Episoder
-
"Dit verlaat je nooit meer", zei toenmalig nationaal coördinator terrorismebestrijding en veiligheid Dick Schoof afgelopen weekend in Nieuwsuur over het drama met MH17 op 17 juli 2014. Ieder van ons weet vast nog waar en hoe hij hoorde van deze gruweldaad. Jaap Jansen en PG Kroeger zetten wat toen gebeurde in een politieke en historische context van de gebeurtenissen sindsdien in Oekraïne, Rusland en Nederland.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Het begon allemaal met de soevereine keuze van het Oekraïense volk over zijn toekomst. Wilde men een Europees perspectief of een toekomst binnen de Euraziatische confederatie rond het Kremlin? De steun voor de Europese optie was massaal.
Daarom de druk van Vladimir Poetin op vazal Viktor Janoekovytsj en diens vlucht. Daarom de Maidan-opstand en de verkiezing van president Petro Porosjenko. En daarom die inlijving van de Krim en door Rusland aangedreven separatistische geweldsacties langs de oostgrens. En daarom ook: het associatieverdrag met de EU van 27 juni 2014, vlak voor het neerhalen van vlucht MH17.
Jaap laat fragmenten horen van reportages die hij in politiek Den Haag maakte als verslaggever van BNR Nieuwsradio. Het bergen van de slachtoffers ging traag. De pogingen daartoe – in vol oorlogsgebied – waren uiterst riskant. Er werd zelfs overwogen om een militaire missie te sturen. Poetin probeerde zijn acties om Kyiv te destabiliseren toe te dekken. Door MH17 werd het masker afgerukt.
De Minsk-akkoorden waren een poging van Rusland om de zaak te sussen en uiteindelijk als een frozen conflict te laten voortbestaan. Intussen werd in Nederland via een referendum de Europese toekomst van Oekraïne ondermijnd. Al in april 2014 - vóór de aanslag - gaf Geert Wilders de EU de schuld van de oorlog. In de referendum-campagne kwam stokebrand Nigel Farage naar Volendam om de strategische verbinding van dit referendum met het zijne voor Brexit te onderstrepen.
Toen duidelijk werd dat Oekraïne geen vazal of bufferstaat wilde zijn of van plan was te zwichten, voerde Poetin de druk verder op. Met NAVO-expansie naar het oosten had dit allemaal niets van doen. Wel met het verlangen van Oekraïne om zelf zijn toekomst te bepalen. Anne Applebaum en Jaap de Hoop Scheffer wezen daar bij ons al eerder op.
Intussen bezocht Geert Wilders Moskou en behandelde na terugkeer de nabestaanden van MH17 als irrelevante klagers. De lijn van de PVV op dit punt is opmerkelijk consequent. De keuze voor aansluiting bij de nieuwe Europese partij van Viktor Orbán onderstreept dat nog eens. Het is extra tragisch dat Dick Schoof als direct betrokkene van toen in 2024 premier is van een coalitie waarin de partij van Wilders dominant is.
***
Verder luisteren
413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO
348 – Oud-premier Natalia Gavrilița over Moldavië - het kleine, ook bedreigde buurland van Oekraïne
339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck
327 - Poetin, Zelensky en wij. Een jaar na de inval
287 - Waarom Robert Serry altijd weer terugkeert naar zijn Oekraïne
279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
267 - Hoe je tijdens de oorlog de Oekraïense economie overeind houdt - een gesprek met Caspar Veldkamp
260 - De toesprakentournee van Volodymyr Zelensky
257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'
254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken
253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft
252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was
248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland
244 - Frans Timmermans over onder meer Rusland en Oekraïne
19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen
417 - Humanitaire hulp en medische evacuaties in Oekraïne
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:29:13 - Deel 2
00:47:00 - Deel 3
01:16:45 - Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
President Emmanuel Macron zet de Franse republiek op zijn kop. De nederlaag van zijn partij bij de Europese verkiezingen bracht hem ertoe een bijna revolutionaire stap te zetten. En vervolgens trekt hij daar de consequenties uit. Hij daagt de Franse politici uit als nooit te voren sinds het begin van de Vijfde Republiek en het aantreden van Charles de Gaulle als president in 1958.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Macron schreef vervroegde verkiezingen uit en vroeg de Fransen om 'opheldering': “Hoe en door wie wilt u dat ons land geregeerd wordt?” Daarmee zette hij het politieke systeem en de politieke cultuur op zijn kop. Niet de president beslist en stuurt piramidaal, maar de kiezer moet de richting wijzen.
De politieke groeperingen reageerden heel ouderwets – ten diepste gaullistisch. Zij vroegen de kiezer hen een absolute meerderheid te geven, zoals gebruikelijk in het politieke bestel van de nog altijd bestaande Vijfde Republiek.
De Fransen lijken wèl aan vernieuwing toe. Zij luisterden naar iemand anders; de voetballer uit het nationale elftal Kylian Mbappé. De voetbalster adviseerde de burgers 'verantwoordelijk' te handelen en 'de extremen' te marginaliseren. Alsof hij ‘het vaasje van Mark Rutte’ in de etalage zette.
De uitslag van de verkiezingen van 7 juli verblufte de waarnemers dan ook. Geen duidelijke, klassieke absolute meerderheid voor enige stroming. Geen dominante rol voor de partij van de president. Geen triomf voor het radicaal-rechts van Marine le Pen, geen krachtige tegenbeweging door extreemlinks van oud-trotskist Jean-Luc Mélenchon. Maar wat dan wel?
Jaap en PG duiken diep in de uitslagen, dwars door het Franse stad en platteland. Alleen zo ontdek je de patronen die de basis vormden van deze verrassende uitslag. Wat gebeurde in Yvelines? Wat in de Gironde en de stedelijke centra rond Parijs?
En terwijl het stof neerdaalde, zette Macron op 10 juli zijn volgende revolutionaire stap. Hij schreef een brief aan de kiezers en legde uitvoerig uit waarom hij die 'opheldering' nodig vond, met alle risico’s van dien. Hij maande de politici nu in diepgaand beraad en overleg een stabiele regeringsmeerderheid te vinden, waarvoor hij als staatshoofd dan een premier zou aanwijzen.
Frankrijk was opnieuw verbluft. Moest men nu `à la Belge' (en zoals bij ons!) een kabinetsformatie proberen - polderen, coalities maken en compromissen zoeken? Dat was 'du jamais vu!' in een politieke cultuur van ideologische confrontatie en tweedeling.
Voor Frankrijk liggen nu twee wegen open. Men kan terugkeren naar de Vierde Republiek, de naoorlogse 12 jaar voordat ze De Gaulle smeekten de macht naar zich toe te trekken. De labiliteit van toen met kortademige kabinetten is geen attractief perspectief.
Men kan ook kiezen voor een constructie à la de Derde Republiek van de periode 1870-1940. Het lijkt vergeten hoezeer Frankrijk in die jaren een stevige, parlementair geregeerde natie was en allerminst de ‘gekozen monarchie’ van de jaren sinds 1958.
Opvallend is dat de bloei van Frankrijk in die jaren in culturele en economische zin alom bewonderd is. Parijs was de wereldhoofdstad van de kunsten. Technologie, innovatie, wetenschap en politieke vernieuwingen stonden voorop. Maar de politiek in die jaren lijkt veel geheel verdwenen uit de nationale herinnering.
Sommige politieke leiders waren bepaald kleurrijk. ‘Le Tigre' Georges Clemenceau bleek een onstuitbare oorlogsleider. Raymond Poincaré en Jules Ferry waren enorme persoonlijkheden die het land krachtig richting gaven. En hoe kun je het levensverhaal vergeten van Marguerite Steinheil?
Het Frankrijk van de Derde Republiek is misschien in allerlei opzichten een inspiratie voor het experiment van Macron. Want als hij een 'brede poldercoalitie' kan realiseren dan zal de politiek nadrukkelijk parlementair zijn.
Dan hangt niet langer alles af van de man in het Élysée, van 'Jupiter' of 'Dieu' zoals presidenten een tikje spottend genoemd werden. Het kan een nieuwe politieke cultuur worden. Een waarin de president meer nationaal symbool dan 'patron' wordt. Misschien een uitermate geschikte rol voor… Kylian Mbappé!
***
Verder lezen
Résultats des élections législatives 2024 : découvrez les scores du second tour et quel député l'emporte dans votre circonscription
***
Verder luisteren
432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand
429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt
419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst
407 - Cruciale Europese verkiezingen
399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke
333 - Een 'bromance' tussen Rishi Sunak en Emmanuel Macron. De haat-liefdeverhouding van Britten en Fransen
302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke
240 - Het Franse EU-voorzitterschap als uitdaging voor Rutte IV
204 - 14 juli 2021: Op weg naar de Franse presidentsverkiezingen
190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa
45 – De liefdesbrieven van Francois Mitterrand
35 - Charles De Gaulle
28 - De relatie Nederland-Frankrijk
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:26:24 – Deel 2
00:43:27 – Deel 3
01:22:23 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De nieuwe premier Dick Schoof beloofde in zijn allereerste debat met de Tweede Kamer dat er meteen een einde zou komen aan ‘het geëmmer’. En net op dat moment begon het opnieuw. Het was geen fraaie start. De trillingen dreunen in Den Haag nog lang na.
Het kabinet is geen kleuterklas, zei Schoof. Jaap Jansen en PG Kroeger kijken verder. Want als het dat niet is, wat is het dan wel?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De Kamer debatteerde over van alles, maar nauwelijks over de regeringsverklaring of het daarin geschetste beleid. Daaraan was Schoofs vaagheid debet, maar meer nog de weigering van de vier coalitiefracties om met elkaar en met de premier de inhoud van dat beleid uit te diepen en aan te scherpen. Zij schoten hem en de andere drie partners nooit te hulp, bedankten wel de bodes uitvoerig, maar scholden vooral op elkaar. De nieuwe premier kon daar geen coherente visie aan ontlenen en dat viel natuurlijk direct op.
Ook leek Schoof niet te beseffen dat in de eerste 48 uur van zijn bewind niemand zo goed geplaatst was als hijzelf om toon, aard en motto van zijn ploeg een eigen stempel op te drukken. Met het verkeerd citeren van Lubbers en Thorbecke kwam hij er niet.
Intussen bleek er genoeg om in te duiken. Frans Timmermans rook de onmin. Schoof zette uiteen hoe het kabinet zich nog wel aan de 3% tekortnorm van de euro wil houden. Maar dat roept veel vragen op en zou de positie van ons land in de Eurozone fors onder druk kunnen gaan zetten. Deze politieke keuze kan al op Prinsjesdag funest blijken en wat dan?
De coalitiefracties waren opvallend vergeetachtig. Men feliciteerde zichzelf vooral en prees de groepjes eigen bewindslieden, meer niet. Dat tijdens de formatie heel andere geluiden hadden geklonken werd nu op geen moment nog verdedigd.
Wel kwamen rancuneuze verhalen uit de formatiefase weer onverdund naar boven. De 'katholieke gluiperd' en de 'omvolking'. Maar ook de appjes van Mark Rutte en de woede van BBB tegen het ‘halveren van de veestapel’ van D66 verzieken nog altijd – en opnieuw - het debat.
