit zo hebben laten ontaarden. Hun speurtocht door deze tragedie leidt tot het inzicht dat burgers, overheden en uitvoeringsorganisaties in de greep raakten van 'de vloek der goede bedoelingen.'
Al die onderdelen van het sociale stelsel willen oprecht burgers helpen of ondersteuning bieden. Maar zij behandelen slechts een deelsegment van de sociale problematiek van burgers. En de ene regeling heeft onbedoeld vaak funeste effecten op de andere. "Niemand heeft nog zicht op het geheel", zegt In’ t Veld. “En niemand is daardoor nog verantwoordelijk voor het geheel. De mythe van de eenheid van beleid bij de overheid is bedrieglijk."
Iedereen kent het horrorverhaal van de kindertoeslagaffaire. Nieuw voorbeeld is de WIA en het UWV. Deze regelgeving blijkt zelfs voor de expertcommissie die haar bestudeerde onbegrijpelijk. Op een arbeidsmarkt met miljoenen zzp'ers en flexcontracten is het centrale begrip bij nog altijd het oude ‘dagloon' – alsof iedereen een vaste betrekking heeft. Die fictie in combinatie met een wantrouwende overheid die controle op data van burgers tot voorwaarde vooraf maakt, zorgt voor onuitvoerbare regels en dreiging van willekeur. Marleen Maat en Roel in 't Veld benadrukken dan ook dat dit soort complexe stelsels sterfelijk is.
Bij een werkzame therapie zijn helderheid over zulke eisen en over de rechten van burgers essentieel, zoals in de 'Taxpayer's Bill of Rights' in Amerika geformuleerd na vergelijkbare ellende daar.
Met het idee van ‘een snelle eenmalige operatie’ als politiek toverstafje maken Maat en In 't Veld de kachel aan. "Dan ben je binnen de kortste keren terug bij af, want ook die nieuwe regelstelsels zullen weer lijden aan dezelfde euvels. Of ergere."
Dat zien we nu al bij de lange reeks hersteloperaties. Van Prinses Laurentien tot Box-3 worden operaties in gang gezet die de complexiteit eerder nog groter maken en de dreiging van willekeur niet minder. Het overzicht over wie wat waar en waarom doet is zoek.
Dat er ruimte moet komen voor heel praktische, gerichte oplossingen die burgers uit het drijfzand kunnen redden, beseft iedereen. De onderzoekers komen met de figuur van ‘ de Kompaan' die in onontwarbare kluwen van problemen bij burgers mandaat heeft een oplossing door te zetten. Want de lange termijnen van noodsituaties ‘leiden tot ettergezwellen van financiële ellende’. Die Kompaan doet sterk denken aan de taxpayer advocate die in Amerika door Nina Olson, gast in Betrouwbare Bronnen aflevering 275, werd gerealiseerd. Want de gedachte ‘het systeem levert maatwerk’ is een onwaarheid, zegt In't Veld spijkerhard.
Voor de lange termijn zien Marleen Maat en hij alleen een oplossing als iemand voortaan wél verantwoordelijkheid wil nemen voor het geheel van het sociaal domein. Dat kan alleen de premier zijn, niet een vakminister. Met een taskforce moet hij de kernwaarden voor de overheidstaak herformuleren en daarvoor is een brede consensus nodig.
Deze groep zal ook het ‘niet-aanvalsverdrag’ in de overheid tussen de drie beroepspraktijken van de ambtelijke wereld moeten doorbreken: de sector 'recht', de sector 'ict' en de sector 'comptabiliteit'. En voordat nieuwe regels worden ingevoerd moeten simulaties gedaan worden om uitvoeringsstoringen in de sociale werkelijkheid preventief in kaart te brengen.
Voor de expertconferentie op 27 september in Woerden én voor het debat over de plannen van het kabinet-Schoof biedt dit alles meer dan genoeg stof tot nadenken en voor concrete actie na alle chaos en onrecht.
***
Verder luisteren
226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur
222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie
147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving
120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan
68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis
423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven
162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht
382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland
275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen
210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:38:46 – Deel 2
00:59:53 – Deel 3
01:29:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
- Mehr anzeigen