Geert Wilders ging zo te keer over het onrecht hem aangedaan rond 'dat vreselijke begrip dat wij als PVV allemaal verwerpen', dat hij Timmermans en elke andere fractieleider alleen maar verder uitnodigde voorbeeld op voorbeeld aan te reiken. Timmermans slaagde er in het 'Milders'-personage te ontmaskeren. Dilan Yesilgöz en Pieter Omtzigt keken de andere kant op.
Na deze openingsronde was de vraag: 'zou Dick Schoof zich terugvechten als de centrale figuur van dit debat? Hoe dan? En wilde hij dat wel?'
Het bleef bij het procedureel aankondigen van het 'regeerprogram' en irritatie toen Omtzigt daarin graag een halve bladzijde zag verschijnen over 'ons mensbeeld'. En ook nog een pagina of twee over andere hobby's van NSC, hoewel Schoof juist benadrukte dat alleen hij en de ministers dat program opstelden.
Schoofs betoog over zijn eigen mensbeeld zette de deur wagenwijd open voor Rob Jetten, die behendig een thema van Henri Bontenbal oppakte. Als elk met zich meedraagt hoe je geworden bent als mens en karakter, dan gold dat toch helemaal voor bewindslieden die omvolkingstheorieën aanhingen? Die zijn dan toch evenmin opeens bevrijd daarvan? Bij de discussie hoe dat te wegen en te zien, ontplofte een tweet van de buurvrouw van de premier, PVV-vicepremier Fleur Agema.
Jaap en PG kijken vooral naar de impact op de politieke verhoudingen. Want dit dwong Schoof te doen wat ook Wilders meermaals weigerde: het recenseren van schofferingen. Hij kwam er bijna niet meer uit. En zelfs Thierry Baudet – die in de Kamer allang geen rol van betekenis meer speelt - ging hem trollen.
Omtzigt, die graag in procedures denkt, vroeg om een twitterverbod voor bewindslieden. Hij beval nadrukkelijk de discipline aan waarin – de nota bene door hem zo gehate - Rutte excelleerde. Zonder het woord te gebruiken leek Omtzigt Schoof te vragen, zijn mensen te ‘sensibiliseren’.
Ondertussen werd Sophie Hermans de steun en toeverlaat van Schoof. Niemand immers die zo goed het 'wat, wanneer en hoe' aanvoelt bij een premier in de enorme pressie waarin hij moet opereren. Het moet haar zoete wraak zijn voor hoe Wilders haar bejegende.
Maar of dit alles de basis vormt voor een vruchtbare coalitie en wederzijds vertrouwen is zéér de vraag.
***
Verder luisteren
436 - Nieuwe bestuurscultuur: de Tweede Kamer is alvast begonnen
433 - Op weg naar het bordes
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat
425 - Een oprecht akkoord
423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven
412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president
400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger
398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:27:51 – Deel 2
00:56:31 – Deel 3
01:34:47 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Op de dag voordat hij een half jaar de EU mocht gaan voorzitten liet de Hongaarse premier Viktor Orbán een bommetje ontploffen. Hij richtte een nieuwe Europese partij op. Zo kennen we hem weer. Alle reden de vele opmerkelijke punten, sluwe manoeuvres en aanzienlijke risico's van het Hongaarse voorzitterschap onder de loep te nemen.
Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de 'Viktorshow' van Make Europe Great Again, Orbáns rivaliteiten, trucs en 'n hele reeks mislukkingen die hij probeert weg te poetsen. Maar ook: de rijke historie van Hongarije,
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Binnenslands zijn Orbáns gezag en machtspositie lelijk aangetast. De economie staat er beroerd voor en Xi Jinping heeft een worgcontract voor hem, wat China oppermachtig maakt.
In Europa zijn z’n vijanden juist versterkt uit de verkiezingsstrijd gekomen: Donald Tusk, Ursula von der Leyen, Kaja Kallas en ook Giorgia Meloni. En daarmee zijn vijand Voldymyr Zelensky.
In 'zijn' halfjaar moet hij vooral braaf uitvoeren wat anderen buiten hem om regelden. Het verdrag met Kyiv, toetredingsonderhandelingen met Oekraïne en Moldavië, het Asiel- en migratiepact - de Belgen hebben dat allemaal in hoog tempo rond gekregen. Eigen prioriteiten heeft Orbán nauwelijks op tafel kunnen leggen.
Voor de Europese politiek lanceerde hij 30 juni iets heel nieuws. Een soort Habsburg-coalitie van radicaal-rechtse partijen (naast Orbáns Fidesz de Oostenrijkse FPÖ en het Tsjechische ANO) die de EU van binnenuit willen uithollen.
In plaats daadwerkelijke bundeling zet Orbán hiermee in op het aanwakkeren van verdeeldheid ten koste van rivalen als Marine le Pen en Meloni. Wie gaan zijn Patriottisch Manifest nog meer ondertekenen? PiS in Polen? De Lega in Italië, de Duitse AfD?
Voor het kabinet-Schoof doemt meteen een groot risico op. Kiest Geert voor Viktor? Welke effecten heeft dat binnen de EU voor de positie van 'Den Haag'? Wie vertrouwt in Brussel Dick Schoof of minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp dan nog? En wat gebeurt als de PVV met al die connecties met Boedapest - ook in het kabinet zelf - de Hongaarse vrienden verraden zou? Heeft Schoof er nog greep op?
Natuurlijk heeft Betrouwbare Bronnen zoals bij elk nieuw voorzitterschap aandacht voor de rijke diversiteit van kunst, cultuur en historie. En wat heeft Hongarije veel te bieden!
PG vertelt over ‘de eerste reis naar de maan’ bij de familie Esterházy. Over die Hongaarse vorstin die de Nederlanden regeerde; tot grote bloei liet komen en haar lieveling Willem van Oranje opvoedde. En over Michiel de Ruyter als nationale held van dit volk zonder zee of havens.
***
Verder lezen
Programma van het Hongaarse voorzitterschap
***
Verder luisteren
432 – Verkiezingen Europees Parlement 2024: het midden houdt stand
429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt
427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
416 - Nostalgie naar de E.E.G.
407 - Cruciale Europese verkiezingen
391 - België wordt voorzitter van de EU. Waarom de Nederlanders hun zuiderburen nooit helemaal zullen begrijpen
387 - Niets is zó politiek als opera - 100 jaar Maria Callas
344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn
336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt
109 - Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterk
63 - Judit Varga, minister van Justitie van Hongarije: lessen uit de geschiedenis
49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:31:51 – Deel 2
00:46:28 – Deel 3
01:17:14 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De Tweede Kamer durfde het aan. Een uiting van nieuwe bestuurscultuur: hoorzittingen met aspirant-bewindslieden. Die gaven ons veel inzicht in aard en houding van de leden van het komende kabinet-Schoof. Jaap Jansen en PG Kroeger zoemen in op leerzame, verbluffende en verwarrende momenten.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De hoorzittingen kenden allerlei lagen. Voor de komende coalitie hadden zij immers andere functies en doelen dan voor oppositiefracties. Ze dienden ook om hypocrisie bloot te leggen en als waarschuwing voor komende confrontaties. En voor de beoogd bewindslieden was hun functie nog weer heel anders. Sommigen benutten de gesprekken óók voor ‘menselijke verhalen' over breien en muskusratten. Of voor het etaleren van bittere rancune.
Veel bewindslieden gebruikten de hoorzittingen om plechtig de eigen komst als een soort 'paradigmashift' voor politiek Den Haag neer te zetten.
Boeiend werd het als kandidaat-ministers premier Dick Schoof en de komende collega's alvast nadrukkelijke waarschuwingen gaven. Dan werd het ineens een soort 'pre-constituerend beraad'!
Jaap en PG analyseren de drie verdedigingslinies van NSC en PVV rond de hete aardappel van 'omvolking'. Wat betekende eigenlijk dat men niet wilde ‘recenseren’ wat anderen hadden gedebiteerd aan nazi-idioom? Hoe past zoiets bij een democratisch ethos?
En het belang van die 'basislijn' was blijkbaar toch zo gering, dat alleen de eed bij de koning die overeind zou kunnen houden. Het kwam erop neer dat sommige bewindsleden geloven in papier en procedures, terwijl anderen liever met machtspolitiek voldongen feiten scheppen.
We zagen niettemin hoe Eelco Heinen maximaal profijt trok van de door de Kamer gewenste afwezigheid van premier Schoof. Hoe beoogd minister Judith Uitermark (NSC) eigenlijk nog geen idee had wat haar in de Rijksdienst boven het hoofd hing. En hoe de kandidaat PVV-ministers Marjolein Faber en Fleur Agema ineens uiterst gretig gingen recenseren - wat van de NSC’ers dan weer niet mocht.
Winnaar lijkt Dick Schoof. Hij blijft onbevlekt en mysterieus tot aan de bordesscène. Maar is het wel zo gunstig voor hem dat de hoorzittingen vooral toonden dat zijn ploeg geen team is, geen missie of visie bezit en leiderloos lijkt?
Bovendien tasten de toppen van de ministeries in het duister. Niemand weet daar al wat de nieuwe ploeg gaat doen als coherente aanpak op weg naar een regeerprogram. En als dat niet op 12 augustus klaar is, komt zelfs Prinsjesdag in gevaar. Zo'n valse start kan geen kabinet zich veroorloven.
De hoorzittingen waren nuttig en verhelderend. Volmaakt bepaald niet. Kamerleden vroegen zelden om concrete inzichten in de vele witte vlekken van het Hoofdlijnenakkoord. Het Europees Parlement doet dit beter.
De vier fracties die weigerden mee te doen, kregen in elk geval beslist ongelijk. Zij misten een kans om de Kamer als instituut te versterken.
***
Verder lezen
Hoofdlijnenakkoord
Schema hoorzittingen
***
Verder luisteren
435 - Klimaat en Groene Groei: Sophie Hermans heeft grote ambities, maar wordt het haar mogelijk gemaakt?
433 - Op weg naar het bordes
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat
425 - Een oprecht akkoord
429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt
412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:51:18 – Deel 2
01:09:26 – Deel 3
01:34:32 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het kabinet-Schoof gaat aan de slag. Opvallend is hoe vicepremier Sophie Hermans (VVD) als minister van Klimaat en Groene Groei concreet in actie wil gaan. "Het beleid gaat niet in de shredder" concludeert voorzitter Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie.
Met Jaap Jansen en PG Kroeger analyseert hij de hoorzitting van Hermans in Tweede Kamer; wat daar duidelijk werd en wat in het Hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie vaak niet duidelijk werd. In de 600 bladzijden ambtelijke analyses van de experts van de ministeries vonden we heel wat vragen die Hermans dezer weken als nieuwe minister concreet zal moeten uitwerken. Lukt haar dit?
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie. En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand. Ga naar Lendahand.com en gebruik de code betrouwbarebronnen500
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De nieuwe minister wil twee grote strategische doelen nastreven: Nederland schoon doorgeven aan volgende generaties en ons land onafhankelijk maken van energie uit ‘landen waar je niet van afhankelijk wilt zijn’. Van der Gaag noteert niettemin dat er een hele reeks punten is waar eerder het omgekeerde dreigt te gebeuren. Van de warmtetransitie in wijken en steden tot de forse bezuiniging op verduurzaming van de bedrijven met hun vele duizenden projecten. "Het kabinet komt voor de keuze te staan of het een financiële meevaller wil op korte termijn of een meevaller bij het klimaat op de lange termijn”, zegt hij.
Bij het overvolle stroomnet wordt dit eveneens duidelijk. Plannen en voornemens zijn afgekondigd, maar het coalitieakkoord heeft nergens geld gereserveerd. Bovendien wordt Hermans geconfronteerd met een zware tegenvaller in de relatie met Duitsland. Van der Gaag legt beeldend uit hoe en waarom 'filevorming' vanuit de Duitse energietransitie juist die in ons land nu lam dreigt te leggen. En het eindeloze gedoe met vergunningen is een niet minder groot probleem.
Ook is de bloei van een hoogwaardige en innovatieve energie-industrie in gevaar. Bijvoorbeeld bij de productie en succesvolle installatie van warmtepompen. "Hier staat bij het kabinet-Schoof China op 1 en niet Nederland," concludeert PG.
Hermans onderstreepte niettemin dat zij het beleid van Rob Jetten wil voortzetten. Haar huldeblijk aan hem aan het begin van de hoorzitting is in elk geval ongebruikelijk te noemen. Olof van der Gaag put hier moed uit, maar wijst tegelijk op een hele reeks grote risico's, zeker ook financieel, die zij voor de kiezen krijgt. Het nog in te vullen regeerprogram zal op dit terrein nog een hele hijs worden - zelfs met het gevaar dat de Europese Commissie Nederland bij het missen van de verplichtingen hard aanpakt.
Dat program biedt ook grote kansen. Hermans kan met collega-minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting) veel doen tegen energiearmoede in wijken en dus voor bestaanszekerheid. Met haar collega’s Eddy van Hijum (Werkgelegenheid) en Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) moet zij de tekorten aan personeel aanpakken in een sfeer waarin immigratie niet mag worden gezien als deel van de oplossing. Hoe dan wel? In het Hoofdlijnenakkoord staat hierover niets.
Essentieel is hoe en of Sophie Hermans als vicepremier op dit beleidsdomein écht de chef zal kunnen zijn. En Klimaat en Groene Groei zijn natuurlijk niet alleen een nationaal beleidsterrein. Gaat premier Dick Schoof zich hiermee in Europa stevig profileren? Welke ministers steken hier hun nek uit? Of wordt dit een thema met eindeloze competentiegeschillen? En waar niemand het over heeft: gaat het kabinet zich in Brussel sterk maken voor – opnieuw – een klimaatcommissaris uit Nederland of pikt Spanje deze belangrijke post in?
***
Verder lezen
Nationaal klimaatplatform - Bouwstenen voor bestaanszekerheid
***
Verder luisteren
433 - Op weg naar het bordes
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat
425 - Een oprecht akkoord
415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa
389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland
369 - Rob Jetten wil een ideeënstrijd rond het midden en een lossere verhouding tussen Kamer en kabinet
358 - Ligt het ambitieuze klimaat- en energiebeleid op koers? Gesprek met Henri Bontenbal (CDA)
338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat
324 - Nederland loopt vast door tekort aan jongeren met technische opleiding, hoe lossen we dit op?
244 - Frans Timmermans over klimaatbeleid, geopolitiek en weerbare democratie
106 - Diederik Samsom over het Europese klimaatbeleid en het crisisherstelplan
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:28:37 – Deel 2
00:46:03 – Deel 3
01:06:43 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Hij ging lesgeven. Maar nu nog niet. Daarom krijgt vertrekkend premier Mark Rutte nu eerst zélf les in 'hoe word ik een goede secretaris-generaal van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie?' Vier van zijn voorgangers kunnen hem én ons heel veel leren over hoe de NAVO werkt, hoe niet en wat daarbij het geheim is van al 75 jaar succesvol bondgenootschap.
Jaap Jansen en PG Kroeger portretteren een excentrieke Brit, een Nederlander in ongekende crises, de langst dienende SG en zijn grote crises en een bijna vergeten Duitser waarvan we achteraf pas het visionair staatsmanschap inzien. Elk van hen kan ons én Rutte voor de NAVO in de geopolitiek van de 21e eeuw inspireren en soms ook waarschuwen.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Nee, de NAVO had geen SG bij de start in 1949. Niet nodig, vonden de lidstaten. Opperbevelhebber Dwight 'Ike' Eisenhower deed politiek en strategie er gewoon bij. Maar hij werd in 1952 president en toen bedachten ze die civiele chef naast de militaire. Maar niemand wilde die baan.
Winston Churchill dwong zijn vriend en chef-staf Lord 'Pug' Ismay het te doen. Deze briljante, excentrieke militair en organisator maakte deze baan tot iets onmisbaars: "To keep the Soviets out, the Americans in and the Germans down."
De derde SG was de eerste Nederlander, Dirk Stikker. PG citeert enkele fascinerende momenten uit diens memoires - verplicht leesvoer voor Rutte!
Geen SG moest in de slechts drie jaar tussen 1961 en 1964 zulke existentiële crises zien te overleven. Berlijn, Cuba, Cyprus, De Gaulle, nucleaire strategie, wapenbeheersing en de 'Europese pijler' leverde bijna Wereldoorlog III op én een eerste uitzicht op ontspanning.
in 1971 kwam Joseph Luns en hij bleef nog langer dan Jens Stoltenberg! De rijzige, excentrieke diplomaat moest drie diepe crises overleven. Meteen al het rampzalige initiatief van Richard Nixon: 'The Year of Europe'. Alles ging fout, ook met Nixon zelf. Watergate maakte dat Luns een onmisbare stabiele factor werd totdat in 1980 Ronald Reagan president werd.
Tussendoor was Luns bijna in paniek over de dreigende communistische overname van Zuid Europa, vooral van zijn persoonlijke obsessie Portugal. Die crisis waaide snel over. Maar niet de noodzaak van een NAVO-antwoord op de herbewapening van de Sovjet Unie. Luns vertrok in 1984 nét voordat het Kremlin fundamenteel zou veranderen.
In die turbulentie trad in 1988 Manfred Wörner aan. Deze bijna vergeten vertrouweling van Helmut Kohl is een van de belangrijkste SG's in de historie. Hij hield de NAVO op koers terwijl de Muur viel, Michail Gorbatsjov ten onder ging, Oost-Europa bevrijd werd en Boris Jeltsin Rusland overnam.
De NAVO van nu met een eigentijdse, brede taak en met veel nieuwe leden uit het Oosten is het resultaat van Wörners strategische visie. Hij durfde visionaire stappen te zetten en bezocht al in juli 1990 als eerste NAVO-chef het Kremlin en de Doema. Hij wilde Rusland vreedzaam aan Europa koppelen en zo eigenlijk De Gaulles eigenzinnige visioen waarmaken.
Jaap en PG trekken lessen voor Rutte en voor ons. Over langetermijnvisie met nieuwe initiatieven, een scherp oog voor de loyaliteit vanuit Washington en soepele charme bij consistente hardnekkigheid.
***
Verder lezen
Dirk U. Stikker - Memoires (1966)
Albert Kersten - Luns, een politieke biografie (2010)
Peter Apps - Deterring armageddon, a biography of NATO (2024)
Ryan C. Hendrickson - Diplomacy and war at NATO, the Secretary General and Military Action after the Cold War (2006)
***
Verder kijken
Lord Ismay on the North Atlantic Council (1953)
Stikker press conference (6 May 1962)
Afscheid van mr. Joseph Luns (AVRO, 1984)
Manfred Wörner on new partnerships between East and West (20 December 1991)
***
Verder luisteren
430 - Zes markante Belgische premiers
413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO
404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed
361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm
348 – Oud-premier Natalia Gavrilița over Moldavië - het kleine, ook bedreigde buurland van Oekraïne
298 - De Cubacrisis, dertien dagen die de wereld schokten. En: de angst voor nucleaire catastrofe nu
279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU
272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa
265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland
257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'
236 – Václav Havel, de dissident die president werd
193 - Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap
163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte
61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse Muur
47 - Konrad Adenauer
31 - Jamie Shea, oud-woordvoerder van de NAVO
35 - Charles de Gaulle
22 - Jaap de Hoop Scheffer wil kernwapen onder F-35
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:38:44 – Deel 2
01:04:36 – Deel 3
01:49:31 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het nieuwe kabinet gaat niet bepaald met panache uit de startblokken. De kandidaat-premier sneuvelde. De kandidaat-vicepremier van de PVV sneuvelde. En eerste veto-crisis dreigde al direct rond diens opvolger, Marjolein Faber.
Jaap Jansen en PG Kroeger zien een hele reeks aspecten waarin het komend kabinet-Schoof uniek is vanuit historie en actualiteit. Wie heeft de meeste ministeriële ervaring, bijvoorbeeld? De nieuwe VVD-staatsecretaris Mariëlle Paul, nota bene!
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand. Ga naar Lendahand.com en gebruik de code betrouwbarebronnen500
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Premier Dick Schoof heeft nu de uitdagende taak van een groep losse bewindslieden uit vier incoherente segmenten zonder enige departementale ervaring een team te maken. Terwijl hij in het Torentje zélf ook al een soort stagiair is en de koning vanuit Amerika nogal korzelig laat blijken en beetje tempo te willen.
Die teambuilding is extra moeizaam, want men begint met het maken van een regeerprogram. En dat is een oorlog van allen tegen iedereen met minister Eelco Heinen op Financiën achter de knoppen, niet premier Schoof.
Jaap en PG voorzien dan ook wat Heinen als overvaltactiek nog vóór de bordesscène zal willen inzetten en hoe dit alles daarna vier jaar lang zal domineren. Al was het maar om niet binnen EU en Eurozone vanaf dag 1 machteloos te zijn.
Zodra ze in de eerste week van juli het bordes verlaten, begint het echte werk. En dat gebeurt binnen de themagroepen en onderraden van het kabinet, voorafgaand aan de ministerraad op vrijdag. Kam je die groepen precies af, dan zie je hoeveel risico's en politieke onevenwichtigheden in deze ministersploeg zijn ingebouwd. Van onheldere machtsfactoren tot grote plannen en beloften waar geen cent voor gereserveerd is. Wie doet 'Europa'? Hoe hakt minister Eppo Bruins een miljard euro en meer weg op OCW? Hoe ontploft BBB tussen haar ministers van Landbouw en Volkshuisvesting?
Bovendien zijn er minstens twee extra bommen die dreigen te ontploffen. Allereerst Asiel en Migratie, zowel op de inhoud, strategie als personeelsbeleid. De capriolen van NSC-fractievoorzitter Pieter Omtzigt rond de benoeming van Faber wijzen op labiliteit. Wat daarbij in Brussel staat te gebeuren wijst op mislukking van Schoofs beleid nog voor hij begonnen is. En Ursula von der Leyen kon de coalitie weleens overrompelen met een dodelijk geschenk: de migratieportefeuille in haar Europese Commissie. Genoemd hiervoor wordt vertrekkend VVD-minister Mark Harbers.
Tweede bom zijn de tientallen miljarden die Heinen en Schoof moeten vinden. Hun akkoord is een incoherente gatenkaas. 12 miljard voor 'Box-3', 15 miljard voor stikstof en provincies, het is nergens gedekt.
Het regeerprogram zal een product zijn van Schoof en zijn ministers. Politiek gezag heeft de premier daarbij nauwelijks. De vier fracties zullen het - ineens heel erg extraparlementair - vol extra gaten schieten op Prinsjesdag. Omtzigt geeft deze ploeg naar verluidt slechts een maand of drie na de presentatie van het program.
De 22% bezuiniging op de ambtenaren zal hen niet helpen. Haagse burelen worden de komende twee jaar opgeslokt door reorganisaties en herstructureringen. De echt goede mensen vertrekken snel naar 'functie elders' in deze tijden van grote tekorten aan talent en menskracht.
Internationaal staat Schoof alleen. Zonder eigen netwerk of politiek gezag. En Mark Rutte kan hem vanuit de NAVO niet helpen. Integendeel. Die komt geld ophalen dat er in Den Haag niet is.
***
Verder luisteren
431 - Kabinetsformatie: Handelsland Nederland staat op het spel
428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider
426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat
425 - Een oprecht akkoord
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
418 - Haagse hoogspanning en liberale irritatie
412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president
400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
332 - De lange kleurrijke traditie van 'Boerenpartijen'
213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit
169 - Vijftien jaar Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:41:25 – Deel 2
01:01:16 – Deel 3
01:38:43 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De uitslag van de Europese verkiezingen was zo onspectaculair voor de samenstelling van het Europees Parlement, dat dit op zichzelf verbluffend was. In plaats van de voorspelde triomf van radicaalrechts kwam het klassieke midden als overwinnaar uit de stembus. Met voorop de Europese Volkspartij van de christendemocraten, die er voor het eerst in twintig jaar zetels bij kregen.
Daarmee bleef de brede coalitie met sociaaldemocraten en liberalen overeind. Jaap Jansen en PG Kroeger nemen je mee door heel de EU om deze fascinerende uitslag te duiden en vooral wat daaronder schuil ging.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Eerste grote trend was een soort herrijzenis van Konrad Adenauer, precies 75 jaar na zijn aantreden als bondskanselier. In een hele reeks grote en kleine EU-lidstaten zei de uitslag luid en duidelijk: 'Keine Experimente!'. Van Finland tot Spanje en Vlaanderen was dit wat de meeste kiezers bewoog. Radicaalrechts haalde een zeperd, partijen in en rond het midden hielden stand.
Hierbij was de uitslag in Nederland verrassend analoog aan die in Italië. In beide landen wilde men geen malle fratsen belonen en verrasten de sociaaldemocraten en christendemocraten met een soort renaissance. Giorgia Meloni vrat Matteo Salvini zo op, zoals de PVV het FvD. Er bleek zelfs leven te zitten in de erfenis van Silvio Berlusconi.
De tweede grote trend was die van de bevestiging van gedurfde experimenten tegen het nationaalpopulisme. De held van deze verkiezingen bleek een rebel tegen Viktor Orbán, Peter Magyar. De strateeg van pro-Poetin rechts leed een smadelijke nederlaag, net als zijn geestverwant in Slowakije.
In Polen gebeurde hetzelfde. De kiezers onderstreepten hoezeer zij het experiment van Donald Tusk tegen PiS waardeerden en schonken hem een afgetekende overwinning. De Polen gaven zo met de Hongaren, de Spanjaarden en de Balten de EVP die opmerkelijke overwinningsmarge in Straatsburg.
De derde grote trend was het puur nationale karakter van de Europese verkiezingen in de twee leidende naties, de as Parijs-Berlijn. De Franse en Duitse kiezers gaven een middelvinger aan hun politieke chefs Emmanuel Macron en Olaf Scholz. Hier gold, zoals vaker, 'das Primat der Innenpolitik'.
De ernstig verzwakte, onzekere positie van de liberale en rode leider werd door EVP-fractievoorzitter Manfred Weber meteen benut. Hij sprong direct in het vacuüm. Zo probeert het Parlement de leiding te nemen bij 'de kabinetsformatie' voor de tweede termijn van Ursula von der Leyen. Als dat lukt, is dit een onverwachte, krachtige zet in de versterking en democratisering van de EU.
***
Verder luisteren
429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt
427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben
424 – Het Groot Europees Handelsdebat
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst
411 - Negen opmerkelijke aspecten van de Europese Unie
407 - Cruciale Europese verkiezingen
399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke
368 - De Staat van de Europese Unie: op weg naar de Europese én de Nederlandse verkiezingen
344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn
284 - Quatorze Juillet: komt onder Macron een einde aan De Gaulles Vijfde Republiek?
256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking' (met Manfred Weber)
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:38:41 – Deel 2
00:52:29 – Deel 3
01:34:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Een derde van onze welvaart en werkgelegenheid komt van de wereldwijde handel waarin Nederland tot grootste spelers behoort. In het coalitieakkoord Hoop, lef en trots ontbreekt bijna elk besef daarvan.
Voorzitter Ingrid Thijsen van VNO-NCW en directeur Daan Wensing van Initiatief Duurzame Handel luiden de noodklok. "Dit erodeert de positie van Nederland op wereldschaal." Jaap Jansen en PG Kroeger bespreken met hen de grondslagen voor een succesvol beleid van buitenlandse handel, bij voorkeur gekoppeld aan ontwikkelingssamenwerking, en 'hoe nu verder' bij het kabinet-Schoof.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Initiatief Duurzame Handel en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Thijssen zit in Atlanta (Georgia) met het koningspaar en een grote delegatie van bedrijven en kennisorganisaties. Symbolisch, maar geen toeval. Zulke missies zijn cruciaal voor het aanknopen van, bestendigen en verdiepen van relaties met essentiële partners in economisch cruciale regio's.
"Zonder Nederlandse en Duitse bedrijven zou heel de logistiek van de hub die Georgia is, stilliggen," vertelden ze haar daar al meteen. Nederland speelt zulke rollen overal en heeft dan ook baat bij sterke, duurzame banden en allianties over heel de aardbol, zoals recent ook bleek in Vietnam, de grote buur en rivaal van China, waar Thijssen een missie leidde.
Het hoofdlijnenakkoord roept in dit licht veel vragen op: nette formuleringen enerzijds en witte vlekken en financieel strijdig beleid anderzijds. En aan de formatietafel was de afgelopen weken onhelder of handelsbeleid de taak blijft van een speciale minister, of ontwikkelingssamenwerking daarbij ook nog een rol speelt en of deze post bij Buitenlandse Zaken blijft.
De financiële klappen voor het geheel van 'hulp en handel' zijn volgens Thijssen niet gebaseerd op een grondige evaluatie van beleid, noch op een visie. Voor Nederlandse bedrijven en instellingen op de wereldmarkt is dit een bedreigend perspectief. Dramatisch is het beeld bij de diplomatieke posten van ons land zonder wie de bedrijven en hun goede relaties niet kunnen (zie de eerste 2 pagina's van dit ambtelijke stuk)
Daarbij komt dat Nederland in de Europese Unie zwaar moet kunnen inzetten op een krachtig beleid om het concurrentievermogen van ons continent te versterken. "Ik ben daarom benieuwd of een nieuwe minister mij kan uitleggen op wat voor visie dit beleid gebaseerd zou zijn," zegt Thijssen.
Daan Wensing van Initiatief Duurzame Handel illustreert dit vanuit de bedrijven en meer dan 40 landen waarin hij met hen samenwerkt heel concreet. De integratie van handel en ontwikkelingssamenwerking is het geheim van het succes van ons land met agrarische grondstoffen en producten. Nederland is in veel domeinen een speler van mondiaal formaat. Van cacao tot koffie en van fruit tot palmolie (zie hier de beleidsnotitie van minister Liesje Schreinemacher).
Hij is net terug uit Nigeria, het grootste land in Afrika. Daar snapt men die rol van ons land maar al te goed. Op regeringsniveau, maar ook in productie- en kennisketens en in tienduizenden boerenbedrijfjes. Dit geldt voor reusachtige landen als Brazilië net zo goed als voor een stadsstaat als Singapore of het opkomende Rwanda met zijn avocadoteelt.
Wensing valt Thijssen met veel concrete voorbeelden bij als het gaat om een doordacht beleid dat wél op visie gebaseerd is. Voor de bedrijven en duurzame relaties - ook voor kennisdeling en lange termijn vertrouwensbanden - zijn een krachtige minister, hoogwaardige diplomatieke posten, investering in ontwikkeling en duidelijk merkbare geopolitieke aandacht onmisbaar. "Het gaat ook om bestaanszekerheid en voedselzekerheid. Daar en hier bij ons."
***
Verder luisteren
425 - Een oprecht akkoord
424 – Het Groot Europees Handelsdebat
409 - Nederland wereldwijd handelspartner, ook van communistisch Vietnam
359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing
309 - Acht miljard aardbewoners
306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China
300 - Ethische politiek: het bijzondere Nederland met zijn 'moreel hoogstaande opvattingen'
299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer
262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt
116 - Oproep aan het kabinet: We mogen Afrika in deze crisis niet vergeten
25 - Hoe China ondanks boycot toch zaken wilde doen met Nederland
13 - Sigrid Kaag over hulp en handel
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:26:44 – Deel 2
00:44:50 – Deel 3
01:02:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De Belgen hebben zondag 9 juni 2024 niet alleen Europese verkiezingen, maar ook nationale en nog veel meer. Maar wat weten wij Nederlanders daar eigenlijk van? Hun fascinerende politieke cultuur lijkt ons te ontgaan.
Hoe onterecht! Hier ontmoeten Noord en Zuid in Europa elkaar. Germaans en Latijns. Koning Boudewijns vrome soberheid en Berlusconi-achtige joyeuze handigheid. Jaap Jansen en PG Kroeger schetsen een tableau der Belgen en hun rijke politieke cultuur in zes portretten.
Zes premiers die dat land hun kleurrijk stempel opdrukten. Een loodgieter, een vader, een dandy, een staatsman, ‘da joenk’ en ‘Saucissen Pol’.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter
En ook een advertentie van Lendahand. Ga naar Lendahand.com en gebruik de code betrouwbarebronnen500
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
1] Paul-Henri Spaak – de staatsman
Sociaaldemocraat Spaak stond politiek aan de top gedurende vele decennia. Nationaal was hij een belangrijk sociaal vernieuwer. Strateeg van de buitenlandse politiek. De Brusselse socialist speelde hoofdrollen bij alle grote doorbraken en vernieuwingen. Hij bedacht in Londen, in ballingschap de Benelux en realiseerde deze meteen; leidde (als eerste!) de VN; de Raad van Europa, de EGKS, de NAVO en bedacht Euratom en de EEG. Als strategisch denker en vurig spreker was Spaak een briljant voorzitter en onderhandelaar.
2] Gaston Eyskens - vader der crises
De Vlaamse christendemocraat Eyskens werd als premier van zes kabinetten gedurende vier decennia een soort vader des vaderlands. Hij wist schijnbaar onverstoorbaar de grootste crises te bedwingen en een duidelijke koers vast te houden.
Hij botste hevig met Koning Leopold III en diens zoon Boudewijn. Maar ze konden niet om 'vader Eyskens' heen. Koningskwestie, bloederige dekolonisatie van Kongo, financiële en sociale ellende en de taalstrijd tekenden zijn loopbaan. Hij begon met panache de Belgische staat te hervormen. "Les dernières cinq minutes!" De laatste vijf minuten van elke crisissessie waren de belangrijkste, vertelde hij en had daar een joyeus geheim bij!
3] VDB - ‘Saucissen Pol’
Flamboyanter premiers dan Paul Vanden Boeynants zijn nimmer geweest. Een Brussels Ketje dat als slagerszoon een vleesimperium bouwde en vastgoedmagnaat werd en niet vies was van zaken doen in wapentuig. Hij was een rechtse Waal, maar wars van volksnationalisme en bleef zo een 'chrétien social'. Politiek was hij de eerste moderne media ster. Van 'JFK' jatte hij het 'VDB' idee. Fameus werd hij als minister van Landsverdediging en als schepen van Brussel die daar een Manhattan aanlegde. Als premier wierp hij zijn charisma, onnavolgbaar proza en zakelijk vaak dubieuze streken in de strijd. Na zijn loopbaan werd hij wereldberoemd. Gangsters ontvoerden hem en wekenlang onderhandelde hij zélf over zijn losgeld. "Ze hebben geen traan van me gezien!"
4] Jean-Luc Dehaene – de loodgieter
"De afgelopen 50 jaar de grootste premier van allemaal." EU-president Van Herman Rompuy wond er geen doekjes om. Dehaene kon alles. Al jong was hij de onmisbare klusjesman van premier Wilfried Martens. Oplossingenmachine, saneerder, architect van doorbraken, formateur van coalities. Boudewijn en Albert zwoeren bij Dehaenes toverkunsten. "Sire, geef mij honderd dagen!"
De ongelikte volksjongen had daarbij geen vijanden, was bemind bij pers en opponenten door zijn gebrek aan kapsones en zijn schuddebuikende humor. En hij werd een groot Europeaan, ondanks dat-ie Jacques Delors niet mocht opvolgen. De EU van nu is in hoge mate zijn 'loodgieterswerk'.
5] Guy Verhofstadt – van ‘Baby Thatcher’ tot vurig Europeaan
De liberale premier van het Belgische 'Paars' schreef daarmee geschiedenis. Maar eigenlijk had hij drie politieke levens. Hij begon als de jonge, provocatieve 'Baby Thatcher' die de begroting van bankroet België gretig saneerde. Gehaat als 'da joenk'. Zijn politieke experimenten als liberaal leider mislukten aanvankelijk. Maar zijn comeback - gelouterd en vernieuwd - was een triomf. Hij smeedde paarse coalities en saneerde het failliette pensioenstelsel.
Ook hij werd gepassioneerd Europeaan en leider van de liberalen in Europa, Spitzenkandidat in 2014. Hij geselde extreemrechts en leidde de Toekomstconferentie die Macron had bedacht.
6] Elio Di Rupo - Een sprookje
Hij is een unicum. Eerste migrantenkind als leider van het land en eerste openlijke homo als premier. Uit het allerarmste mijnwerkersmilieu verloor hij met één jaar oud zijn vader. Zijn brille en volharding gaven hem een wetenschappelijke en een politieke carrière die ongekend mogen heten. Hij veroverde bijna planmatig de macht in de rode burcht van Wallonië. Hervormde en saneerde zijn Parti Socialiste met harde hand, pakte corruptie en verkalkte structuren aan. Met Italiaanse elegantie, charme, kunstzin en welsprekendheid niettemin een spijkerhard ambitieus politiek dier.
Hij werd premier na de langste parlementaire crisis ooit. Saneerde en hervormde met succes de vastgelopen politieke verhoudingen. Nu wil hij als elder statesman naar het Europees Parlement, net als eerder Dehaene, de premier die hem zo fel verdedigde tegen vuige geruchten. Zijn unieke levenslot duidde hij zo: "Mijn leven is als een sprookje. Je kunt zoiets nooit verzinnen, zelf."
Beschreef Elio Di Rupo daarmee niet zijn vaderland? België is immers het enige land op aarde dat in de opera begon, het land van de magie van Magritte en Kuifje, het land van levensgenieters en van kunstenaars als Brel en Stromae.
***
Verder luisteren
391 - België wordt voorzitter van de EU. Waarom de Nederlanders hun zuiderburen nooit helemaal zullen begrijpen
373 - Nederland en België: de scheiding die niemand wilde
282 - Hoe Sammy Mahdi - de nieuwe Vlaamse leider - de christendemocraten er weer bovenop wil helpen
252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was
229 - Kristof Calvo: wat de Nederlandse en Belgische politiek van elkaar kunnen leren
190 - Napoleon, 200 jaar na zijn dood: zijn betekenis voor Nederland en Europa
49 - De koningen van Hispanje die wij altijd hebben geëerd
385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:38:39 – Deel 2
01:20:00 – Deel 3
01:42:33 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het Europees Parlement is machtig, fascinerend, maar vaak onbegrepen. Zelfs het Duitse Grondwettelijk Hof in Karlsruhe snapte er niets van. Gelukkig dat Kathalijne Buitenweg - oud-Europarlementariër, voormalig Tweede-Kamerlid en nu staatsraad in de afdeling advisering van de Raad van State - er op promoveerde en ook vanuit de alledaagse werkelijkheid in Straatsburg en Brussel alles van weet. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken met haar in de geheimen, successen en valkuilen van de Europese politiek.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Tussen 6 en 9 juni mogen 375 miljoen burgers hun stem uitbrengen. En dat voor de tiende keer (de eerste rechtstreekse verkiezingen waren in 1979, zie hier het lauwe enthousiasme toen van oa Joop den Uyl!) Toch hoor je ook nu weer de verzuchting dat het zo moeilijk uit te leggen is, die ‘ver van mijn bed show'. Buitenweg beleefde een wereld met eigen codes en een politieke cultuur die volstrekt anders is dan die aan het Binnenhof.
Het Europees Parlement is allereerst de machinekamer van een stevig wetgevingsapparaat. Veel minder dan de Tweede Kamer een soort huiskamer van de politieke discussie. Buitenweg ontdekte al snel dat je in zo'n machinekamer maar beter een goed ontwikkeld talent bezit voor fijnmechanica. De kern van dat talent is een combinatie van volharding bij het vinden van kansrijke oplossingen voor bovennationale problemen en bij het bouwen van brede coalities.
Cruciaal is dan ook een hoge mate van culturele empathie. Europa kent immers vele tradities van politieke cultuur. Buitenweg vertelt hoe zij moest leren om te gaan met de rijke retoriek die soms minder geïnteresseerd bleek in de concrete opbrengst.
Het Europees Parlement is ook een instituut dat zichzelf steeds krachtiger en machtiger weet te maken. Zo ontdekte zij hoe haar eigen kritische bevraging van oerconservatieve kandidaat voor de Europese Commissie nogal onverwacht leidde tot een belangrijke sprong vooruit in de rol van het Parlement. In de loop der jaren maakten ook Jacques Delors en Jose Manuel Barroso met subtiele manoeuvres het Europees Parlement steeds machtiger.
Het politieke spel vindt daar plaats tussen én binnen de partijfamilies. Sommige zijn er groter dan heel de Tweede Kamer bij elkaar en minstens zo divers. Buitenweg geeft een praktijkcollege hoe je in die complexe en intrigerende wereld je weg vindt en successen boekt. Zelf kreeg zij voor gelijkberechtiging veel voor elkaar door gebruik te maken van de opmars van extreemrechts in Wenen.
Opmerkelijk is dat de Nederlanders zich als 'nationale groep' nauwelijks profileren. En dat is maar goed ook, vindt Buitenweg. Want ze zijn te klein om veel gewicht te verwerven, terwijl ze met hun poldercultuur juist ver boven hun gewicht kunnen scoren. Partijen die het Parlement vooral als een etalage voor hun eigen ideologische verhalen zien, maken daarentegen niets klaar.
Geen wonder dat Buitenweg – eenmaal Kamerlid – premier Mark Rutte opporde zijn nieuw gevonden Europese gedrevenheid nog wat verder uit te bouwen. Volgens haar heeft de Tweede Kamer best wat bevoegdheden om kabinetten bij te sturen in hun Europese aanpak, maar de neiging bestaat weinig meer te doen dan af en toe iets tegenhouden of af te remmen.
Kathalijne Buitenweg praat met aanstekelijk enthousiasme. Eenmaal Kamerlid merkte ze: het parlementaire werk in Europa is het leukste.
***
Verder Lezen
K.M. Buitenweg - The European Parliament’s quest for representative autonomy: an internal perspective (proefschrift)
***
Verder luisteren
427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben
424 – Het Groot Europees Handelsdebat
419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst
411 - Negen opmerkelijke aspecten van de Europese Unie
407 - Cruciale Europese verkiezingen
368 - De Staat van de Europese Unie: op weg naar de Europese én de Nederlandse verkiezingen
344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn
124 - 95 jaar Jacques Delors
109 - Mathieu Segers: Sterke lidstaten maken Europa sterk
100 - Nederland in Europa: lusten en lasten door de eeuwen heen
42 - Elmar Brok: 40 jaar Europese geschiedenis
11 - Mendeltje van Keulen over de relatie Binnenhof-Brussel
331 – De Groenen 40 jaar in de Bondsdag: van ‘narrenschip’ naar solide regeringspartij
347 - Turkije: de belangrijkste verkiezing van 2023 (met Buitenwegs collega Joost Lagendijk)
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:26:29 - Deel 2
01:00:50 - Deel 3
01:45:14 - Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De aanwijzing van topambtenaar Dick Schoof als beoogd premier is een ware noviteit. De wijze waarop is gezocht, geselecteerd en beslist is raadselachtig en niet transparant. Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen de vragen en verrassingen bij deze kandidatuur van de man die als jong ambtenaar bekend stond als ‘een van de Golden Boys van Bas’.
Schoof werd gepresenteerd als een safe pair of hands van buiten de politieke wereld. Verfrissend, vond Pieter Omtzigt. Wie zijn cv legt naast dat van alle premiers uit de voorbije 50 jaar, ziet iets anders. Kwamen zij uit een rijke diversiteit van banen, rollen en achtergronden in de samenleving, Schoof is de ultieme insider uit het bureaucratisch kartel van de Haagse departementen.
Jaap en PG verkennen de fasen waarmee het formatieproces bij Schoof kwam. Cruciaal daarbij is de impliciete bekentenis van Geert Wilders dat hij behalve Ronald Plasterk geen andere kandidaten in voorraad had. Daarbij valt op dat Schoof niet repte over zijn eigen kennismaking en inhoudelijke gesprekken met de vier fractieleiders. En dat niemand hem daarnaar vroeg.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Schoof trok in de crisis rond MH17 intens op met Mark Rutte die hij als premier ook zijn rolmodel noemt. Het is heel goed denkbaar dat juist Rutte de bedenker van zijn opvolger is geweest. Dat zou dan de laatste manoeuvre zijn geweest waarmee hij zijn opponenten Wilders en Omtzigt nog één keer wist te overklassen.
Het geheel nieuw soort regeringsleider dat Schoof belichaamt is elders allang heel gewoon. Een lange reeks technocraten verwierf faam als redders van Italië faam en werden opvallend geliefd. En de figuur Richard Van Zwol zijn ze in Rome ook al eeuwen gewend.
We zeiden het al eerder. Hiermee is het komend kabinet veel minder extraparlementair of programmatisch dan beloofd. Van Zwol gaat immers mét de vier fractieleiders zetels verdelen en bewindslieden aanzoeken.
Heeft Schoof vetorecht op kandidaten of is hij een soort ober die de bestellingen noteert? Werkt hij met zijn nieuwe team een program uit of blijft het bij een soort ambtelijk proces van implementatiepuntjes bij het hoofdlijnenakkoord? Hoe leeg wordt de regeringsverklaring als dat program pas op Prinsjesdag klaar is? En is Willem-Alexander wel de aangewezene om dan een coalitie-program voor te lezen?
De aankomend premier is in bestuurlijk Den Haag geen onbekende. Sterker nog, het is zijn enige milieu. Zijn leermeester in zijn eerste baan bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten was de broer van de huidige ‘onderkoning’ Thom de Graaf. Op het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen leerde hij het vak onder Wim Deetman. PG vertelt over Schoofs inspirerende chef Bas van Eijndhoven, en de toenmalige PvdA’er zich dankzij hem ontwikkelde samen met CDA’er Paul Doop.
Netwerken daarbuiten ontbreken hem nu. Dat wordt moeizaam in de partijpolitiek - bij welk bewindspersonenoverleg kan hij aanschuiven op donderdag om 18.00 uur? En het is ook lastig in Europa. Een premier die daar doof en blind moet opereren omdat hij 'nergens bij hoort', staat permanent op achterstand en is al gepasseerd als de Eurotop begint.
Schoofs eerste Europese Raad is al op 27 en 28 juni. En daarna moet hij naar Washington voor de viering van 75 jaar NAVO. Dit wordt misschien wel meteen zijn eerste grote sof. Dick Schoof - 'de lachende moordenaar' - kon daar weleens zelf een stevige ontgroening krijgen. Jaap en PG bespreken de ondoorzichtige, maar fascinerende manoeuvres van Emmanuel Macron, Olaf Scholz en Joe Biden die ertoe kunnen leiden dat Mark Rutte toch nog met lege handen achterblijft.
***
Verder kijken
De persconferentie van formateur Van Zwol en beoogd premier Schoof (28 mei 2024)
***
Verder luisteren
426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat
425 - Een oprecht akkoord
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
418 - Haagse hoogspanning en liberale irritatie
412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president
226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur
200 - De Heerser: Machiavelli's lessen zijn nog altijd actueel
186 - Hoe je een ministerie bestuurt, terreur bestrijdt en Poetin op je dak krijgt: Tjibbe Joustra over crisis en controle
120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan
92 - Yes minister! Bezuinigen bij de overheid: hoe doe je dat en hoe ontloop je ze?
29 - Ministers en hun ambtenaren
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:34:40 – Deel 2
01:00:37 – Deel 3
01:38:13 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Aan de vooravond van de verkiezingen voor het Europees Parlement valt nog het meest op hoe lauw deze campagne blijft. Terwijl oorlog woedt in Europa en een reeks landen in nood smeekt om het EU-lidmaatschap.
Omdat er nogal veel urgente kwesties zijn, schreef hoogleraar Marc de Vos (Universiteit Gent en Vrije universiteit Brussel) het boek Grootmacht Europa, de omwenteling van de Europese Unie. Beknopt, maar scherp en boordenvol nieuwe analyses en inzichten. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend kun je meedingen naar een van de exemplaren van het boek van Marc de Vos, beschikbaar gesteld door uitgeverij Ertsberg.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Marc de Vos ziet drie breuklijnen die de EU in korte tijd geheel van karakter hebben veranderd. Van een post-nationaal vredesproject werd het een wereldwijde economische macht. Van een niet-geografisch gedefinieerde gemeenschap van landen werd het een geopolitiek afgebakende eenheid. En van een economisch, gedepolitiseerd krachtcentrum is het nu staatsvormingsproject geworden. Drie recente crises - de klimaatcrisis, de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne dwongen haar ertoe.
Wat daarbij nog het meest opvalt? Dat het gewoon gebeurt! Er zit geen plan of diepe strategie achter. Europa wordt een grootmacht als reactie op een allesoverheersende angst. "Ineens zien we overal vijanden!" zegt De Vos. Want die mooie, pro-Europese tijden van een globaliserende wereld na de val van de Muur is in korte tijd helemaal op zijn kop gezet. Klimaat, pandemie en oorlog de-globaliseren de internationale verhoudingen. En het Europees marktmodel moet daardoor in hoog tempo zichzelf politiseren.
Daarbij is de ontwikkeling van de EU en haar lidstaten precies contrair aan wat het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB voor Nederland als strategie ziet. Den Haag is vooral druk met zich afzetten tegen een EU die allang voorbij is. "Wat niet zal kunnen is dat Den Haag naar Brussel komt met een lijstje opt-outs, want dat zal niet gebeuren."
En, waarschuwt De Vos: zo mist Den Haag de enorme kans die binnen de EU bestaat voor een krachtige, sterk geïntegreerde Benelux - zowel economisch als geopolitiek. In plaats van opt-outs komt er een kern-EU met gelaagde allianties van lidstaten die van tevoren bepalen of ze meedoen in de defensiestructuur, meedoen in handelsverdragen en soms ook in de grote toekomstprojecten – zoals nu al gebeurt met ‘Schengen’, de zone van volledig vrij verkeer.
Marc de Vos benadrukt dat Europa geen nieuwe Apple of ASML kan decreteren. We moeten vooral werken met het Airbus-model. Wel kan de EU dat soort avant garde 'ecosystemen' helpen ontwikkelen. Ook Nederland kan daar in uitblinken. “Maar dan moet je er wel gewoon de beste in zijn."
De Vos noteert daarom dat in de werkelijkheid van de grootmacht-politiek de Britten eigenlijk al gestopt zijn met Brexit en Moldavië de facto EU-lid aan het worden is. Op alle terreinen waar de EU haar indrukwekkende instrumentarium van machtsuitoefening heeft - economisch, monetair, mercantiel - zijn de 27 lidstaten bovendien eensgezind in de oorlog tegen Poetins bewind.
Maar deze feiten worden door de Europese leiders niet benoemd. Ook door Mark Rutte niet. Emmanuel Macron doet het als enige wel. Dat diens Sorbonne-rede beantwoord werd met doodse stilte noemt de Vos veelzeggend. Minstens zo boeiend is zijn analyse van de renaissance van Italië – ‘de permanente zieke man van Europa’ - naar een cruciale lidstaat met Giorgia Meloni en van 'de olifant in de kamer', Duitsland. Het verklaart meteen waarom de as Parijs-Berlijn disfunctioneel is geworden in een dialoog van doven.
Het markante verschil met de vorige her-uitvinding van Europa - na de val van de Muur - is het vacuüm in het centrum. Toen lag er dankzij Europese-Commissiepresident Jacques Delors een ambitieus 'masterplan' klaar en het werd in hoog tempo gerealiseerd. Marc de Vos denkt dat de strategische adviezen van Enrico Letta en Mario Draghi juist daarom nu zo wezenlijk kunnen zijn.
***
Verder luisteren
424 – Het Groot Europees Handelsdebat
419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst
416 - Nostalgie naar de E.E.G.
409 - Nederland wereldwijd handelspartner, ook van communistisch Vietnam
407 - Cruciale Europese verkiezingen
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke
391 - België wordt voorzitter van de EU. Waarom de Nederlanders hun zuiderburen nooit helemaal zullen begrijpen
378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts
333 - Een 'bromance' tussen Rishi Sunak en Emmanuel Macron. De haat-liefdeverhouding van Britten en Fransen
306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China
299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer
32 - Churchill en Europa: biografen Andrew Roberts en Felix Klos
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:30:07 – Deel 2
00:55:57 – Deel 3
01:20:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De Tweede Kamer debatteerde over het hoofdlijnenakkoord als tussenstop op weg naar een coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB. Hoop, lef en trots bood veel inspiratie. Net als de hobbels op weg naar het bordes. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren het debat en kijken alvast naar het vervolg.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van BO Akkerbouw. Kijk voor meer informatie hier.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Al bij informateur Ronald Plasterk dook de vraag op: wát voor kabinet is voor alle vier de fracties acceptabel? Daar liep het al direct mis en informateur Kim Putters moest de toverformule vinden. Toen die er eenmaal was, konden hun opvolgers Richard van Zwol en Elbert Dijkgraaf op zoek naar inhoud en overeenstemming.
Die inhoud en die eensgezindheid blijken poreus en fragiel. Het Kamerdebat liet zien, dat de vier op cruciale aspecten geen coherente visie hebben of het eens zijn over de aanpak.
Tegelijkertijd werd duidelijk dat de hoofdlijnen de bewindslieden waar nu naar gezicht wordt een moeizaam keurslijf opleggen. Van ‘meer afstand en ruimte voor de Kamer’ blijkt nu al geen sprake meer. Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) had Pieter Omtzigt (NSC) hierbij klemvast. Omtzigt moest erkennen een regulier 'meerderheidskabinet' te hebben gevormd, de facto geleid door Geert Wilders en zijn PVV.
Het budgettaire kader en de begroting - de financiële plaat in Binnenhof-bargoens – zullen een alles overheersende rol gaan spelen. Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA) dwongen Dilan Yesilgöz (VVD) en haar coalitiecollega’s tot pijnlijke bekentenissen.
Uit een reeks interventies van D66 bleek allengs dat de aloude Zalmnorm (genoemd naar VVD-minister van Financiën Gerrit Zalm) is ingeruild voor een noodrem met kaasschaaf die de ministers zal verlammen. De tijden van Zalms strenge voorganger Onno Ruding (CDA) keren terug!
De nieuwe coalitie blijkt de meest eurofiele ooit. Alle grote problemen kunnen pas opgelost worden als 'Europa' de hand over het hart wil strijken voor lidstaat Nederland. Maar in ruil voor die geëiste empathie heeft het nieuwe kabinet niets te bieden.
Bij de vele zwarte gaten in het akkoord is het mysterieus wanneer en hoe het beleid daar vorm krijgt. Deels als 'vrije kwesties waar helaas geen geld voor is', deels als voortzetting van het beleid van Rutte IV zonder het langetermijnperspectief.
De sfeer in het debat werd hierdoor bepaald. Wilders is de leider van de grootste regeringspartij – hij plagieerde tegenover de SP weinig overtuigend Mark Rutte! - maar verviel vaak in zijn oude rol van schimpende oppositieleider. Yesilgöz wuifde elke vraag door naar het Land van Ooit dat formateur Van Zwol nu mag ontdekken. Omtzigt raakte de weg kwijt in een woud van details.
Retorisch hoogtepunt was de uitbarsting van Caroline van der Plas (BBB) richting Jetten toen die een vraag stelde over seksuele voorlichting op scholen. PG sloeg de precieze tekst van het akkoord er nog even op na en ontdekte dat de een de verkeerde zin voorlas en de ander van de Grondwet noch het curriculum van het basisonderwijs iets begreep.
De uitkomst van het debat wijst erop dat bij de uitwerking van Hoop, Lef en Trots de beheerder van 'de financiële plaat' chef van de finale coherentie zal zijn. De nieuwe premier is al gecastreerd nog voor de naam bekend is.
***
Verder luisteren
425 - Een oprecht akkoord
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
418 - Haagse hoogspanning en liberale irritatie
412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president
410 - De Pirouette van Putters
402 - Het politieke landschap drie maanden na de verkiezingen
400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger
398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn
340 – Caroline van der Plas ontvangt Frans Timmermans. Vijf misverstanden over Europa
278 - Frans Leijnse over de belabberde staat van ons onderwijs en hoe je dit oplost
100 - Nederland in Europa: lusten en lasten door de eeuwen heen
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:35:42 – Deel 2
01:03:55 – Deel 3
01:21:26 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Het coalitieakkoord Hoop, lef en trots is in vele opzichten verrassend. Allereerst zien we vele leemten, oneffenheden, vage veronderstellingen en ongeclausuleerde voornemens. Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen de duidelijke aspecten en de zoete dromen en witte vlekken die het zo boeiend maken. En daarna bespreken ze wat formateur Richard van Zwol nu gaat doen.
Het akkoord is vooral oprecht. Glashelder is genoteerd wat de vier fracties écht willen. Wat experts, polderorganen, de Rekenkamer en de Europese context belangrijk achten, deed er minder toe. Wat de vier zelf, van binnenuit, wezenlijk vonden is hierin vastgelegd.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Deze aflevering bevat een advertentie van BO Akkerbouw. Kijk voor meer informatie hier.
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De informateurs Richard van Zwol en Elbert Dijkgraaf begrepen blijkbaar snel dat hier geen reguliere formatie met analyse en afspraken mogelijk was. Drie van de vier partners waren politiek onervaren en hadden geen gedegen programma’s. Zij leefden in een eigen werkelijkheid, zei VVD-leider Dilan Yesilgöz onthullend.
Hoop, Lef en Trots laat dat zien. Drie fracties kregen ieder een eigen paragraaf. De VVD zag daar vanaf. Zij zorgde liever voor een heel het akkoord bepalende financiële fundering - hoe fragiel ook - en voor een vorm van continuïteit voor het internationale beleid van veertien jaar kabinetten-Rutte. Zo blijken grote delen van het akkoord een potpourri van verkiezingsbeloften.
Jaap en PG lopen langs allerlei opvallende aspecten en leemten. Duidelijk is dat het de Tweede Kamer veel aanknopingspunten biedt voor de hoorzittingen met kandidaat-bewindslieden en voor het aanscherpen van de afspraken en doelstellingen volgens de methode-Duisenberg.
Zo botsen verschillende hoofdstukken fors, noteert Jaap. Soms lijken ze elkaar te blokkeren. Een Herstelplan Kwaliteit Onderwijs blijkt een inhoudelijk ratjetoe.
Bij zorg, bestaanszekerheid en fiscale zaken staan warme woorden vaak in schril contrast met harde klappen. De meest kwetsbare mensen blijken het gelag te betalen bij bijvoorbeeld de ingreep in het eigen risico. Opvallend is ook dat alles wat jongeren aanmoedigt en kansen biedt gekort of geschrapt wordt. "Het is in dat opzicht een anti-jeugd akkoord," concludeert PG.
Zeker zo opvallend is dat de meest ingrijpende en strategische uitdagingen voor de toekomst Ontbreken. Van de structurele tekorten aan talent en menskracht op alle terreinen tot de pensioenen. En van een visie op Nederland in Europa en de wereld tot een visie op kennis, onderzoek en innovatie.
Verwarring heerst intussen over het vervolg. Aantredend formateur Van Zwol lijkt zelf maar te moeten bedenken hoe het nu verder moet. Binnen NSC heerst grote twijfel. En niet alleen over Ronald Plasterk als mogelijk premier. Moet de enige die erin slaagt Omtzigt op crisismomenten tot bedaren te brengen het dan maar gaan doen?
***
Verder lezen
Hoop, lef en trots (hoofdlijnenakkoord 2024)
***
Verder luisteren
424 – Het Groot Europees Handelsdebat
423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
418 - Haagse hoogspanning en liberale irritatie
412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president
410 - De Pirouette van Putters
402 - Het politieke landschap drie maanden na de verkiezingen
400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger
398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt
396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn
393 - Op naar een extraparlementair kabinet!
390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai
388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder
386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie
384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in
380 - Campagne 2023: knollen en citroenen en Haagse trucs
379 - Migratie: het werkelijke verhaal
212 - Het CDA zoekt zichzelf, Richard van Zwol en Pieter Jan Dijkman wijzen de weg
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:42:49 – Deel 2
01:03:58 – Deel 3
01:28:29 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
De Europese Unie is een cruciale factor in de ‘op regels gebaseerde internationale orde’. Met 27 lidstaten en 450 miljoen vrije en vaak welvarende burgers hebben we invloed.
Maar: die wereldorde staat onder druk. De Franse president Emmanuel Macron zei in zijn grote Sorbonne-rede dat andere grote spelers steeds vaker dwarsliggen of zelfs ondermijnen. “Niemand speelt meer volgens de regels.” Hij wees naar China. Natuurlijk naar het Kremlin. Maar ook naar de Verenigde Staten, zelfs los van wie daar straks president wordt.
Nérgens is de EU zo invloedrijk, zo bepalend, als op het terrein van de internationale handel. En weinig aspecten van de EU zijn voor Nederland zó essentieel als die rol in de wereldhandel en de kansen die deze onze biedt voor welvaart en vreedzame relaties.
We móeten het hier in deze verkiezingscampagne over hebben. Jaap Jansen praat in Het Groot Europees Handelsdebat (afgelopen donderdag in Nieuwspoort in Den Haag) met zes topkandidaten bij de verkiezingen voor het Europees Parlement die in Nederland plaatsvinden op 6 juni aanstaande: Marit Maij (nummer 3 GroenLinks-PvdA), Gerben-Jan Gerbrandy (lijsttrekker D66), Ingeborg ter Laak (nummer 2 CDA), Lennart Salemink (4 op de VVD-lijst), Anna Strolenberg (2 bij Volt) en Reinout van Malenstein (nummer 3 Nieuw Sociaal Contract).
De PVV ging niet op onze uitnodiging in***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door CNV Internationaal en VNO-NCW. En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
De kandidaten reageren op het Nederlandse coalitieakkoord Hoop, lef en trots – neemt Nederland onder het nieuwe kabinet niet teveel afstand van de Europese Unie? - en we graven diep in alle aspecten van de Europese handelspolitiek. Wat moet beter? Wat kan anders? Waarmee moeten we misschien stoppen?
Heikel punt blijkt onze relatie met China. Eerst wilden we maar al te graag relaties aangaan. Nu zitten we in de val. Daarom streeft de EU naar open strategische autonomie. Maar hebben we onze eigen interne markt wel op orde?
En als we een grotere rol willen in de wereld, moeten we dan niet gewoon erkennen dat we als Europa een politieke wereldmacht willen worden? En passen veto’s van nationale lidstaten daar nog wel bij?
***
Verder lezen: de verkiezingsprogramma’s
GroenLinks-PvdA
D66
CDA
VVD
Volt
NSC
***
Verder luisteren
419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst
416 - Nostalgie naar de E.E.G.
409 - Nederland wereldwijd handelspartner, ook van communistisch Vietnam
407 - Cruciale Europese verkiezingen
420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag
399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke
378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts
333 - Een 'bromance' tussen Rishi Sunak en Emmanuel Macron. De haat-liefdeverhouding van Britten en Fransen
302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke
299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer
381 - Het Betrouwbare Bronnen Kenniscoalitie debat 2023
359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing
306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China
300 - Ethische politiek: het bijzondere Nederland met zijn 'moreel hoogstaande opvattingen'
262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt
227 - Structureel extra investeren in onderzoek en ontwikkeling helpt de Nederlandse economie enorm vooruit
116 - Oproep aan het kabinet: We mogen Afrika in deze crisis niet vergeten
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:30:46 – Deel 2
00:49:44 – Deel 3
01:17:49 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
12.000 euro per seconde. De rijksoverheid gaf in 2023 € 421 miljard uit aan publieke taken, wettelijke verplichtingen en ondersteuning van burgers en organisaties. Sinds 1814 - en eigenlijk al sinds de Bourgondiërs in de 15e eeuw - controleert de Algemene Rekenkamer hoe dat gebeurt en of dat naar behoren gebeurt.
Vandaag, 15 mei 2024, is het voor de vijfentwintigste keer Verantwoordingsdag – de derde dinsdag in mei, het jaarlijkse moment waarop dit Hoge College van Staat zijn analyses en oordelen bekendmaakt. Jaap Jansen en PG Kroeger praten erover met de nieuwe president van de Rekenkamer: Pieter Duisenberg.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Op 16 mei leidt Jaap in Nieuwspoort een debat over internationale handel met lijsttrekkers en kandidaten voor het Europees Parlement - kom ook!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Pieter Duisenberg noemt voor zichzelf de grootste verrassing de zeer hoge graad van rechtmatigheid van de rijksuitgaven. Na jaren van soms bitse oordelen stelt hij nu vast dat ruim 99 procent daarvan correct is gedaan en verantwoord. Grote ministeries als Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben hun financiële beheer duidelijk beter op orde.
De Rekenkamerpresident benadrukt dat dit jaar uitvoerig is gekeken naar de bijzondere en heel grote uitgaven die de kabinetten Rutte III en Rutte IV hebben gedaan vanwege een ongekende opeenvolging van crises: de pandemie, oorlog in Europa, de energiecrisis, de aanpak van het toeslagenschandaal en de compensatie in Groningen. Deze kabinetten werden hierdoor ‘de meest expansieve in de uitgaven in vijftig jaar, sinds het kabinet-Den Uyl’.
Opmerkelijk is dat juist bij grote crisisoperaties de Rekenkamer nogal complimenteus is voor daadkracht en focus van de betrokken ministers. Zeker als je nagaat dat de Rekenkamer opnieuw kritisch is over wat er gebeurt in de reguliere financiële gang van zaken op ministeries.
Sommige problemen blijken hardnekkig. Duisenberg gispt bijvoorbeeld hoe Infrastructuur & Waterstaat geen greep heeft op de planning van uitgaven voor wegen en reparaties, terwijl dat bij het spoor wel degelijk lukt.
Diep bezorgd is hij over Defensie. Juist in tijden van noodzakelijke grote investeringen blijkt daar zelfs aan de basis het beheer van uitgaven en materieel niet op orde. Zelfs de letterlijke bescherming van wapens, data en infrastructuur is onder de maat. Dit maakt ons land uiterst kwetsbaar.
Kwetsbaar is ook de uitvoering van beleid. Het tekort aan personeel is nijpend waardoor dure inhuur van buiten in de papieren loopt. De Belastingdienst wekt daarbij de meeste zorgen. Door gebrek aan menskracht blijft veel geld op de plank liggen.
Dit zijn aspecten waarop het parlement zich volop moet richten. Duisenberg formuleert indringend wat hij verwacht van de Tweede Kamer. De Rekenkamer wil het parlement en de nieuwe ministers en staatssecretarissen helpen hun financiële taken beter te vervullen.
Belangrijk is ook dat Kamer en Rekenkamer de cyclus van begroten en verantwoorden beter organiseren. Juist ook om te voldoen aan de kwaliteitseisen die daaraan internationaal en Europees gesteld worden. Duisenberg wil daarom Verantwoordingsdag vervroegen naar eerder in het jaar om tijdig en gedegen lessen te kunnen trekken voor de daarop dan volgende Voorjaarsnota en voor ‘het Europees Semester' en Prinsjesdag. De Kamer moet haar budgetrecht strategischer en toekomstgerichter invullen, is zijn parool.
Nieuw is het initiatief om burgers zélf te betrekken bij Verantwoordingsdag. Het is immers veel méér dan een Haags onderonsje. Het gaat erom hoe ons belastinggeld wordt besteed. Daarom nodigt Duisenberg een groep mensen uit de achterban van de Bond voor Belastingbetalers uit voor een inhoudelijk gesprek. En hij lanceert een burger-app.
***
Verder lezen
Staat van de rijksverantwoording 2023. Groot denken, realistisch doen (15 mei 2024)
***
Verder luisteren
382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland
291 – De dubbele jaren van staatssecretaris Marnix van Rij
275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen
268 - En hoe moet het dan met Prinsjesdag? Het radicale plan van Sigrid Kaag
247 - Belastingheffing in box 3: hoe de Hoge Raad de wetgever op de vingers tikt en opzadelt met een hels karwei
241 – Investeringskabinet Rutte IV: een breuk met de begrotingstraditie
226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur
222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie
210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde
147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving
120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan
112 - Snels en Sneller: Tweede Kamer moet uitgaven strenger controleren
104 - Nederland belasting doorsluisland
68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis
17 - Hoe Rekenkamerpresident Arno Visser de overheid controleert
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:16:00 – Deel 2
00:45:13 – Deel 3
01:18:09 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
In de verkiezingscampagne voor de Tweede Kamer was het een centraal thema. Woningnood, bestaanszekerheid, de vastgelopen huizenmarkt, geen plek, te weinig bouwambities. De discussies over 'de woningmarkt' zijn opnieuw fel. Ineens werd 'volkshuisvesting' een actueel in plaats van belegen begrip. Een oud verhaal is weer helemaal nieuw.
Jaap Jansen en PG Kroeger zien politieke, sociale en culturele overeenkomsten tussen de naoorlogse wederopbouwjaren met hun noden en ambities en die van nu.
Dit jaar viert een sleutelspeler in die ontwikkeling haar vijftigjarig jubileum: de Vereniging Eigen Huis. Met oprichter Henny van Herwijnen en algemeen directeur Cindy Kremer duiken ze in de uitdagingen van toen en de opmerkelijke actualiteit van de problemen nu.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Eigen Huis en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Op 16 mei leidt Jaap in Nieuwspoort een debat over internationale handel met lijsttrekkers en kandidaten voor het Europees Parlement - kom ook!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
1945. Het gehavende Nederland was bevrijd, maar de woningnood was al voor de oorlog nijpend. Gebrek aan publieke investeringsruimte, een koloniale oorlog en vanaf 1946 de babyboom verergerden de ellende alleen maar. Na 1950 begon dankzij de Marshallhulp en inspiratie uit Amerika, Duitsland en zelfs van Stalins bewind een inhaalrace. In 1962 opende koningin Juliana in Zwolle de miljoenste nieuwbouwwoning.
Toen de woningnood gelenigd leek kwam een fase van meer experimenten, individualisering en nieuwe doelgroepen. In 1974 werd de Vereniging Eigen Huis opgericht. Politieke beginselen als 'bezitsvorming', 'eigen verantwoordelijkheid' en 'zelfstandig leven' kwamen bijeen in het bevorderen van het eigen woningbezit met huiseigenaren als onafhankelijke burgers. Henny van Herwijnen vertelt kleurrijk over zijn experimenteerlust met bewindslieden (Jan Schaefer!), moderne media (spotjes bij de TROS!) en dienstverlening. De vereniging groeide van 5.000 leden in het eerste jaar naar 800.000 nu.
In de paarse jaren kwam een thatcheriaans beleid in de mode. Liberalisering was het parool. Ook van de woningmarkt. Maar bestond die markt wel? Van Herwijnen kruiste hierover de degens met Johan Remkes, staatssecretaris in Paars II.
Het debat laait nu weer op. Directeur Cindy Kremer benadrukt dat woningnood bestrijden veel meer is dan 'capaciteit bouwen’ Het vereist een grondige visie op de samenleving met toekomstperspectief. Zoals in de wederopbouwjaren.
De complexiteit van de uitdagingen is nu overigens wel groter. Starters eisen een plek en ook de vergrijzing moet goed worden opgevangen. Bovendien vergen het klimaatprobleem en de verduurzaming heel nieuwe oplossingen, zoals de Vereniging Eigen Huis liet zien met het openbreken van de energiemarkt.
Volgens Cindy Kremer en Henny van Herwijnen moet een nieuw kabinet allereerst een breed gedragen perspectief schetsen voor ons land in de komende decennia. Met voor iedereen die dat wil een eigen huis, een plek onder de zon.
***
Verder lezen
Website Vereniging Eigen Huis
Canon van de volkshuisvesting
***
Verder luisteren
415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa
389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland
338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat
43 - Liberaal denker Witteveen
273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan
351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later
325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte
123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme
64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop
120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan
97 - Bijzondere ministersposten in bijzondere tijden
74 - Nooit Gebouwd Den Haag
44 - President Franklin Delano Roosevelt
385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:45:33 – Deel 2
01:13:27 – Deel 3
01:32:11 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
-
Een week voor hij afgelopen kerst overleed schreef hij de laatste zinnen van zijn Erinnerungen. Wolfgang Schaüble was de langst dienende parlementariër van democratisch Duitsland, een kampioen in politiek en bestuur, vurig Europeaan, fijnzinnig, bewonderd en gevreesd.
Zijn memoires kwamen geheel onverwacht. Zijn een politieke sensatie. Jaap Jansen praat met PG Kroeger over dat rijke boek, dit dramatische leven, de finesses van de staatsman, zijn hardheid, zijn humor en zijn blijvende betekenis. Vanuit Berlijn praat liberaal Bondsdaglid Otto Fricke mee.
***
Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!
Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar [email protected] en wij zoeken contact.
Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier
***
Schaüble vertelt openhartig, verrassend fair en zelfkritisch over zijn belevenissen als Bondsdaglid vanaf 1972 en hoe hij met Helmut Kohl als Junge Wilde hun bedaagde CDU openbraken. Vanaf 1983 is hij zelf ineens de op één na machtigste man in Kohls regering. Hij raakt meteen verzeild in de meest geheime, riskante situaties als directe contactman met de dictatuur in Oost-Berlijn.
Schaüble beleeft zo van binnenuit de ondergang van het Oostblok en de Stasi-tirannie. En de absurdistische kanten daarvan tijdens een wandelvakantie. De val van de Muur maakte dat hij de klus van zijn leven kreeg: in een moordend tempo onderhandelen over de Wiedervereinigung van Oost en West. In die historische dagen ontdekt hij de dan nog onbekende Angela Merkel.
Dramatisch zijn de verhalen in zijn boek over de moordaanslag op hem direct na het eenheidsfeest; de ondergang van Kohl in het Parteispendenskandal en hoe Merkel hem een tweede loopbaan gunt. Die maakt hem nog meer een Europees staatsman. Onthullend vertelt hij over de Eurocrisis, de Griekse troebelen en over de worsteling met zijn eigen partij, met Merkel, de liberalen en de sociaaldemocraten en zijn zwak voor de Grünen.
Otto Fricke zag het van dichtbij gebeuren. Zijn perspectief als FDP'er en gedreven parlementariër is dan ook extra interessant. Hij merkte Schaübles hardheid, ook tegen zichzelf trouwens, maar ook de humorvolle warmte én zijn onmiskenbare zwak voor vrouwen als Ursula von der Leyen: pittig, intelligent en ambitieus.
De passie voor Europa deelde Fricke met de CDU-staatsman. En die voor de finesses van het politieke vak. Vol vuur vertelt hij over hun permanente worsteling met begrotingen en belastingen en hoe spannend en allerminst saai-technisch dat was. Ook zag hij van dichtbij Schaübles complexe relaties met zowel de patriarch Kohl als de modererende Merkel met haar Schritt für Schritt. Vaak hadden ze pittige meningsverschillen, geen 'strijd', wel 'dispuut' op een hoog intellectueel, ideologisch en politiek niveau.
Fricke vertelt ook over Schäubles wijze, kort en scherp geformuleerde inzichten. Over geld, macht, democratie, leiderschap. Over waarom de DDR wel ten onder moést gaan. Zijn rolstoel. Fouten en ongewisheden bij de Euro. Zijn geloof én geestelijke Liberalität als conservatief uit het ruimdenkende Baden.
Natuurlijk komen Schaübles liefdes aan de orde: Frankrijk en klassieke muziek. Fricke kreeg kippenvel toen president Emmanuel Macron in Berlijn in zeer goed Duits de laatste eer bracht aan Frankrijks vriend. En we eindigen met Richard Wagners Der Engel.
***
Verder lezen
Wolfgang Schäuble - Erinnerungen
***
Verder kijken
Wolfgang Schäuble ist tot: Wie er zur Politik-Legende wurde (ZDF)
Wolfgang Schäuble - Lebenslänglich Politik (SWR)
Macron ehrt Schäuble im Bundestag mit auf Deutsch gehaltener Rede (AFP)
***
Verder luisteren
135 - 30 jaar Duitse eenheid: Carlo Trojan, de Nederlander die meeonderhandelde
84 - Hoe Kohl met Gorbatsjov de Duitse eenwording regelde
72 - 'Wir sind ein Volk!', December 1989: Helmut Kohl spreekt in Dresden + Geheim gifwapen Sovjet Unie
61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse Muur
53 - 1989 - PG en de viering van 40 jaar Deutsche Demokratische Republik
46 - De zomer van 1989
276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug
218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann
42 - Merkels vertrouweling Elmar Brok: 40 jaar Europese geschiedenis
331 – De Groenen 40 jaar in de Bondsdag: van ‘narrenschip’ naar solide regeringspartij
321 - Umwertung aller Werte - Parijs en Berlijn van elkaar vervreemd op hun eigen feest
302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke
290 - Bondskanselier Olaf Scholz en de razendsnelle ontwikkeling van de EU
02 - Jeroen Dijsselbloem en Coen Teulings over de Eurocrisis
***
Tijdlijn
00:00:00 – Deel 1
00:37:58 – deel 2
01:03:33 – Deel 3
01:51:00 – Einde
Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.
- Vis mere
